Δύο άνθρωποι αυτοκτονούν καθημερινά στην Ελλάδα, οι μισοί στο σπίτι τους

Σημαντική αύξηση έχουν παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια οι αυτοκτονίες στη χώρα μας, με συνέπεια καθημερινά να γίνονται αυτόχειρες τουλάχιστον δύο άνθρωποι, κατά μέσον όρο.

Οι περισσότεροι αυτόχειρες ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό και είναι παντρεμένοι. Το 55% των θανάτων λαμβάνει χώρα στην οικία τους. Η συντριπτική πλειονότητα (το 78%) είναι άνδρες. Επιπλέον, οι περισσότερες αυτοκτονίες σημειώνονται στις ηλικίες άνω των 60 ετών.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, εξ άλλου, κάθε 40 δευτερόλεπτα βάζει τέλος στη ζωή του ένας άνθρωπος κάπου στον κόσμο. Σε ετήσια βάση περισσότεροι άνθρωποι αυτοκτονούν παρά σκοτώνονται σε πολέμους, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Η έκθεση αποκαλύπτει πως κάθε χρόνο αυτοκτονούν 703.000 άνθρωποι. Είναι επόσης πολλαπλάσιος ο αριθμός όσων αποπειρώνται ανεπιτυχώς να αυτοκτονήσουν. Κάθε απόπειρα, δε, αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για να υπάρξει και επόμενη που θα αποδειχθεί επιτυχημένη.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι αυτοκτονίες αποτελούν μάστιγα και στους νέους. Στην πραγματικότητα, αποτελούν την τέταρτη αιτία θανάτου στις ηλικίες 15-29 ετών. Όσον αφορά τους τρόπους αυτοκτονίας, οι συνηθέστεροι είναι η λήψη φυτοφαρμάκων, ο απαγχονισμός και ο αυτοπυροβολισμός.

Παρ’ όλα αυτά, το 95% των αυτοκτονιών θα μπορούσε να είχε προληφθεί, εάν οι αυτόχειρες είχαν την κατάλληλη διάγνωση, θεραπεία και υποστήριξη, αναφέρει η οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια-ψυχοπαιδαγωγός Αιμιλία Αξιωτίδου, επιστημονική συνεργάτις της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ημερίδα για την πρόληψη των αυτοκτονιών

Τα προαναφερθέντα στοιχεία δόθηκαν στη δημοσιότητα με αφορμή ημερίδα με τίτλο «Πρόληψη αυτοκτονιών: Η πραγματικότητα στην Ελλάδα σήμερα, διάγνωση, παρέμβαση, πρόληψη». Η ημερίδα θα διεξαχθεί αύριο 7 Σεπτεμβρίου 2023, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης Αυτοκτονιών (10/9).

Την ημερίδα διοργανώνει το Τμήμα Προγραμμάτων & Δια Βίου Μάθησης του Δήμου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες. Θα αρχίσει 6 η ώρα το απόγευμα στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης (Κ.Ι.Θ.).

Στόχος της είναι η ενημέρωση όσον αφορά την κατάσταση στη χώρα μας με τις αυτοκτονίες και η σωστή κατανόηση των ψυχικών διαταραχών που μπορεί να οδηγήσουν σε αυτοκτονικό ιδεασμό. Θα γίνει επίσης ενημέρωση για τους τρόπους έγκαιρης πρόληψης και παρέμβασης, τόσο από το οικογενειακό/φιλικό περιβάλλον όπως και από τους κρατικούς φορείς.

Ομιλητές στην ημερίδα εκτός από την κ. Αξιωτίδου θα είναι ο ψυχίατρος -ψυχοθεραπευτής Πάνος Κουφίδης και η σύμβουλος ψυχικής υγείας εκπαίδευσης και σταδιοδρομίας Νάνσυ Πιλωνά.

Καλοκαίρι οι περισσότερες

Σύμφωνα με στοιχεία από το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών «Κλίμακα», σχεδόν 600 άνθρωποι αυτοκτόνησαν το 2022 στη χώρα μας.  Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας σε επίπεδο πληθυσμού ήταν ο απαγχονισμός. Ακολουθούν η πτώση και ο αυτοπυροβολισμός.

Οι 18 από τις αυτοκτονίες έγιναν σε σημεία υψηλής επικινδυνότητας της χώρας μας (suicide hotspots). Ένδεκα έγιναν σε καταστήματα κράτησης, 7 εντός σταθμών Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, 8 εντός μονάδων υγείας και 3 εντός στρατοπέδων.

Καταγράφηκαν επίσης τουλάχιστον 11 αυτοκτονίες εργαζομένων σε επαγγέλματα υψηλού κινδύνου για αυτοκτονία (π.χ. σώματα ασφαλείας) και 3 αυτοκτονίες στρατιωτικών. Υπήρξαν επίσης 4 επεκτεινόμενες αυτοκτονίες, δηλαδή ανθρωποκτονίες οι οποίες ακολουθήθηκαν από την αυτοκτονία του θύτη.

