Ποια πολιτική ιδεολογία συνδέεται με μεγαλύτερη αποστροφή για τα… μικρόβια!

Σε δηλώσεις του στο ΑΠ-ΜΠΕ ο αναπληρωτής καθηγητής Πειραματικής Κοινωνικής Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Γεράσιμος Προδρομίτης, ο οποίος διεξήγαγε το ελληνικό σκέλος της έρευνας, που αφορούσε συνολικά 30 χώρες, επεσήμανε ότι «η αυξημένη τάση αποστροφής, αηδίας και σιχαμάρας συνδέεται με τη συντηρητική στάση ζωής και με τη συντηρητική πολιτική ιδεολογία».

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Τζόσουα Τάιμπουρ του Τμήματος Πειραματικής και Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), αξιολόγησαν σε ποιο βαθμό η πολιτική ιδεολογία σχετίζεται με το συναίσθημα αηδίας και με την έμπρακτη αποφυγή των παθογόνων μικροοργανισμών και των αρρώστων.

Οι επιστήμονες -μεταξύ των οποίων ο Έλληνας ψυχολόγος- διαπίστωσαν ότι αφενός οι περισσότερο επιβαρυμένες από νόσους χώρες είναι πιο συντηρητικές, αφετέρου ότι οι ιδεολογικά πιο συντηρητικοί άνθρωποι είναι πιο… σιχασιάρηδες.

Χώρες όπως η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία, που μαστίζονται από πολλές ασθένειες, εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά αποστροφής και αηδίας μεταξύ του πληθυσμού τους, ενώ στον αντίποδα είναι χώρες όπως η Σουηδία, η Αγγλία και ο Καναδάς, όπου οι άνθρωποι νιώθουν λιγότερη αποστροφή απέναντι στα μικρόβια και στους αρρώστους. Η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στο μέσον της κλίμακας και ακολουθεί τη γενική διεθνή τάση.

Όπως δήλωσε ο κ.Προδρομίτης, «όσοι ακολουθούν το τρίπτυχο ‘πατρίς-θρησκεία-οικογένεια’, σιχαίνονται περισσότερο και αυτό ισχύει τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες». Οι άνθρωποι αυτοί, πρόσθεσε, ρέπουν περισσότερο προς την «οικειοφοβία» και έχουν μια τάση να κλείνονται στον εαυτό τους.

Τόνισε ακόμη ότι η νέα μελέτη – η πρώτη σχετική που έγινε στην Ελλάδα, σε δείγμα 317 ατόμων, στο τέλος του 2014- επιβεβαιώνει πορίσματα προηγούμενων μελετών σε άλλες χώρες, που δείχνουν ότι η παραδοσιοκρατία, ο δεξιός αυταρχισμός και γενικότερα η αυταρχική-συντηρητική προσωπικότητα εμφανίζει μεγαλύτερη τάση αποστροφής, καθώς και μια προκατάληψη έναντι όσων αντιλαμβάνεται ως απειλές. Αυτό αφορά από τα μικρόβια έως διάφορες ομάδες του πληθυσμού, ιδίως τους μετανάστες και τους σεξουαλικά ελευθεριάζοντες (ομοφυλόφιλους, πόρνες κ.α.).

Η μελέτη ζήτησε από τους συμμετέχοντες να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο, που είχε ερωτήματα τόσο για τη μέτρηση της παραδοσιακότητας/συντηρητικής νοοτροπίας, όσο και τη μέτρηση του αισθήματος αηδίας/αποστροφής. Στη συνέχεια αυτά τα δύο συσχετίσθηκαν.

Μεταξύ άλλων, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να τοποθετήσουν τον εαυτό τους σε μια κλίμακα από το 0 έως το 6, όσον αφορά το πώς αξιολογούν τους παλιομοδίτικους τρόπους και τις παλιομοδίτικες αξίες, την έκτρωση, την πορνογραφία, τις κατασκηνώσεις γυμνιστών, τους πειραματισμούς των νέων με τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και το σεξ, καθώς και τη γενικότερη επιθυμία των ανθρώπων να δοκιμάσουν πολλές διαφορετικές ιδέες και εμπειρίες.

Κλήθηκαν επίσης να «βαθμολογήσουν» πόσο αηδιαστικό έβρισκαν το να πατήσει κανείς ακαθαρσίες σκύλου, το να κάθεται δίπλα σε κάποιον που έχει κόκκινες πληγές στο χέρι του, τη χειραψία με έναν ξένο που έχει ιδρωμένες παλάμες, το να δει κανείς μούχλα σε παλιά αποφάγια στο ψυγείο του, το να στέκεται δίπλα σε κάποιον με σωματική κακοσμία, να βλέπει μια κατσαρίδα που διασχίζει το πάτωμα και κατά λάθος να αγγίζει το αιματηρό κόψιμο ενός ατόμου.

Όπως ανέφερε ο κ.Προδρομίτης, «φάνηκε γενικά ότι η αηδία συνδέεται με τη νοοτροπία του συντηρητισμού. Η Ελλάδα φαίνεται να ακολουθεί τη γενική αυτή τάση. To 28,2% καταγράφει έντονη έκφραση αηδίας και το 5,3% εμφανίζει ακραίες συντηρητικές τάσεις».

Επεσήμανε επίσης ότι «κάτι που δεν εμφανίζεται στα δημοσιευμένα αποτελέσματα της έρευνας, αλλά ελέγχθηκε σαν παράπλευρο ερώτημα, έχει να κάνει με το ότι η έκφραση αηδίας και συντηρητισμού συνδέεται με αρνητικά συναισθήματα αποστροφής για ομάδες ανθρώπων που θεωρούνται από κάποιους ότι ‘προκαλούν την ηθική ακεραιότητα της κοινωνίας’: ομοφυλόφιλοι άνδρες και γυναίκες, ιερόδουλες, άτομα με ελεύθερη και χαλαρή συμπεριφορά στο σεξ».

Ο Γ.Προδρομίτης, εκτός από το ακαδημαϊκό ερευνητικό έργο του (σχετικά με την κοινωνική επιρροή, τις κοινωνικές αναπαραστάσεις και τους κοινωνιοψυχολογικούς μηχανισμούς της πολιτικής σκέψης και συμπεριφοράς), έχει από κοινού γράψει ή επιμεληθεί τα βιβλία «Πρώτη φορά Αριστερά» (2016), «Κοινωνική σκέψη, νόηση και συμπεριφορά» (2010), «Κρατική και μη κρατική πολιτική βία» (2010), «Εισαγωγή στην κοινωνική ψυχολογία» (2009), «Περί τρομοκρατίας ψυχο-λόγος» (2009), «Τρομοκρατία και εξουσία» (2003).