Συγχώρεση: Πώς επηρεάζει τον οργανισμό μας

Εκτός κι αν είστε φτιαγμένοι από την ίδια πάστα με τη Μητέρα Τερέζα, οι πιθανότητες να μπορείτε να πείτε ότι δεν θυμώσατε ποτέ με κάποιον σε σημείο που να νιώσετε ότι δεν μπορείτε να ξεπεράσετε τον πόνο που σας προκάλεσε είναι ελάχιστες.

Ένας σύζυγος που σας απάτησε, ένα παιδί που σας έκανε bullying, ένας φίλος που σας μαχαίρωσε πισόπλατα ή ένας χειριστικός συνάδελφος — ο δράστης μπορεί να είναι κάποιος από τον οικογενειακό ή τον φιλικό σας κύκλο, ένας άγνωστος ή ακόμα και ο ίδιος σας ο εαυτός. Η προσβολή μπορεί να είναι σχετικά μικρή, όπως ένα υποτιμητικό σχόλιο σε μια ακατάλληλη στιγμή, ή ικανή να αλλάξει μια ολόκληρη ζωή. Ανεξάρτητα από τις λεπτομέρειες, όμως, το πιθανότερο είναι ότι το έχετε νιώσει, ίσως μάλιστα περισσότερες από μία φορές.

Εάν το εν λόγω περιστατικό σάς προκαλεί συνεχή αγωνία και επηρεάζει αρνητικά τη ζωή σας, τότε μπορεί να έχει έρθει η ώρα για τη λέξη «συγχώρεση», λέει ο ψυχολόγος Robert Enright, πρωτοπόρος στον τομέα της επιστήμης της συγχώρεσης και καθηγητής ψυχολογίας της εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Madison.

«Πώς προσπαθείτε να το ξεπεράσετε; Κι αν προσπαθήσατε, και ξαναπροσπαθήσατε, και ξαναπροσπαθήσατε, χωρίς να το καταφέρετε, θα σας έλεγα πως υπάρχει και η δυνατότητα συγχώρεσης», είπε ο Enright στον επικεφαλής ιατρικό ανταποκριτή του CNN, Δρ Sanjay Gupta.

Πολλαπλά οφέλη

Ο Enright, ο οποίος μελετά τη συγχώρεση για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες και είναι συνιδρυτής του μη κερδοσκοπικού International Forgiveness Institute, λέει ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι η πράξη έχει ψυχολογικά οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του θυμού, του άγχους και της κατάθλιψης. Η συγχώρεση έχει επίσης θετικό αντίκτυπο στην υγεία μας, όπως χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, καλύτερο ύπνο, χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής από το στρες και ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα.

Ο Enright – ο οποίος έχει συνεργαστεί με ξένες κυβερνήσεις, επιζώντες αιμομιξίας και βιασμού, ασθενείς με καρκίνο σε τελικό στάδιο, φυλακισμένους και παιδιά σε εμπόλεμες περιοχές – λέει ότι το θέμα δεν είναι να συγχωρείς και να ξεχνάς, είναι να συγχωρείς και να θυμάσαι.

«Να θυμόμαστε με νέους τρόπους, χωρίς τη μνησικακία, χωρίς την οργή να αναβλύζει ξανά μέσα μας», εξηγεί. «Είναι σαν να χτυπάς το γόνατό σου. Εκείνη την ώρα υπάρχει μεγάλος πόνος και σύγχυση. Αλλά όταν το θυμάσαι, πέντε χρόνια μετά, θυμάσαι τι συνέβη – αλλά όχι με τον ίδιο πόνο».

Σύμφωνα δε με τον Enright, όσο περισσότερο συγχωρείς, τόσο καλύτερα το καταφέρνεις.

«Η συγχώρεση βελτιώνεται όσο περισσότερο την ασκεί κανείς. Και αν ασκείς τη συγχώρεση στις καθημερινές καταστάσεις της δικής σου οικογένειας, της γειτονιάς σου, της κοινότητας σου, τότε βελτιώνεσαι», λέει.

Πέντε συμβουλές θεραπείας μέσω της συγχώρεσης

Αξιολογήστε αν είναι η κατάλληλη στιγμή για συγχώρεση

Πώς ξέρετε πότε είναι ώρα να συγχωρήσετε; Μπορεί να ισχύει το αντίθετο από αυτό που σκέφτεστε.

«Αν ο θυμός σας είναι έντονος και με διάρκεια και έχετε δοκιμάσει τα πάντα για να το ξεπεράσετε, ίσως πρέπει να σκεφτείτε να συγχωρήσετε αυτούς που σας φέρθηκαν άδικα», έγραψε ο Enright σε ένα email. «Όταν μας φέρονται πολύ άδικα οι άλλοι, μπορεί να υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις πάνω μας, όπως έντονος θυμός, λύπη και σύγχυση. Μερικές φορές ο έντονος θυμός μπορεί να διαρκέσει πολλούς μήνες, ακόμη και πολλά χρόνια», πρόσθετε.

