Σοβαρές ψυχικές επιπτώσεις έχει σε πολλούς από εμάς η πανδημία που έχει προκαλέσει ο νέος κορωνοϊός. Στρες, μοναξιά, θυμός είναι μερικά από τα συναισθήματα που γεννούν ο φόβος για τον επικίνδυνο ιό, τα μέτρα εναντίον του και η ανατροπή της καθημερινότητάς μας όπως την ξέραμε.
Στη χώρα μας, η αύξηση των επιπέδων και των τριών συναισθημάτων είναι διπλάσια ή και τριπλάσια σε σύγκριση με άλλες χώρες. Αυτό προκύπτει από τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της διεθνούς μελέτης COH-FIT, στην οποία διερευνώνται οι παράγοντες που επηρεάζουν την σωματική και ψυχική υγεία σε καιρούς μεταδοτικών λοιμώξεων και περιοριστικών μέτρων.
Όπως εξηγεί η ψυχολόγος Άννα Χατζηδημητρίου, ειδικός στην Ψυχο-ογκολογία και στον χρόνιο πόνο, διευθύντρια του Τμήματος Ψυχολογίας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, η χρονική διάρκεια της πανδημίας προκαλεί ψυχική κόπωση. Επιπλέον, ο εγκλεισμός και το φαινόμενο της κορωνοφοβίας επιφέρουν πολλές βιοψυχοκοινωνικές επιπτώσεις που ποικίλουν αναλόγως:
- Με την προσωπικότητα κάθε ανθρώπου
- Την κοινωνικοοικονομική του κατάσταση
- Το προϋπάρχoν ψυχολογικό του ιστορικό
Η κορωνοφοβία είναι απόρροια της παρατεταμένης έκθεσής μας στον φόβο του ιού, αλλά του άγχους που προκαλούν:
- Η αβεβαιότητα
- Η απώλεια της καθημερινότητάς μας
- Η καραντίνα
- Η αλλαγή συνηθειών και η επίδραση στην οικονομική σταθερότητα
- Η απομάκρυνση από τους οικείους
Οι κυριότερες ψυχικές επιπτώσεις
Οι πιο συχνές ψυχικές επιπτώσεις που έχουν παρατηρηθεί έναν χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας που έχει προκαλέσει ο νέος κορωνοϊός είναι:
- Έντονο άγχος, συνεχής ανησυχία, επίμονος φόβος, πανικός
- Δυσκολίες στην συγκέντρωση και στον ύπνο
- Συναισθήματα αγανάκτησης, ματαιότητας, απαισιοδοξίας, απώλειας ή πένθους
- Η αίσθηση να νιώθει κανείς ανήμπορος και αβοήθητος
- Καταθλιπτική διάθεση
- Συστηματικός εκνευρισμός ή ανεξέλεγκτος θυμός
- Υπερένταση ή υπερκινητικότητα
- Ανία από την έλλειψη ερεθισμάτων, επιλογών διασκέδασης και της καθημερινής ρουτίνας.
- Έλλειψη κινήτρου ή απόσυρση από δραστηριότητες
- Υπερανάλυση και αρνητικές σκέψεις για το μέλλον
- Ψυχική υπερκόπωση από τον εγκλεισμό και τις συνεχόμενες αλλαγές που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε
- Διαταραγμένες διαπροσωπικές, οικογενειακές σχέσεις
- Κοινωνική απόσυρση, αποφυγή για επικοινωνία με τους οικείους
- Αύξηση σε συμπεριφορές όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και φαγητού
- Υπερβολική ή εμμονική ενασχόληση γενικά με το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα βιντεοπαιχνίδια
- Υπερβολική ενασχόληση με τον κορωνοϊό και γενικά με άλλα θέματα υγείας
- Υπερβολική έκθεση στην πληροφόρηση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης
Τι μπορείτε να κάνετε
Για να αντιμετωπίσετε τις ψυχικές επιπτώσεις που έχει προκαλέσει η πανδημία, ακολουθήστε τις εξής συμβουλές:
- Ενημερωθείτε υπεύθυνα για ό,τι συμβαίνει και ποια είναι τα μέτρα αντιμετώπισης και προστασίας από έγκυρες δημοσιογραφικές και επιστημονικές πηγές
- Περιορίστε την συνεχή, άσκοπη έκθεση στην πληροφόρηση από τo διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
- Δημιουργήστε και διατηρήστε μιας καθημερινή ρουτίνα που θα βελτιώνει όσο δυνατόν περισσότερο την σωματική και ψυχική υγεία σας. Χρειάζεστε ισορροπημένη μεσογειακή διατροφή, επαρκή ποιοτικό ύπνο, σωματική άσκηση, μείωση της υπερκατανάλωσης αλκοόλ, του καπνίσματος και της χρήσης ουσιών.
