Διασχιστική διαταραχή ταυτότητας (διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας): Συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία

Μιχάλης Θερμόπουλος
09 Σεπτεμβρίου 2022 | 11:30

Η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας (DID: Dissociative identity disorder) είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας. Τα άτομα με DID έχουν δύο ή περισσότερες ξεχωριστές ταυτότητες. Αυτές οι προσωπικότητες ελέγχουν τη συμπεριφορά τους σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Κάθε ταυτότητα έχει τη δική της προσωπική ιστορία, χαρακτηριστικά, συμπάθειες και αντιπάθειες. Η ψυχική αυτή νόσος μπορεί να οδηγήσει σε κενά στη μνήμη και σε παραισθήσεις (να πιστεύει κανείς ότι κάτι είναι πραγματικό ενώ δεν είναι).

Η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας ονομαζόταν διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας. Είναι μία από τις πολλές διασχιστικές διαταραχές. Αυτές οι διαταραχές επηρεάζουν την ικανότητα ενός ατόμου να συνδεθεί με την πραγματικότητα.

Άλλες διασχιστικές διαταραχές περιλαμβάνουν:

Διαταραχή αποπροσωποποίησης, που προκαλεί ένα αίσθημα απομάκρυνσης/αποστασιοποίησης από τις πράξεις σας
Διασχιστική αμνησία ή προβλήματα στην μνήμη πληροφοριών για τον εαυτό σας

Από τι προκαλείται η διασπαστική διαταραχή ταυτότητας

Είναι συνήθως αποτέλεσμα σεξουαλικής ή σωματικής κακοποίησης κατά την παιδική ηλικία. Μερικές φορές αναπτύσσεται ως απάντηση/αντίδραση σε μια φυσική καταστροφή ή άλλα τραυματικά γεγονότα, όπως ο πόλεμος. Η εν λόγω διαταραχή είναι ένας τρόπος για να αποστασιοποιηθεί ή να απομακρυνθεί κάποιος από το τραύμα.

Διασχιστική διαταραχή ταυτότητας: Σημάδια και συμπτώματα

Ένα άτομο με DID έχει δύο ή περισσότερες διακριτές ταυτότητες. Η “βασική” ταυτότητα είναι η συνηθισμένη προσωπικότητα του ατόμου. Οι “άλλες” είναι οι εναλλακτικές προσωπικότητες του ατόμου. Μερικά άτομα με DID έχουν έως και 100 διαφορετικές ταυτότητες!

Οι εναλλακτικές προσωπικότητες τείνουν να διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Μπορεί να έχουν διαφορετικά φύλα, εθνότητες, ενδιαφέροντα και τρόπους αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον τους.

Άλλα κοινά σημάδια και συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

Ανησυχία
Παραισθήσεις
Κατάθλιψη
Αποπροσανατολισμός
Κατάχρηση ναρκωτικών ή αλκοόλ
Απώλεια μνήμης
Αυτοκτονικές σκέψεις ή αυτοτραυματισμός

Υπάρχει διαγνωστικό τεστ για τη διασχιστική διαταραχή ταυτότητας;

Δεν υπάρχει κάποιο ενιαίο τεστ που να μπορεί να διαγνώσει την DID. Ένας ειδικός γιατρός ψυχικής υγείας θα εξετάσει τα συμπτώματά σας και το προσωπικό σας ιστορικό υγείας. Μπορεί να σας κάνει κάποιες εξετάσεις για να αποκλείσει άλλες υποκείμενες φυσικές αιτίες για τα συμπτώματά σας, όπως τραυματισμούς στο κεφάλι, ή όγκους στον εγκέφαλο.

Τα συμπτώματα της DID εμφανίζονται συχνά στην παιδική ηλικία, μεταξύ 5 και 10 ετών. Ωστόσο, οι γονείς, οι δάσκαλοι ή οι παιδίατροι συχνά χάνουν τα σημάδια. Η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας μπορεί να συγχέεται με άλλα κοινά προβλήματα συμπεριφοράς ή μάθησης στα παιδιά, όπως η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD). Για αυτόν τον λόγο, η DID συνήθως δεν διαγιγνώσκεται πριν την ενηλικίωση.

