Η προσωπικότητα δεν επηρεάζει μόνο τον τρόπο ζωής και τις σχέσεις μας με τους άλλους, αλλά και την υγεία μας. Τώρα, μια νέα μελέτη αποκαλύπτει πως ορισμένα χαρακτηριστικά της μπορεί να μας καθιστούν και περισσότερο ή λιγότερο ευάλωτους στην έκπτωση των νοητικών μας λειτουργιών.
Η μελέτη διεξήχθη σε σχεδόν 2.000 εθελοντές. Όσοι είχαν υψηλή ευσυνειδησία (conscientiousness) είχαν λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν μεγαλώνοντας ήπια νοητική διαταραχή (mild cognitive impairment – MCI).
Στον αντίποδα, όσοι είχαν υψηλό νευρωτισμό (neuroticism), διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν τη διαταραχή αυτή.
Η ευσυνειδησία και ο νευρωτισμός είναι δύο από τα πέντε βασικά στοιχεία της προσωπικότητας (τα άλλα τρία είναι η εξωστρέφεια, η προσήνεια και η δεκτικότητα στην εμπειρία). Οι άνθρωποι με υψηλή ευσυνειδησία τείνουν να είναι:
- Οργανωτικοί
- Αυτοπειθαρχημένοι
- Παραγωγικοί
- Υπεύθυνοι
- Προσηλωμένοι στους στόχους τους
Αντίστοιχα, όσοι έχουν υψηλό νευρωτισμό τείνουν προς αρνητικά χαρακτηριστικά, όπως:
- Το άγχος και η κατάθλιψη
- Οι διακυμάνσεις της ψυχικής διάθεσης
- Το στρες
- Η αυτοαμφισβήτηση
Η ήπια νοητική διαταραχή (λέγεται και ήπια γνωστική διαταραχή) χαρακτηρίζεται από ήπια προβλήματα μνήμης και άλλων νοητικών δεξιοτήτων, τα οποία όμως μερικές φορές εξελίσσονται σε άνοια.
Γιατί έχει σημασία η προσωπικότητα
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ψυχολογική επιθεώρηση Journal of Personality and Social Psychology.
Όπως εξηγούν οι ερευνητές, η προσωπικότητα έχει σημασία για την υγεία (και) του εγκεφάλου επειδή επηρεάζει τις επιλογές που κάνουμε στη ζωή μας. Στις επιλογές αυτές συμπεριλαμβάνονται και όσες επηρεάζουν την υγεία, όπως το κάπνισμα. Η προσωπικότητα επηρεάζει επίσης τη γενικότερη στάση μας απέναντι στη ζωή.
«Τα στοιχεία της προσωπικότητας αντιπροσωπεύουν τους κύριους τρόπους με τους οποίους σκεπτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια Dr. Tomiko Yoneda, από το Πανεπιστήμιο Northwestern του Σικάγου.
Όσοι έχουν υψηλό επίπεδο ευσυνειδησίας τείνουν να υιοθετούν υγιεινές συμπεριφορές. Μπορεί λ.χ. να αποφεύγουν το κάπνισμα ή να προσέχουν την διατροφή τους. Μπορεί επίσης να γυμνάζονται συστηματικά και να φροντίζουν να κοιμούνται αρκετά.
Οι τάσεις αυτές μπορεί να εξηγούν γιατί διατρέχουν μειωμένο κίνδυνο να εκδηλώσουν ήπια νοητική διαταραχή όταν μεγαλώσουν.
Αντιθέτως, όσοι έχουν υψηλό επίπεδο νευρωτισμού είναι πιο επιρρεπείς στις ανθυγιεινές συνήθειες, λόγω του άγχους και της κατάθλιψής τους.
Η νέα μελέτη
Η νέα μελέτη διεξήχθη σε 1.954 άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι συμμετέχουν από τη δεκαετία του ’90 σε μακροχρόνια μελέτη για τη μνήμη και τη γήρανση. Οι εθελοντές είχαν απαντήσει σε κλασικά ερωτηματολόγια που αξιολογούν την προσωπικότητα. Επιπλέον, υποβάλλονταν σε ετήσια αξιολόγηση των νοητικών δεξιοτήτων τους επί 23 χρόνια.
Η ευσυνειδησία τους βαθμολογήθηκε σε μία κλίμακα από 0 έως 48. Σε μία αντίστοιχη κλίμακα βαθμολογήθηκε και ο νευρωτισμός τους.
Οι πιθανότητες να εκδηλώσουν ήπια νοητική διαταραχή μειώνονταν κατά 22% για κάθε αύξηση κατά 6 βαθμούς στην κλίμακα της ευσυνειδησίας. Αντιθέτως, αυξάνονταν κατά 12% με κάθε αύξηση κατά 7 βαθμούς στην κλίμακα του νευρωτισμού.
Επιπλέον, όσοι είχαν υψηλό επίπεδο ευσυνειδησίας μπορούσαν να αναμένουν ότι θα ζουν περισσότερα χρόνια με ακέραιες τις νοητικές δεξιότητές τους. Ένας 80χρονος, λ.χ., μπορούσε να αναμένει ότι θα είχε επιπλέον 2 χρόνια καλής νοητικής λειτουργίας σε σύγκριση με έναν συνομήλικό του που είχε χαμηλή ευσυνειδησία.
Ωστόσο οι ειδικοί λένε πως δεν χρειάζεται να άγει η προσωπικότητα τη ζωή μας. Εάν κατανοήσουμε τα χαρακτηριστικά της και πως αυτά επηρεάζουν τις συνήθειές μας, μπορούμε να λάβουμε μέτρα για να διορθώσουμε ό,τι απειλεί την υγεία και τις νοητικές δεξιότητές μας.
Φωτογραφία: iStock