- Προετοιμάστε σε κατάσταση ηρεμίας ένα σχέδιο διαχείρισης κρίσεως σε περίπτωση που εσείς ή κάποιο κοντινό σας πρόσωπο μολυνθεί από τον νέο ιό.
- Μείνετε συνδεδεμένοι με φίλους και οικογένεια. Προσπαθήστε να συνεχίσετε να επικοινωνείτε με τους κοντινούς σας ανθρώπους και να νιώθετε κοντά τους ψυχικά έστω κι αν χωροταξικά βρίσκεστε μακριά.
- Εστιάστε την σκέψη σας στα θετικά της ζωής σας και στα πράγματα που μπορείτε να ελέγξετε.
- Αφιερώστε καθημερινά χρόνο για να σκεφτείτε τρία πράγματα για τα οποία είστε ευγνώμονες και συνεχίζουν παρά τις πιεστικές καταστάσεις να σας γεμίζουν με θετικά συναισθήματα.
- Προσέξτε μην πέσετε στις «παγίδες της σκέψης». Τέτοιες παγίδες είναι η καταστροφολογία, η υπεργενίκευση συμπτωμάτων, τα αυθαίρετα συμπεράσματα, η εμμονική ανακύκλωση των αρνητικών σκέψεων.
- Αποσπάστε την προσοχή σας από το πρόβλημα, τις αρνητικές σκέψεις και την συναισθηματική δυσφορία που σας προκαλεί. Να κάνετε ευχάριστες και χαλαρωτικές δραστηριότητες έστω και εντός σπιτιού.
- Εξερευνήστε διαδικτυακά νέες ασχολίες.
Αυτογνωσία και ιατρική βοήθεια
Για να αντιμετωπίσετε τις ψυχικές επιπτώσεις που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός, πρέπει ακόμα να κάνετε τα εξής:
- Αναγνωρίστε το συναίσθημά σας με κατανόηση για όσα συμβαίνουν. Ονομάστε το (άγχος; Φόβος; Θυμός; Θλίψη;) και αποδεχθείτε το. Βιώστε το παρατηρώντας το και αντιμετωπίστε το με ψυχραιμία. Εστιάστε στο να ρωτήσετε «τι κάνω τώρα που συμβαίνει αυτό» και όχι στο «γιατί να συμβαίνει αυτό». Επικεντρωθείτε στις λογικές παρά στις συναισθηματικές απαντήσεις.
- Αν αισθάνεστε συναισθηματική δυσφορία εφαρμόστε την τεχνική της αποστασιοποίησης. Θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε το συναίσθημά σας και να εκλογικεύσετε πιο εύκολα την κατάσταση. Σκεφτείτε τι θα λέγατε σε έναν φίλο, πως θα τον υποστηρίζατε, πως θα τον ενθαρρύνατε και πως θα τον καθησυχάζατε.
- Αν οι ψυχικές επιπτώσεις επιμένουν ή παρατηρείτε έντονα συμπτώματα ψυχικής δυσχέρειας, να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Συμπτώματα ψυχικής δυσχέρειας είναι η καταθλιπτική διάθεση, οι αγχώδεις διαταραχές, το μετατραυματικό άγχος κ.λπ.