Ποια είναι η θεραπεία για τη διασχιστική διαταραχή ταυτότητας

Ορισμένα φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν με κάποια συμπτώματα, όπως η κατάθλιψη ή το άγχος. Αλλά η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι η ψυχοθεραπεία. Ένας επαγγελματίας ψυχολόγος ή ψυχίατρος, μπορεί να σας καθοδηγήσει προς τη σωστή θεραπεία. Μπορεί να επωφεληθείτε από ατομική, ομαδική ή οικογενειακή θεραπεία.

Η θεραπεία επικεντρώνεται σε:

Αναγνώριση και επεξεργασία του παρελθοντικού τραύματος ή κακοποίησης
Διαχείριση ξαφνικών αλλαγών συμπεριφοράς
Συγχώνευση ξεχωριστών ταυτοτήτων σε μια ενιαία ταυτότητα

Μπορεί να προληφθεί η διασπαστική διαταραχή ταυτότητας;

Δεν υπάρχει τρόπος να αποτραπεί η DID. Αλλά ο εντοπισμός των συμπτωμάτων όσο το δυνατόν νωρίτερα στη ζωή και η αναζήτηση θεραπείας μπορεί να σας βοηθήσει να τα διαχειριστείτε. Οι γονείς, οι φροντιστές και οι δάσκαλοι πρέπει να προσέχουν για σημάδια στα μικρά παιδιά. Η θεραπεία αμέσως μετά από επεισόδια κακοποίησης ή τραύματος μπορεί να αποτρέψει την εξέλιξη της DID.

Η θεραπεία μπορεί επίσης να βοηθήσει στον εντοπισμό παραγόντων που προκαλούν αλλαγές στην προσωπικότητα ή την ταυτότητα. Οι συνήθεις παράγοντες που την προκαλούν είναι το άγχος ή η κατάχρηση ουσιών. Η διαχείριση του άγχους και η αποφυγή ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλ μπορεί να βοηθήσει στην μείωση της συχνότητας διαφορετικών αλλαγών που ελέγχουν τη συμπεριφορά σας.

Θα υποχωρήσει ποτέ η διασπαστική διαταραχή ταυτότητας;

Δεν υπάρχει θεραπεία για τη διασχιστική διαταραχή ταυτότητας. Οι περισσότεροι ασθενείς θα διαχειριστούν τη διαταραχή για το υπόλοιπο της ζωής τους. Αλλά ένας συνδυασμός θεραπειών μπορεί να βοηθήσει στην μείωση των συμπτωμάτων. Μπορείτε να μάθετε να έχετε περισσότερο έλεγχο στη συμπεριφορά σας. Με τον καιρό, θα μπορείτε να λειτουργήσετε καλύτερα στη δουλειά, στο σπίτι ή στην κοινότητά σας.

Πώς μπορώ να βοηθήσω εάν κάποιος φίλος ή μέλος της οικογένειας έχει διασπαστική διαταραχή ταυτότητας;

Το να έχετε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο με DID μπορεί να σας προκαλέσει σύγχυση και συντριπτικά συναισθήματα. Μπορεί να μην ξέρετε πώς να ανταποκριθείτε στις διαφορετικές αλλαγές ή συμπεριφορές τους.

Εσείς, μπορείτε να βοηθήσετε κάνοντας τα εξής:

Ενημερωθείτε για την διασπαστική διαταραχή ταυτότητας και τα συμπτώματά της
Προσφερθείτε να συνοδεύσετε τον/την ασθενή σε οικογενειακές συμβουλευτικές ή ομάδες υποστήριξης
Παραμένετε ήρεμοι και υποστηρικτικοί όταν συμβαίνουν ξαφνικές αλλαγές συμπεριφοράς