Η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά δεν προκαλούν απλώς θλίψη σε όσους τις βιώνουν, αλλά μπορεί να «ραγίσουν» την καρδιά τους, αναφέρει η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (ΑΗΑ).
Σε επιστημονική γνωμοδότηση που εξέδωσε προειδοποιεί ότι μπορεί να αυξήσουν κατά σχεδόν 30% τον κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά επεισόδια.
«Οι μελέτες που εκπονήσαμε τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες αποδεικνύουν ότι η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά σχετίζονται με αρνητικές εκβάσεις για την υγεία», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της γνωμοδότησης Dr. Crystal Wiley Cené, καθηγήτρια Κλινικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο (UCSD).
Και συμπλήρωσε: «Δεδομένης της συχνότητας που έχει η μοναξιά στις σύγχρονες κοινωνίες, ο αντίκτυπος των συμπερασμάτων μας στη δημόσια υγεία είναι σημαντικός».
Η AHA δημοσιεύει την επιστημονική γνωμοδότησή της στο επίσημο ιατρικό περιοδικό της, την ιατρική επιθεώρηση Journal of the American Heart Association.
Ποιοι ζουν στη μοναξιά
Όπως αναφέρουν οι συντάκτες της, η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά είναι πολύ συχνά φαινόμενα. Η συχνότητά τους αυξάνεται με την ηλικία λόγω παραγόντων της ζωής, όπως η χηρεία και η συνταξιοδότηση.
Υπολογίζεται ότι σχεδόν ένας στους τέσσερις ηλικιωμένους άνω των 65 ετών ζουν κοινωνικά απομονωμένοι. Η μοναξιά είναι ακόμα πιο συχνή. Υπολογίζεται ότι αφορά ποσοστό που κυμαίνεται από 22% έως 47%.
Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι νεότεροι ενήλικες είναι προστατευμένοι. Αντιθέτως, μεγάλη έρευνα του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ είχε δείξει πως η πιο μοναχική γενιά είναι οι νέοι ηλικίας 18-22 ετών! Η μοναξιά στους νέους αποδίδεται από τους επιστήμονες στην αυξανόμενη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η χρήση αυτή τους στερεί τη δυνατότητα να έχουν αληθινές, διαπροσωπικές, κοινωνικές σχέσεις.
Η πανδημία
Τα υπάρχοντα δεδομένα υποδηλώνουν επίσης ότι η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια λόγω της πανδημίας. Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαιτέρως έντονο:
- Στους νεαρούς ενήλικες 18-25 ετών
- Στους υπερήλικες
- Στις γυναίκες
- Στα άτομα με χαμηλά εισοδήματα
Οι επιστήμονες εξηγούν ότι ως κοινωνική απομόνωση ορίζονται οι σπάνιες διαπροσωπικές σχέσεις με την οικογένεια, τους φίλους ή άλλα μέλη της κοινότητας όπου ζει κανείς. Αντίστοιχα, η μοναξιά ορίζεται ως το αίσθημα ότι κάποιος έχει λιγότερες σχέσεις με άλλα άτομα απ’ ό,τι θα ήθελε.
«Αν και η κοινωνική απομόνωση σχετίζεται με τη μοναξιά, οι δύο καταστάσεις είναι διαφορετικές», διευκρινίζει η Dr. Cené. «Μπορεί κάποιος να ζει μια σχετικά απομονωμένη ζωή και να μην νιώθει μοναξιά. Ή, αντιθέτως, να έχει πολλές κοινωνικές επαφές και να νιώθει ολομόναχος στον κόσμο».
