Αλκοόλ και κρίσεις πανικού: Ο φαύλος κύκλος αλκοόλ και άγχους

Οι κρίσεις πανικού – ξαφνικά κύματα συντριπτικού φόβου και ανησυχίας, μαζί με σωματικά συμπτώματα όπως πόνο και σφίξιμο στο στήθος, εφίδρωση, ταχυκαρδία, ναυτία, δυσκολία στην αναπνοή, αίσθημα λιποθυμίας ή μούδιασμα στα χέρια και τα χέρια – είναι έντονα επεισόδια άγχους.

Και το αλκοόλ και το άγχος θεωρούνται «οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος», λέει η Δρ Alëna Balasanova, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχιατρικής και διευθύντρια εκπαίδευσης ψυχιατρικής της εξάρτησης στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου της Νεμπράσκα.

Ενώ η κατανάλωση αλκοόλ χρησιμοποιείται συχνά για να διευκολύνει την κοινωνικοποίηση ή για να χαλαρώσει, να ξεκουραστεί κανείς, οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι το αλκοόλ μπορεί να δυναμώσει τα συναισθήματα άγχους. Τα συναισθήματα αυτά μπορεί να προκύψουν όταν το αλκοόλ μεταβολίζεται από τον οργανισμό, μια διαδικασία που μπορεί να χρειαστεί μία ημέρα ή και περισσότερο για να ολοκληρωθεί. Οι δε τακτικοί πότες και τα βαριά ποτήρια μπορεί να βιώνουν υψηλότερα επίπεδα άγχους, ιδίως μετά την εξασθένιση του αλκοόλ.

Και ο κίνδυνος κρίσης πανικού είναι μεγαλύτερος αν έχετε ήδη μια αγχώδη διαταραχή.

Ιδανικά, «οι άνθρωποι που είναι επιρρεπείς στο άγχος θα πρέπει να αποφεύγουν τη βαριά κατανάλωση αλκοόλ ή και γενικά την κατανάλωση αλκοόλ, ακόμη και αν το αλκοόλ φαίνεται να ανακουφίζει το άγχος βραχυπρόθεσμα», λέει η Jennifer E. Merrill, αναπληρώτρια καθηγήτρια συμπεριφορικών και κοινωνικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Brown.

Ο φαύλος κύκλος αλκοόλ και άγχους

Οι επιστήμονες δεν κατανοούν πλήρως πώς συνδέονται το αλκοόλ και το άγχος, αλλά γνωρίζουν ότι τα άτομα με διαταραχή χρήσης αλκοόλ, ένα μοτίβο συχνής κατανάλωσης αλκοόλ που είναι δύσκολο να ελεγχθεί και επιμένει παρά τη δυσφορία ή τα προβλήματα λειτουργικότητας, έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν αγχώδεις διαταραχές και το αντίστροφο.

Όταν πίνετε αλκοόλ, ο εγκέφαλος αυξάνει την έκκριση μιας χημικής ουσίας που ονομάζεται γάμμα-αμινοβουτυρικό οξύ ή GABA, η οποία μας βοηθά να αισθανόμαστε ήρεμοι. Το αλκοόλ αναστέλλει επίσης την απελευθέρωση ενός νευροδιαβιβαστή που ονομάζεται γλουταμικό, ο οποίος συνδέεται με το άγχος. Αυτές οι διαταραχές μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο χαλαροί.

Αλλά αν αποκτήσετε σωματική εξάρτηση από το αλκοόλ – για παράδειγμα, μετά από χρόνια έντονης κατανάλωσης αλκοόλ – η συνεχής αύξηση του GABA μπορεί να κάνει τον εγκέφαλο να παράγει μικρότερη ποσότητα από την ουσία αυτή και το γλουταμικό να γίνει πιο κυρίαρχο. Ο εγκέφαλος γίνεται τότε «υπερενεργός», γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως οι κρίσεις πανικού, εξηγεί η Δρ Kathleen Brady, ειδικός σε θέματα εθισμού και καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας.

