Ένας στους επτά άνδρες και μία στις πέντε γυναίκες παρουσιάζουν κάποια διατροφική διαταραχή έως την ηλικία των 40 ετών. Η συνηθέστερη είναι η επεισοδιακή υπερφαγία, η οποία χαρακτηρίζεται από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Η διαιτολόγος-διατροφολόγος και βιολόγος Ιωάννα Αδαμίδου, υπεύθυνη της Bioiatriki+ Nutrition και επιστημονική συνεργάτις της ΒιοΚλινικής, στη Θεσσαλονίκη, εξηγεί όσα πρέπει να γνωρίζουμε.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα
Η επεισοδιακή υπερφαγία, γνωστή και ως αδηφαγική διαταραχή (binge eating disorder – BED), εντάσσεται στις διατροφικές διαταραχές. Αποτελεί ψυχολογικό και διατροφικό πρόβλημα και εκδηλώνεται με επαναλαμβανόμενες περιόδους υπερβολικής και ανεξέλεγκτης κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων φαγητού. Η κατανάλωση γίνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων, το άτομο έχει την αίσθηση ότι έχει χάσει τον έλεγχο και του είναι αδύνατο να σταματήσει να τρώει.
Οι χρονικές περίοδοι υπερφαγίας συνήθως συνοδεύονται από έντονα συναισθήματα, όπως αίσθημα έλλειψης ελέγχου, ενοχής, ντροπής ή απογοήτευσης.
Οι παρορμήσεις για υπερφαγία είναι δυνατό να εκδηλωθούν και χωρίς πραγματική πείνα. Τα άτομα που βιώνουν αυτού του είδους τη διαταραχή, συνηθίζουν να απομονώνονται στη διάρκεια των επεισοδίων υπερφαγίας. Και αυτό, διότι αισθάνονται ντροπή και ενοχή για τη αλόγιστη διατροφική συμπεριφορά τους.
Ωστόσο ο φόβος ότι θα αυξηθεί το σωματικό βάρος τους, έχει ως συνέπεια να διακόπτουν απότομα την κατανάλωση φαγητού για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Σε αντίθεση με τη βουλιμία όπου ο έμετος και η χρήση καθαρτικών αποτελούν συνήθεια, στην επεισοδιακή υπερφαγία τέτοιου είδους απόπειρες είναι μεμονωμένες και δεν αποτελούν κανόνα. Επιπλέον, πολλοί πάσχοντες από επεισοδιακή υπερφαγία έχουν ιστορικό αυστηρής δίαιτας.
Ομάδες υψηλού κινδύνου για επεισοδιακή υπερφαγία
Ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες είναι πιο ευάλωτες και επιρρεπείς στην επεισοδιακή υπερφαγία. Σε αυτές ανήκουν:
- Τα άτομα με μέσο σωματικό βάρος και πιο συχνά με παχυσαρκία, ιδίως όταν είναι σοβαρή
- Άτομα νεότερης και μέσης ηλικίας. Μερικές φορές, όμως, εκδηλώνουν επεισοδιακή υπερφαγία και ηλικιωμένοι.
- Πάσχοντες από τύπου 1 ή τύπου 2 διαβήτη. Στις περιπτώσεις αυτές καθοριστικό ρόλο παίζει η αγωνία του γλυκαιμικού ελέγχου, η οποία απαιτεί συνεχή εστίαση στον έλεγχο της τροφής και του βάρους.
- Άτομα με οδυνηρές εμπειρίες στην παιδική ηλικία. Παραδείγματος χάριν, σεξουαλική παρενόχληση, οικογενειακά προβλήματα, επικριτικά σχόλια για την εμφάνιση, το βάρος ή τις διατροφικές επιλογές τους.
Πως αντιμετωπίζεται
Η επεισοδιακή υπερφαγία χρειάζεται διεπιστημονική θεραπεία. Η λήψη θεραπείας γι’ αυτήν δεν είναι απλή σαν συνταγογράφηση και χορήγηση φαρμάκου.
Είναι πολύ σημαντική η αναγνώριση και αντιμετώπιση των ψυχολογικών αιτιών που προκαλούν τα υπερφαγικά επεισόδια. Εξίσου σημαντική στη συνέχεια είναι η συμβολή του διατροφολόγου στην εξομάλυνση των διατροφικών συνηθειών.
Η αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών με τη βοήθεια ψυχολόγου και διατροφολόγου είναι απαραίτητη. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη αξιολόγηση του ασθενούς.
Επιπλέον, η θεραπεία καλύπτει τόσο τις ψυχολογικές όσο και τις σωματικές αλλαγές, που θα του επιτρέψουν να αποκτήσει σταδιακά μια υγιή σχέση με την τροφή. Ο διαιτολόγος-διατροφολόγος μπορεί:
- Να αφουγκραστεί τον τρόπο που προτιμά να τρώει.
- Να περιγράψει πώς χρησιμοποιεί το ανθρώπινο σώμα την τροφή ως πηγή ενέργειας και πολύτιμων θρεπτικών συστατικών για τις καθημερινές του λειτουργίες. Με αυτό τον τρόπο γίνεται κατανοητή η σημασία της θρέψης και μπαίνει τέλος σε τυχόν παρερμηνείες για τη διατροφή.
- Να εξηγήσει τι είναι η ισορροπημένη διατροφή και ποια είναι τα μεγέθη των μερίδων, υπογραμμίζοντας ότι κανένα τρόφιμο δεν είναι «κακό».
- Να καθοδηγήσει τον πάσχοντα να τρέφεται με ενσυναίσθηση, ελευθερία και ευελιξία διατροφικών επιλογών.
- Να παράσχει εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο με ποικίλες επιλογές και πρακτικές συμβουλές, για την επίτευξη προσωπικής ευεξίας και ευημερίας.
Φωτογραφία: iStock