Το τεστ-κουίζ με το τρένο και τα πιθανά θύματα που δείχνει αν σκέφτεστε σαν ψυχοπαθής

Μιχάλης Θερμόπουλος
06 Ιουλίου 2021 | 19:04

Ο ψυχολόγος Kevin Dutton παρουσιάζει το κλασικό ψυχολογικό τεστ, που είναι γνωστό ως «το πρόβλημα με το τρένο».

Κάντε το διαβόητο αυτό τεστ-κουίζ και δείτε αν απαντάτε στο δίλημμα όπως οι… ψυχοπαθείς!

Τι λέει το βίντεο:

Όλοι γνωρίζουμε το αυξημένο δολοφονικό ένστικτο ενός ψυχοπαθή, τις «κεραίες ευαισθησίας τους», που είναι συντονισμένες να πιάνουν το παραμικρό. Αλλά μπορεί να σας εκπλήξει να μάθετε, ότι υπάρχουν κάποιες καταστάσεις, στις οποίες οι ψυχοπαθείς είναι στην πραγματικότητα πιο έμπειροι στη διάσωση ζωών απ’ ό, τι στην… λήψη τους.

Επομένως, επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα του τι εννοώ με αυτό: Φανταστείτε ότι έχετε ένα τρένο που τρέχει πάνω στις ράγες. Στην πορεία του, πέντε άνθρωποι παγιδεύονται στις ράγες του τρένου και δεν μπορούν να ξεφύγουν. Ευτυχώς, μπορείτε να μετακινήσετε έναν διακόπτη, ο οποίος εκτρέπει το τρένο κάτω από την συγκεκριμένη πορεία, μακριά από αυτούς τους πέντε ανθρώπους. Αλλά υπάρχει ένα τίμημα: Υπάρχει ένα άλλο άτομο παγιδευμένο πιο πέρα σε αυτή την δεύτερη εναλλακτική πορεία του τρένου και το τρένο θα σκοτώσει αυτό το άτομο αντί για τα 5 άλλα άτομα

Ερώτηση: Θα πρέπει να πατήσετε τον διακόπτη;

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν λίγη δυσκολία να αποφασίσουν τι πρέπει να κάνουν κάτω από αυτές τις συνθήκες. Η σκέψη του να γυρίσει κανείς τον διακόπτη δεν είναι ακριβώς ωραία, αλλά υπάρχει η «πρακτική» επιλογή, που λέει ότι είναι προτιμότερο να σκοτωθεί ένα άτομο αντί για πέντε άτομα. Το «μη χείρον, βέλτιστον», που λέμε συνήθως.

Αλλά τώρα επιτρέψτε μου να σας δώσω μια παραλλαγή: Έχετε μια αμαξοστοιχία που πορεύεται ανεξέλεγκτα στις ράγες και πρόκειται να πέσει πάνω σε πέντε άτομα. Αλλά αυτήν τη φορά στέκεστε πίσω από έναν πολύ μεγαλόσωμο άτομο πάνω σε μια πεζογέφυρα πάνω από τις ράγες. Ο μοναδικός τρόπος, για να σώσετε τους ανθρώπους, είναι να σπρώξετε στην άκρη τον άγνωστο άνθρωπο μπροστά σας. Αν το κάνετε, αυτός θα πέσει και σκοτωθεί σίγουρα, αλλά επειδή είναι πολύ μεγαλόσωμος, ο όγκος του θα εμποδίσει το τρένο, σώζοντας τους πέντε εγκλωβισμένους στις ράγες.

Ερώτηση: Θα σπρώξετε τον άγνωστο;

Τώρα έχουμε στα χέρια μας αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε ένα πραγματικό δίλημμα. Ενώ το αποτέλεσμα στις διασωθείσες ζωές είναι ακριβώς το ίδιο όπως στο πρώτο σενάριο (πέντε προς μία), η επιλογή της δράσης του ατόμου φαίνεται πολύ πιο δύσκολη. Γιατί συμβαίνει αυτό; Λοιπόν, η απάντηση έχει να κάνει με την… θερμοκρασία!