Οι επιπτώσεις στην υγεία
Οι επιστήμονες βασίζουν τη γνωμοδότησή τους σε όλες τις δημοσιευμένες μελέτες για τη συσχέτιση της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης με την υγεία της καρδιάς και του εγκεφάλου. Οι μελέτες αυτές δημοσιεύθηκαν έως και τον Ιούλιο του 2021. Όπως συμπεραίνουν οι ειδικοί:
- Η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά είναι συχνοί, αλλά υποτιμημένοι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή και την εγκεφαλική υγεία
- Η απουσία κοινωνικών δεσμών σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου από κάθε αιτία, ιδίως των ανδρών
- Η απομόνωση και η μοναξιά σχετίζονται με αύξηση της φλεγμονής στον οργανισμό.
- Όσοι αισθάνονται κοινωνικά απομονωμένοι είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν σωματικά συμπτώματα λόγω χρόνιου στρες
- Η κοινωνική απομόνωση έχει αμφίδρομη σχέση με την κατάθλιψη. Αφ’ ενός μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αναπτύξεως κατάθλιψης. Αφ’ ετέρου όμως και η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει στην κοινωνική απομόνωση
- Η κοινωνική απομόνωση κατά την παιδική ηλικία σχετίζεται με αυξημένους καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου κατά την ενήλικη ζωή. Ειδικότερα, σχετίζεται με την παχυσαρκία, την υπέρταση και την αυξημένη γλυκόζη (σάκχαρο) αίματος.
Πόσο αυξάνεται ο κίνδυνος
Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτουν οι επιστήμονες, η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση σχετίζονται γενικώς με χειρότερη καρδιολογική και εγκεφαλική λειτουργία. Τα ισχυρότερα στοιχεία αφορούν εμφράγματα και εγκεφαλικά. Υπάρχουν όμως και άλλα που αφορούν την καρδιακή ανεπάρκεια, την άνοια και τη νοητική διαταραχή.
Στην πραγματικότητα, η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση σχετίζονται με αύξηση:
- Κατά 29% στον κίνδυνο για έμφραγμα ή/και θάνατο από καρδιοπάθεια
- Κατά 32% στον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο και θάνατο από αυτό
Σχετίζονται επίσης «με φτωχότερη πρόγνωση στους ασθενείς που ήδη πάσχουν από στεφανιαία νόσο ή εγκεφαλικό επεισόδιο», πρόσθεσε η Dr. Cené.
Μελέτες έδειξαν ότι οι κοινωνικά απομονωμένοι καρδιοπαθείς έχουν διπλάσια έως τριπλάσια ποσοστά θανάτου στη διάρκεια μιας εξαετίας. Επιπλέον, όσοι έχουν 3 ή λιγότερες κοινωνικές επαφές τον μήνα έχουν 40% αυξημένο κίνδυνο νέου εγκεφαλικού ή εμφράγματος.
Τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης, εξ άλλου, στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια είναι χαμηλότερα στα άτομα με κοινωνική απομόνωση. Φθάνουν στο 60%, έναντι 79% στους ανθρώπους που δεν είναι κοινωνικά απομονωμένοι.
Επηρεάζουν τη συμπεριφορά
Οι επιστήμονες πιστεύουν πως οι επιπτώσεις αυτές σχετίζονται άμεσα με τον αντίκτυπο που έχουν η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση στη συμπεριφορά μας.
Έχει διαπιστωθεί πως οι πάσχοντες υιοθετούν σε αυξημένα ποσοστά συνήθειες που πλήττουν την υγεία της καρδιάς και του εγκεφάλου, όπως:
- Τα χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας
- Η μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
- Η αυξημένη καθιστική ζωή
- Η αυξημένη πιθανότητα καπνίσματος
«Είναι επιτακτική η ανάγκη να ληφθούν μέτρα και να καταρτιστούν προγράμματα καταπολέμησης της μοναξιάς και της απομόνωσης», υπογραμμίζει η Dr. Cené. «Οι γιατροί πρέπει να ρωτούν σχετικώς τους ασθενείς τους και να τους ενθαρρύνουν να ασχοληθούν δραστηριότητες της κοινότητάς τους, ώστε να συνδεθούν με άλλα άτομα».
Φωτογραφία: iStock