Ως βαριά κατανάλωση αλκοόλ ορίζεται η κατανάλωση πέντε ή περισσότερων ποτών την ημέρα (ή 15 ποτών και πάνω την εβδομάδα) για τους άνδρες και τεσσάρων ποτών και πάνω την ημέρα (ή οκτώ και πάνω την εβδομάδα) για τις γυναίκες.

Όμως, ακόμη και όσοι πίνουν με μέτρο – δύο ή λιγότερο ποτά την ημέρα για τους άνδρες και όχι περισσότερα από ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες – μπορεί να εμφανίσουν κρίσεις πανικού που προκαλούνται από το αλκοόλ, ιδίως αν έχουν κάποια αγχώδη διαταραχή ή αν έχουν πάθει κρίση πανικού στο παρελθόν.

Το αλκοόλ μπορεί επίσης να προκαλέσει αφυδάτωση ή κακό ύπνο, γεγονός που μπορεί να κάνει κάποιον να αισθάνεται περισσότερο αγχωμένος από το συνηθισμένο, λέει η Balasanova. Η χρήση του αλκοόλ για την καταστολή και αντιμετώπιση του άγχους το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να δημιουργήσει περισσότερο άγχος μακροπρόθεσμα, διαιωνίζοντας έναν φαύλο κύκλο.

Πώς να χειριστείτε μια κρίση πανικού που προκαλείται από το αλκοόλ

Υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπίσετε μια κρίση πανικού, ανεξάρτητα από το αν προκαλείται από το αλκοόλ ή από κάτι άλλο. Είναι αντιπαραγωγικό να προσπαθείτε να την καταπολεμήσετε ή να αποσπάσετε την προσοχή σας κάπου αλλού, λέει ο David Carbonell, ψυχολόγος στο Σικάγο που βοηθάει ασθενείς με αγχώδεις διαταραχές.

Μπορείτε, ωστόσο, να λάβετε μέτρα για να καταλάβετε καλύτερα τι συμβαίνει στο σώμα σας και να βοηθήσετε τον εαυτό σας να νιώσει πιο άνετα.

Ο ψυχολόγος συμβουλεύει τους ασθενείς του να δοκιμάσουν τη μέθοδο AWARE: να αναγνωρίσουν και να αποδεχθούν, δηλαδή, την κρίση πανικού.

Αναγνωρίστε ότι φοβάστε, αλλά δεν κινδυνεύετε.

Στη συνέχεια, περιμένετε και παρατηρήστε πώς νιώθετε.

Μπορείτε να δοκιμάσετε ενέργειες όπως η αναπνοή από την κοιλιά, αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε ότι δεν είναι δική σας ευθύνη να κάνετε την κρίση πανικού να τελειώσει.

Επαναλάβετε τα βήματα ανάλογα με τις ανάγκες. Ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο αντιδράτε, μια κρίση πανικού θα τελειώσει γενικά μέσα σε λιγότερο από 15 λεπτά.

Είναι απελευθερωτικό όταν συνειδητοποιείτε ότι δεν χρειάζεται να κάνετε κάτι για να σταματήσετε τον πανικό, λέει ο Carbonell. «Στην πραγματικότητα, όσο πιο πολύ προσπαθώ να τον σταματήσω, τόσο περισσότερο επιδεινώνω την κατάσταση», συμπληρώνει.

Εάν ανησυχείτε για τη χρήση αλκοόλ ή το άγχος σας, το να συζητήσετε αυτές τις ανησυχίες με έναν γιατρό ή με κάποιον άλλο επαγγελματία υγείας, όπως ένας ψυχοθεραπευτής, είναι ένα καλό σημείο για να ξεκινήσετε.

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Μπανάνες, ακτινίδια και βατόμουρα: Ποια είναι τα φρούτα με τις περισσότερες πρωτεΐνες

«Καμπανάκι» για τις σοβαρές ελλείψεις σε γιατρούς και νοσηλευτές στα νησιά ενόψει Πάσχα

Ο Μάριος Θεμιστοκλέους στο iatropedia.gr: «Το ΕΣΥ είναι ένα μεγάλο καράβι που δύσκολα στρίβει»