Φάρμακο για άτομα με ΔΕΠΥ αυξάνει τον κίνδυνο να αναπτύξουν ψύχωση ή μανία [μελέτη]

Το φάρμακο Adderall, το οποίο συνήθως χορηγείται στις ΗΠΑ σε άτομα με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), έχει προκαλέσει την ανησυχία των ερευνητών λόγω των παρενεργειών που προκαλεί.

Αν και οι παρενέργειες αυτές είναι σπάνιες, είναι ταυτόχρονα αρκετά σοβαρές, την ώρα που τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει αυξηθεί η συνταγογράφησή του στη χώρα αυτή.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε σήμερα, όσοι λαμβάνουν υψηλές δόσεις αυτού του διεγερτικού φαρμάκου – το οποίο έχει ως βασική δραστική ουσία την δεξαμφεταμίνη, αλλά δεν διατίθεται στην Ελλάδα – κινδυνεύουν πέντε φορές περισσότερο να αναπτύξουν ψύχωση (απώλεια επαφής με την πραγματικότητα) ή μανία (ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερβολική ενέργεια, οξύθυμη διάθεση και διαταραγμένες σκέψεις).

Όμως, δεν υπάρχουν ξεκάθαρες συστάσεις για την ανώτατη δοσολογία και ο αριθμός των νέων που λαμβάνει το φάρμακο αυτό έχει αυξηθεί μετά την πανδημία covid-19, με πολλούς να το προμηθεύονται μέσω του διαδικτύου.

Την έρευνα διεξήγαγε ομάδα υπό την ψυχίατρο Λόρεν Μοράν του νοσοκομείου Mass General Brigham της Βοστόνης. «Βλέπουμε πολλούς ανθρώπους να έρχονται χωρίς μεγάλο ψυχιατρικό ιστορικό και να βιώνουν ένα πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο ή ένα επεισόδιο μανίας σε ένα πλαίσιο χρήσης διεγερτικών» φαρμάκων, εξήγησε η Μοράν.

Όταν η αμερικανική υπηρεσία φαρμάκων (FDA) ενημερώθηκε για τα περιστατικά αυτά, τη δεκαετία του 2000, προσέθεσε προειδοποίηση στην ετικέτα του φαρμάκου. Όμως σχετικά λίγοι ερευνητές εξέτασαν το ποσοστό εμφάνισης των παρενεργειών ή τη σχέση τους με τη δοσολογία.

Δείτε επίσης: Εφηβεία: Το 70% των ψυχικών διαταραχών εμφανίζονται μεταξύ των 12 με 25 ετών

Η αμερικανική έρευνα

Η Λόρεν Μοράν και οι συνάδελφοί της εξέτασαν το ιατρικό ιστορικό ατόμων ηλικίας 16 με 35 ετών που εισήχθησαν στο νοσοκομείο Mass General Brigham από το 2005 ως το 2019. Αυτή είναι η τυπική ηλικία εμφάνισης της ψύχωσης.

Οι ερευνητές εντόπισαν 1.374 άτομα που είχαν το πρώτο ψυχωσικό τους επεισόδιο ή το πρώτο επεισόδιο μανίας και τους συνέκριναν με τους 2.748 ασθενείς που νοσηλεύθηκαν για άλλες ψυχιατρικές διαταραχές.

Αναλύοντας την κατανάλωση Adderall τον μήνα πριν την εισαγωγή των ατόμων αυτών στο νοσοκομείο και λαμβάνοντας υπόψη τους άλλους παράγοντες, όπως η κατανάλωση ναρκωτικών, η Μοράν και η ομάδα της κατάφερε να εντοπίσει συγκεκριμένα τις επιπτώσεις των διεγερτικών.

Παρατήρησαν ότι όσοι είχαν λάβει Adderall ήταν 2,68 φορές πιο πιθανό να νοσηλευθούν για ένα επεισόδιο ψύχωσης ή μανίας από όσους δεν το είχαν καταναλώσει. Όσοι μάλιστα είχαν λάβει υψηλές δόσεις του Adderall (40mg ή περισσότερο) είχαν 5,28 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσηλευθούν για τα ίδια προβλήματα.

Ξεχωριστή ανάλυση δεν βρήκε να υπάρχει αντίστοιχος κίνδυνος με το Ritalin, ένα άλλο διεγερτικό που συνταγογραφείται επίσης για τη ΔΕΠΥ. Σύμφωνα με τη Μοράν, αυτό ενδέχεται να οφείλεται στον διαφορετικό τρόπο δράσης των δύο φαρμάκων.

Δείτε επίσης: Αυτοκτονίες: Πώς μπορούμε να καταλάβουμε τα σημάδια και να βοηθήσουμε κάποιον

Το πρόβλημα της υπερσυνταγογράφησης

Για τη Μοράν, η έρευνα αυτή καταδεικνύει την ανάγκη να αναφέρονται ξεκάθαρα στην ετικέτα του φαρμάκου οι ανώτατες δόσεις. Τώρα η σύσταση είναι για 20mg, αλλά στην πραγματικότητα οι γιατροί συνταγογραφούν διάφορες δόσεις.

Αυτό εξηγείται εν μέρει επειδή τα πιο έντονα συμπτώματα της ΔΕΠΥ απαιτούν υψηλότερη δόση. Εξάλλου, πολλοί ασθενείς αναζητούν τον γιατρό που θα τους συνταγογραφήσει τη δόση που επιθυμούν.

«Οι άνθρωποι, όπως και κάποιοι γιατροί, πιστεύουν ότι είναι εφικτό να εξαλειφθούν όλα τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, όμως αυτό δεν είναι ρεαλιστικό», τόνισε η Μοράν.

Οι υπηρεσίες τηλεϊατρικής συχνά κατηγορούνται για την υπερσυνταγογράφηση του Adderall, κάτι που προκαλεί ελλείψεις και ενδέχεται να στερήσει το φάρμακο από αυτούς που το έχουν πραγματικά ανάγκη.

Η αμερικανική ομοσπονδιακή υπηρεσία κατά των ναρκωτικών (DEA) πρότεινε να μην μπορούν οι υπηρεσίες αυτές να συνταγογραφούν το Adderall, όμως η πρόταση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις και έτσι αυτό δεν θα ισχύσει τουλάχιστον ως το τέλος του 2024.

Φωτογραφία iStock