Διαταραχές της Διάθεσης: Τα πάντα για τις συναισθηματικές διακυμάνσεις μέσα στην ημέρα

Γράφει η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, δρ. Βάνα Παπακίτσου

Οι διαταραχές της διάθεσης είναι περισσότερο κατανοητές στους ανθρώπους -συγκριτικά με άλλες διαταραχές- καθώς αφορούν καθημερινά βιώματα. Κάθε άνθρωπος αντιδρά σ’ ένα στρεσογόνο γεγονός ή μια ιδιαίτερη κατάσταση, είτε νιώθοντας κάποια διέγερση και μια γενικότερη ευφορία, είτε νιώθοντας ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή μελαγχολία και αδιαφορία για όλα.

Σε ήπιες μορφές οι αντιδράσεις αυτές είναι συνηθισμένες και φυσιολογικές. Όμως μερικοί άνθρωποι παρουσιάζουν ακραίες, έντονες και παρατεταμένες αλλαγές της διάθεσης, οι οποίες μπορούν να επιφέρουν επιβλαβείς ακόμα και καταστροφικές επιπτώσεις στη ζωή τους. Στις περιπτώσεις αυτές μιλάμε για διαταραχές της διάθεσης.

1. Κατάθλιψη – Υπερβολική Λύπη

Οι περισσότεροι γνωρίζουμε πώς νιώθει κανείς όταν περνάει κάποια περίοδο έντονης λύπης. Με το πέρασμα του χρόνου—ίσως μέσα σε λίγες ώρες ή μέρες—αυτό το συναίσθημα υποχωρεί. Η κλινική κατάθλιψη, όμως, είναι πολύ πιο σοβαρή, καθώς το άτομο με κατάθλιψη βιώνει τα “σκαμπανεβάσματα” και τις εναλλαγές των αισθημάτων του.

Τι προκαλεί την κλινική κατάθλιψη;

Η απάντηση συχνά δεν είναι ξεκάθαρη. Ενώ σε μερικές περιπτώσεις ίσως η κατάθλιψη είναι κληρονομική, τις περισσότερες φορές φαίνεται πως οι εμπειρίες στη ζωή παίζουν σημαντικό ρόλο. Παρατηρείται επίσης ότι οι γυναίκες στις οποίες γίνεται διάγνωση κλινικής κατάθλιψης είναι διπλάσιες από ό,τι οι άντρες.  Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν είναι μια διαταραχή που αφορά και τους άνδρες. Υπολογίζεται μάλιστα ότι το 5 – 12% των ανδρών θα νοσήσουν από κλινική κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή τους. Η επίδραση αυτού του είδους κατάθλιψης είναι ολοκληρωτική και πλήττει ουσιαστικά κάθε πτυχή της ζωής του ατόμου.

2. Διπολική Διαταραχή – Σταθερή Αστάθεια

Η κλινική κατάθλιψη είναι πράγματι πολύ δύσκολη για όσους τη βιώνουν. Αλλά αν σε αυτήν προσθέσουμε και τη μανία, το αποτέλεσμα είναι η Διπολική Διαταραχή. Οι ασθενείς με διπολική διαταραχή έρχονται αντιμέτωποι με τη σταθερή αστάθεια της διάθεσής τους. Μέσα σε μια στιγμή, η ευχάριστη διάθεση μπορεί να μετατραπεί σε επιθετική και καταστροφική. Η απρόβλεπτη συμπεριφορά της διπολικής διαταραχής δημιουργεί σύγχυση και στα μέλη της οικογένειας.

Τι προκαλεί τη διπολική διαταραχή;

Υπάρχει ο παράγοντας της κληρονομικότητας -σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στην περίπτωση της κατάθλιψης. Σύμφωνα με κάποιες επιστημονικές  μελέτες τα άμεσα μέλη της οικογένειας -γονείς, αδέλφια ή παιδιά- ατόμων με διπολική κατάθλιψη έχουν 8 έως 18 φορές περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από αυτή την ασθένεια από ό,τι οι στενοί συγγενείς των υγιών ατόμων. Σε αντίθεση με την κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή φαίνεται πως πλήττει εξίσου άντρες και γυναίκες. Συχνότερα εμφανίζεται σε νεαρούς ενηλίκους, αλλά έχουν διαγνωστεί περιστατικά διπολικής διαταραχής σε εφήβους, ακόμη και σε παιδιά. Εντούτοις, η ανάλυση των συμπτωμάτων και η κατάληξη σε σωστά συμπεράσματα μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη.

3. Κυκλοθυμική διαταραχή

Βασικό χαρακτηριστικό της Κυκλοθυμικής Διαταραχής είναι μια χρόνια κάτασταση διαταραχής της διάθεσης που παρουσιάζει συνεχώς διακυμάνσεις. Η ασταθής διάθεση μπορεί να διαρκεί ήμερες, εβδομάδες ή μήνες και σ’ αυτήν να εναλλάσσονται η κατάθλιψη, η ευερεθιστότητα, η χαρά και η σχετικά φυσιολογική διάθεση. Πολλοί ασθενείς παραπονιούνται για απρόβλεπτες μεταβολές της ενεργητικότητας και ασαφή σωματικά ενοχλήματα.

4. Θεραπεία

Σαφώς και οι διαταραχές της διάθεσης είναι δύσκολο να διαγνωστούν. Ωστόσο, ακόμη πιο δύσκολο είναι να ζει κανείς με αυτές. Αλλά υπάρχει σίγουρα ελπίδα για όσους νοσούν. Το πρώτο βήμα αφορά στη σωστή διάγνωση και έπειτα στην εξειδικευμένη θεραπεία του κάθε ασθενούς. Η θεραπεία είναι συχνά συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι μόνο ατομική ψυχοθεραπεία ή συνδυασμός με ομαδική θεραπεία. Η ατομική θεραπεία είναι συνήθως γνωσιακής – συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας και οι θεραπευόμενοι εκπαιδεύονται σε διάφορες δεξιότητες διαχείρισης των συναισθηματικών διακυμάνσεων και της ψυχολογικής τους κατάστασης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Κατάθλιψη στην εφηβεία: Συμπτώματα και πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς

Η μελαγχολία των γιορτών… μια μορφή εποχικής κατάθλιψης