Είναι φυσιολογικό να μην μπορείς να συγχωρέσεις αμέσως, τονίζει. «Η συγχώρεση συμβαίνει όταν τα έχουμε τακτοποιήσει σε κάποιο βαθμό μέσα μας και είχαμε την ευκαιρία να θυμώσουμε. Και για όσους είναι έτοιμοι – κάποιοι θα είναι, πολλοί όχι – ο δρόμος της συγχώρεσης πρέπει να επιλέγεται ελεύθερα και μπορεί να είναι βαθιά θεραπευτικός».

Κατανοήστε τι είναι η συγχώρεση – και τι δεν είναι

Το να συγχωρείς δεν σημαίνει πως δικαιολογείς το λάθος, συμφιλιώνεσαι απαραίτητα με το άλλο άτομο ή σταματάς να ζητάς δικαιοσύνη, λέει ο Enright. Αντίθετα, «το να συγχωρείς είναι να δείχνεις έλεος σε εκείνους που σε αδίκησαν».

Αυτό γίνεται σε τρία βήματα.

Το πρώτο είναι να καλλιεργήσετε με την πάροδο του χρόνου νέα μοτίβα σκέψης για το άτομο που σας έβλαψε.

Το επόμενο είναι να καλλιεργήσετε με την πάροδο του χρόνου λιγότερα αρνητικά και περισσότερα θετικά συναισθήματα για το άτομο.

Το τρίτο βήμα είναι να αρχίσετε να εμπλέκεστε σε λιγότερες αρνητικές και σε περισσότερες θετικές συμπεριφορές προς το άτομο. Αυτό περιλαμβάνει το «μην κάνετε κακό» στον άλλον (για παράδειγμα, μην γουρλώνετε τα μάτια σας όταν μιλάνε) και ίσως ακόμη και να πείτε κάτι ευγενικό για εκείνο σε άλλους.

Αναμένετε ότι η διαδικασία θα πάρει χρόνο

Για μερικούς ανθρώπους, η συγχώρεση έρχεται γρήγορα, ακόμη και αυθόρμητα, αλλά για τους περισσότερους, λέει ο Enright, «η διαδρομή προς τη συγχώρεση είναι σαν ένα ταξίδι που περπατάς κάθε μέρα και αυτή η διαδικασία μπορεί να πάρει χρόνο».

Εξασκηθείτε στη συγχώρεση

Μην περιμένετε να γίνετε Μητέρα Τερέζα από τη μία μέρα στην άλλη.

«Ξεκινήστε από τα μικρά, από εκείνους που σας έχουν πληγώσει λίγο, και προχωρήστε σταδιακά σε αυτούς που σας έχουν πληγώσει βαθιά», λέει ο Enright.

Καθώς εξασκείστε τη συγχώρεση σε καθημερινή βάση, μπορείτε να περιμένετε πως θα αρχίσετε να αποκομίζετε τα φυσικά οφέλη.

«Όταν ασκείστε στη συγχώρεση, η αμυγδαλή στον εγκέφαλο μειώνει τα σήματα προς τον υποθάλαμο, γεγονός που διευκολύνει τα σήματα προς την υπόφυση, μειώνοντας τα υπερβολικά επίπεδα κορτιζόλης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης», λέει.

Περιμένετε το αναπάντεχο

Καθώς εμβαθύνετε την πρακτική σας συγχώρεσης, μπορεί να δείτε αποτελέσματα που δεν τα περιμένετε, λέει ο Enright.

«Καθώς προσφέρετε τις θετικές ιδιότητες της καλοσύνης και ακόμη και της αγάπης σε όσους ήταν άδικοι, τότε εσείς οι ίδιοι μπορείτε να βιώσετε τις θετικές ιδιότητες της αυξημένης αυτοεκτίμησης, περισσότερης ελπίδας για το μέλλον και βελτιωμένων σχέσεων», είπε.

Επειδή ενεργοποιείτε και ενισχύετε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου σας, η εξάσκηση στη συγχώρεση μπορεί επίσης να οδηγήσει στην ενίσχυση της ικανότητάς σας στην επίλυση προβλημάτων και στη λήψη αποφάσεων, καθώς και να σας βοηθήσει να αναπτύξετε ενσυναίσθηση και να αναρώσετε συναισθηματικά.

«Αυτός που σε πλήγωσε δεν έχει πλέον εξουσία πάνω σου, καθώς η καρδιά σου δεν ελέγχεται πλέον από τις προηγούμενες ενέργειες αυτού του ατόμου», λέει.

Φωτογραφία: iStock