Οι περισσότεροι θάνατοι στους άνδρες αφορούσαν τις ηλικίες 60-64 ετών. Αντιθέτως στις γυναίκες ήταν περισσότεροι οι θάνατοι στις ηλικίες 35-39 ετών.

Αυξητικές τάσεις, εξ άλλου, παρουσίασε ο αριθμός των αυτοκτονιών στους νέους 20 ετών και άνω, σε σύγκριση με τα στοιχεία του 2021.

Μείζον πρόβλημα η αυτοκτονία παιδιών και εφήβων

Σύμφωνα με άλλα στοιχεία της «Κλίμακας», η αυτοκτονία των παιδιών και των εφήβων έχει εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Η αυτοκτονία αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου νεαρών ατόμων 15-18 ετών, ενώ εκατοντάδες είναι οι αυτοκτονίες που δεν καταγράφονται.

Υπολογίζεται ότι περίπου το 12% των θανάτων στην ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών αποδίδεται σε αυτοκτονία. Οι αυτοχειρίες είναι έως και 5 φορές συχνότερες στα αγόρια. Στα κορίτσια είναι 2-4 φορές συχνότερες οι απόπειρες αυτοκτονίας.

Το 15-20% των εφήβων αυτοτραυματίζεται, με την ηλικία έναρξης να υπολογίζεται μεταξύ 13-15 ετών.

Η πλειονότητα αυτών των εφήβων δεν αναζητά βοήθεια, γεγονός που καθιστά αυτό το ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από αυτό που καταγράφεται στην πραγματικότητα. Οι αυτοτραυματισμοί κατά την εφηβεία αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών και αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών στην ενήλικη ζωή, λένε οι ειδικοί.

Πως μπορούμε να αποτρέψουμε τις αυτοκτονίες

Όπως επισημαίνει η κ. Αξιωτίδου, για να προληφθούν οι αυτοκτονίες πρέπει να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε στους ανθρώπους τους περιβάλλοντός μας κάποια ύποπτα σημάδια. Τέτοια σημάδια είναι:

• Οι έντονες εναλλαγές στη διάθεση ενός ανθρώπου (όταν βλέπουμε ότι τη μια δεν είναι καθόλου καλά και την άλλη είναι πάρα πολύ καλά). Οι εναλλαγές αυτές μπορεί να υποδηλώνουν διπολική διαταραχή, η οποία σχετίζεται με τον αυτοκτονικό ιδεασμό.
• Το να λέει ένας άνθρωπος «δεν έχω όρεξη να ζήσω, θέλω να πεθάνω, σκέφτομαι ότι καλύτερα θα ήταν να έβαζα τέλος στη ζωή μου». Δεν πρέπει ποτέ να αγνοούμε τέτοιου είδους σχόλια.
• Το να έχει κάνει ένα άτομο απόπειρα αυτοκτονίας. Αν έχει κάνει, τα πράγματα είναι δύσκολα και χρειάζεται βοήθεια

«Να μην ντρεπόμαστε να ρωτήσουμε έναν δικό μας άνθρωπο, αν σκέφτηκε να βάλει τέλος στη ζωή του και αν έχει σκεφτεί και τον τρόπο», συνιστά η κυρία Αξιωτίδου. «Συνήθως διστάζουμε να ρωτήσουμε, γιατί φοβόμαστε ότι θα είναι σαν να του βάζουμε στο μυαλό ιδέες, ενώ δεν είναι έτσι. Ρωτώντας μπορούμε να καταλάβουμε εάν το έχει σκεφτεί και αν το έχει σκεφτεί οργανωμένα. Εάν μας απαντήσει θετικά σε αυτές τις ερωτήσεις, ο άνθρωπος αυτός είναι σε υψηλή επικινδυνότητα».

Ειδικά όσοι ήδη έχουν κάνει απόπειρες αυτοκτονίας μπορούν να στραφούν στην γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία 1018 ή να απευθυνθούν στο εφημερεύον ψυχιατρικό νοσοκομείο.

«Εάν δεν το κάνουν αυτό, μπορούμε εμείς – όχι με πίεση, αλλά με ενσυναίσθηση, με κατανόηση ότι υποφέρει αυτός ο άνθρωπος και ότι, για να θέλει να βάλει τέλος στη ζωή του, υποφέρει», επισημαίνει η ειδικός.

Η έσχατη λύση

Η έσχατη λύση είναι η εισαγγελική παρέμβαση. «Αν δούμε ότι δεν έχει πρόθεση να πάει σε μια ψυχιατρική υπηρεσία, να επισκεφτεί έναν ψυχίατρο, θα πρέπει εμείς οι ίδιοι να ζητήσουμε εισαγγελική παρέμβαση. Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι η ζωή, δηλαδή να περάσει η κρίση, να πάρει αγωγή, να εξισορροπήσει και μετά να μπορεί να έχει μια λειτουργική ζωή», καταλήγει η κυρία Αξιωτίδου.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, Κλίμακα

Φωτογραφία: iStock