Η πρώτη περίπτωση αντιπροσωπεύει αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε «απρόσωπο δίλημμα». Ενεργοποιεί εκείνες τις περιοχές του εγκεφάλου, τον προμετωπιαίο φλοιό, τον οπίσθιο βρεγματικό φλοιό, ειδικότερα, τον πρόσθιο παραμετρικό φλοιό και τον κροταφικό πόλο, που είναι υπεύθυνες γι’ αυτό που ονομάζουμε «ψυχρή ενσυναίσθηση», δηλαδή για λογική και ορθολογική σκέψη. Η δεύτερη περίπτωση, από την άλλη πλευρά, αντιπροσωπεύει αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε ένα «προσωπικό δίλημμα». Ενεργοποιεί το κέντρο συναισθημάτων του εγκεφάλου, που είναι γνωστό ως αμυγδαλή, δηλαδή το κύκλωμα της θερμής ενσυναίσθησης. Αυτό σημαίνει το να νιώθουμε εμείς το πώς μπορεί να νιώθει κάποιος άλλος.

Οι ψυχοπαθείς, όπως τα περισσότερα κανονικά μέλη του πληθυσμού, δεν έχουν κανένα πρόβλημα με το πρώτο σενάριο. Γυρίζουν τον διακόπτη και η αμαξοστοιχία εκτρέπεται ανάλογα. Οπότε σκοτώνεται μόνο ένα άτομο αντί για πέντε. Αλλά, εδώ είναι που περιπλέκεται το πράγμα. Σε αντίθεση με τα κανονικά μέλη του πληθυσμού, οι ψυχοπαθείς δεν έχουν κανένα πρόβλημα ούτε και με το δεύτερο σενάριο.

Οι ψυχοπαθείς, χωρίς δισταγμό, είναι απολύτως πρόθυμοι να σπρώξουν τον άγνωστο μεγαλόσωμο στις ράγες, αν αυτό απαιτεί η περίσταση. Επιπλέον, αυτή η διαφορά στη συμπεριφορά έχει ένα διακριτό νευρολογικό υπόβαθρο. Το μοτίβο της ενεργοποίησης του εγκεφάλου, τόσο στους φυσιολογικούς ανθρώπους, όσο και στους ψυχοπαθείς, είναι πανομοιότυπο στην παρουσίαση του απρόσωπου ηθικού διλήμματος, αλλά ριζικά διαφορετικό, όταν τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται λίγο πιο προσωπικά.

Πώς εξηγείται αυτή η διαφορά;

Φανταστείτε ότι σας συνέδεαν με έναν ανιχνευτή εγκεφάλου, μια λειτουργική μηχανή μαγνητικής τομογραφίας και σας παρουσίαζαν αυτά τα δύο διλήμματα. Τι θα παρατηρούσαμε, καθώς θα προσπαθούσατε να τα λύσετε; Λοιπόν, ακριβώς τη στιγμή που η φύση του διλήμματος αλλάζει από απρόσωπη σε προσωπική, θα βλέπαμε το κέντρο συναισθημάτων του εγκεφάλου σας, την αμυγδαλή σας και τα σχετικά εγκεφαλικά κυκλώματα, τον μεσαίο τροχιακό μετωπιαίο φλοιό, για παράδειγμα, να «ανάβουν» σαν φωτεινές επιγραφές. Θα βλέπαμε με άλλα λόγια, το πότε ακριβώς το συναίσθημα εμπλέκεται στην απόφαση του τι θα κάνετε στο δίλημμα.

Αλλά στους ψυχοπαθείς, δεν θα βλέπαμε τίποτα! Η αλλαγή από απρόσωπο σε προσωπικό δίλημμα θα περνούσε απαρατήρητη. Αυτό θα συνέβαινε επειδή η περιοχή των συναισθημάτων στον εγκέφαλό τους έχει μια «νευρολογική απαγόρευση της κυκλοφορίας». Και γι’ αυτό νιώθουν εξίσου άνετα να σπρώξουν τον άγνωστο μπροστά τους όπως ακριβώς με το να γυρίσουν έναν άψυχο διακόπτη. Θα τα έκαναν και τα δύο χωρίς δεύτερη σκέψη!

φωτό: iStock