Συγκαλυμμένη κακοποίηση: Πώς να την αναγνωρίσετε και να την σταματήσετε

Η κακοποίηση σε μία σχέση μπορεί να έχει πολλές μορφές, αλλά μία από τις λιγότερο γνωστές και υποτιμημένες είναι η συγκαλυμμένη κακοποίηση (subtle/covert abuse), αναφέρουν επιστήμονες από την Αγγλία.

Σε αντίθεση με τις πιο εμφανείς μορφές της σωματικής ή λεκτικής κακοποίησης, η συγκαλυμμένη κακοποίηση γίνεται πιο δύσκολα αντιληπτή. Είναι όμως εξίσου επιβλαβής για τα θύματά της.

Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο East Anglia (UEA) αναζήτησαν στην ιατρική βιβλιογραφία μελέτες που να την αφορούν, διαπιστώνοντας ότι είναι περιορισμένες παρότι η κακοποίηση αυτή έχει εκτεταμένο αντίκτυπο. Συνολικώς βρήκαν 19 προγενέστερες μελέτες και άρθρα, που ανέλυσαν συνδυαστικά μεταξύ τους.

Η ανάλυσή τους δημοσιεύεται στην ιατρική επιθεώρηση Trauma, Violence and Abuse. Όπως αναφέρουν, η συγκαλυμμένη κακοποίηση συχνά άγεται από την αίσθηση δικαιώματος που έχει ο θύτης προς το θύμα του. Αυτό οδηγεί σε μακροχρόνια συναισθηματική και ψυχολογική βλάβη στο θύμα.

«Πολλές γυναίκες που είναι ή υπήρξαν θύματα αυτής της μορφής κακοποίησης, δεν το γνωρίζουν καν. Αντ’ αυτού νομίζουν ότι οι ίδιες κάτι έχουν και πρέπει να αλλάξουν», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια Rosemary Parkinson, ψυχοθεραπεύτρια στη Σχολή Επιστημών Υγείας του UEA.

Η ανάλυση έδειξε ακόμα ότι πολλοί θεραπευτές δεν έχουν τις γνώσεις και την εκπαίδευση για να αναγνωρίζουν την συγκαλυμμένη κακοποίηση. Επιπλέον, οι θύτες εμφανίζονται συχνά ως ιδιαίτερα υποστηρικτικοί και ανήσυχοι στους επαγγελματίες Υγείας όπου προστρέχουν με τις κακοποιημένες συντρόφους τους.

Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να μην γίνει αντιληπτή η συγκαλυμμένη κακοποίηση και να συνεχιστεί.

Πώς εκδηλώνεται

Η συγκαλυμμένη κακοποίηση συχνά είναι ανεπαίσθητη, επειδή γίνεται με πλάγιο (έμμεσο) τρόπο. Μπορεί επίσης να αναμιγνύεται με θετικές συμπεριφορές ή να εκτελείται με θετικό τρόπο, με συνέπεια να την συγχωρεί εύκολα το θύμα και τελικά να γίνεται ο κανόνας στη σχέση.

Οι κυριότερες τακτικές που χρησιμοποιεί ο θύτης είναι οι εξής, σύμφωνα με την νέα ανάλυση:

• Υπονόμευση. Ο θύτης υπονομεύει με πολλούς τρόπους το θύμα του. Αρνείται, λ.χ., τις αντιλήψεις του για τα πράγματα, εκφράζει την αποδοκιμασία του μέσω αναστεναγμών ή αμφισβήτησης ή λέει ότι νιώθει απογοητευμένος. Λέει επίσης ψέματα, χειραγωγεί ψυχολογικά (gaslighting) το θύμα του και είναι συγκαταβατικός. Με έμμεσο τρόπο αποδίδει επίσης πάντοτε τις ευθύνες στο θύμα. Παίζει επίσης παιχνίδια με το μυαλό του και έχει δύο μέτρα και δύο σταθμά.
• Περιορισμός. Ο θύτης θέτει μονίμως περιορισμούς στα θύματά του, ώστε να στρέφεται η προσοχή τους στις δικές του, εγωιστικές ανάγκες και να αμελούν τις δικές του. Τους προκαλεί, λ.χ., ενοχές, παραβιάζει τα όριά τους, τα κάνει να εστιάζουν μονίμως σε αυτόν και τα εμποδίζει να εξελίξουν τον εαυτό ή τα ενδιαφέροντά τους.
• Απομάκρυνση. Ο θύτης χρησιμοποιεί την τεχνική της απομάκρυνσης για να καταβάλλει το θύμα του. Έτσι, αποφεύγει να επικοινωνεί μαζί του, δείχνει απόμακρος σωματικά και συναισθηματικά, είναι κυκλοθυμικός και σκυθρωπός. Δείχνει αδιαφορία και αποφεύγει τις κινήσεις/εκδηλώσεις τρυφερότητας. Δεν δείχνει επίσης καμία υποστήριξη, κατανόηση, συντροφικότητα ή εκτίμηση στο θύμα του.

Οι συνέπειες στα θύματα

Η συγκαλυμμένη κακοποίηση έχει σοβαρές συνέπειες στα θύματα. «Σταδιακά αλλάζουν και αρχίζουν να αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους. Αρχίζουν επίσης να αμφισβητούν την αξία τους, παρουσιάζουν αρνητικές διακυμάνσεις της ψυχικής διάθεσης και αυτοπεριορίζονται», είπε η κυρία Parkinson.

Τα θύματα αρχίζουν επίσης να αμφιβάλλουν για την κρίση τους βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Αρχίζουν ακόμα να κατηγορούν τον εαυτό τους για τα πάντα, ενώ συχνά αμφισβητούν ακόμα και την προσωπικότητά τους.

Όλ’ αυτά τα οδηγούν στο να αυτοπεριορίζονται. Ο περιορισμός αφορά τα πάντα, από τις κοινωνικές σχέσεις και τις καθημερινές δραστηριότητες έως, τελικά, τις προσωπικές σκέψεις και τα συναισθήματά τους.

Η συγκαλυμμένη κακοποίηση μπορεί να προκαλέσει ακόμα και σωματική συμπτώματα στα θύματα, παρότι δεν υπάρχει σωματική βία. Εκείνα όμως σωματοποιούν την δεινή ψυχική κατάστασή τους. Μπορεί επίσης να εκδηλώσουν αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη.

«Όλ’ αυτά υποδηλώνουν ότι η συγκαλυμμένη κακοποίηση έχει τη δυνατότητα να είναι η πιο βλαπτική απ’ όλες τις μορφές. Ωστόσο δεν υπάρχουν μελέτες που να διερευνούν αμιγώς αυτήν και έτσι δεν γνωρίζουμε καν την ακριβή συχνότητά της. Είναι όμως πολύ πιθανό να είναι εκτεταμένη», τόνισε η κυρία Parkinson.

Ποια είναι η λύση; Η εγκατάλειψη της κακοποιητικής σχέσης, που μπορεί να επιτευχθεί με την έγκαιρη διάγνωση και στήριξη από έναν κατάλληλα εκπαιδευμένο θεραπευτή, κατέληξε.

Φωτογραφία: iStock