Ιδιαιτέρως προσεκτικοί πρέπει να είναι το καλοκαίρι οι άνδρες που θέλουν να αποκτήσουν παιδιά, διότι η έντονη ζέστη μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη γονιμότητά τους. Και αυτό, διότι επηρεάζει αρνητικά κάθε παράμετρο της ποιότητας του σπέρματος.
Μεταξύ άλλων έχει βρεθεί ότι μπορεί να μειώσει:
- Την ποιότητα και τον όγκο του σπέρματος
- Τον αριθμό και τη συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων
- Την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων
- Τα σπερματοζωάρια με φυσιολογική μορφολογία
Οι επιπτώσεις αυτές μόνο αμελητέες δεν είναι. Μελέτες έχουν δείξει, λ.χ., ότι το καλοκαίρι μειώνεται η συγκέντρωση σπέρματος και ο αριθμός των σπερματοζωαρίων στο περίπου 70% των τιμών που παρατηρούνται τον χειμώνα.
Η σοβαρότητα της βλάβης που θα προκληθεί εξαρτάται από την ένταση, τη συχνότητα και τη διάρκεια της έκθεσης στη ζέστη. Ωστόσο η ζέστη δεν είναι μόνο η θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Υπάρχουν πολλές συνήθειες και πρακτικές που προκαλούν θερμική καταπόνηση των όρχεων και εντείνουν το πρόβλημα.
Τα καλά νέα είναι ότι πολλές από αυτές τις επιδράσεις μπορούν να αποφευχθούν με τη λήψη των κατάλληλων μέτρων, μειώνοντας έτσι και τον κίνδυνο υπογονιμότητας.
Η θερμοκρασία των όρχεων
Η υπογονιμότητα των ανδρών μπορεί να οφείλεται σε πολλά αίτια, μεταξύ άλλων σε ορμονικές διαταραχές και ποικίλες παθήσεις. Μεταξύ αυτών, όμως, εξέχουσα θέση κατέχει η ρύθμιση της θερμοκρασίας των όρχεων, διότι από αυτήν εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό η υγιής ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων.
Όπως εξηγεί ο χειρουργός-ουρολόγος ανδρολόγος δρ Αναστάσιος Λιβάνιος, η υπερβολική ζέστη είτε οφείλεται στην εποχή είτε στο επάγγελμα, επηρεάζει πολύ τους όρχεις που παράγουν τα σπερματοζωάρια.
Αυτά φυσιολογικά πολλαπλασιάζονται σε θερμοκρασία τουλάχιστον 2-4 βαθμούς κάτω από εκείνη του υπόλοιπου σώματος. Γι’ αυτό τον λόγο, ο οσχεϊκός σάκος βρίσκεται έξω από το σώμα. Με κάθε αύξηση της θερμοκρασίας των όρχεων κατά 1°C, μειώνεται η σπερματογένεση κατά 14%.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που αυξάνουν τη θερμοκρασία των όρχεων. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται οι συνήθειες, ο τρόπος ζωής, το επάγγελμα και η κλιματική αλλαγή.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η διαβίωση και η εργασία στη ζέστη έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του σπέρματος και στην ανδρική γονιμότητα. Μελέτη στη Νέα Ορλεάνη, λ.χ., έδειξε ότι οι άνδρες που εργάζονται σε κτίρια χωρίς κλιματισμό το καλοκαίρι είχαν χειρότερη ποιότητα σπέρματος.
Μάλιστα το ποσοστό της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων τους μειωνόταν σημαντικά όταν οι άνδρες εργάζονταν ή κοιμόντουσαν σε θερμό περιβάλλον, κάθονταν κατά μέσο όρο 6 ώρες την ημέρα, φορούσαν στενά εσώρουχα ή χρησιμοποιούσαν κουβέρτες.
«Η διατήρηση μιας διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ του σώματος και των όρχεων είναι ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί η παραγωγή φυσιολογικών σπερματοζωαρίων. Και γι’ αυτό χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια», επισημαίνει ο κ. Λιβάνιος.
Τι να προσέχετε το καλοκαίρι
Ο ειδικός έχει μερικές πρακτικές συμβουλές για να προστατεύσετε τη γονιμότητά σας από τη ζέστη. Να τι συνιστά:
- Να αποφεύγετε να παραμένετε με τις ώρες ακίνητοι σε καθιστή θέση. Η συμβουλή αυτή είναι ιδιαιτέρως σημαντική το καλοκαίρι, διότι ήδη κάνει πολλή ζέστη. Η κίνηση διεγείρει την κυκλοφορία του αέρα και τη διασπορά της θερμότητας. Αντιθέτως, η πολύωρη καθιστή στάση (οι όρχεις βρίσκονται ανάμεσα στους μηρούς) και η παρατεταμένη κατάκλιση (οι όρχεις στηρίζονται στους μηρούς) αυξάνουν τη θερμοκρασία στην περιοχή.
- Να προτιμάτε καθίσματα που δεν διατηρούν τη θερμότητα. Να αποφεύγετε τα καθίσματα που είναι ήδη ζεστά από την εξωτερική θερμοκρασία ή τον ήλιο.
- Αν δεν θέλετε να αποχωριστείτε τον υπολογιστή σας ούτε στην παραλία, μην τον χρησιμοποιείτε τοποθετημένο ψηλά στους μηρούς σας. Αφ’ ενός εκπέμπει θερμότητα, αφ’ ετέρου απαιτεί την ένωση των μηρών για να στηριχθεί στα πόδια. Και τα δύο αυξάνουν τη ζέστη στους όρχεις.
- Ασχοληθείτε με καλοκαιρινά σπορ που μειώνουν τη θερμοκρασία στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, όπως το κολύμπι. Να αποφεύγετε άλλα που είναι επιβαρυντικά (π.χ. ποδηλασία). Να θυμάστε πως η στάση του σώματος και η καθιστή θέση αυξάνουν τη θερμοκρασία του οσχέου, ιδίως όταν η άσκηση είναι πολύωρη και με ενδυμασία που εμποδίζει την μείωση της θερμοκρασίας που αναπτύσσεται.
- Στις διακοπές δεν χρειάζεται να δοκιμάζετε όλα τα τοπικά εδέσματα. Ούτε είναι απαραίτητο να ξεδιψάτε πίνοντας μπίρες, ιδίως εάν δεν έχετε φυσιολογικό βάρος. Οι συνήθειες αυτές ευνοούν την αύξηση του βάρους και οι υπέρβαροι/παχύσαρκοι άνδρες δεν έχουν καλή ορχική θερμορρύθμιση.
- Να πίνετε άφθονο νερό. Η καλή ενυδάτωση είναι απαραίτητη για την υγεία των σπερματοζωαρίων (αποτελούνται κατά 90-95% από νερό). Η αφυδάτωση καθιστά το σπέρμα παχύρρευστο και προκαλεί σημαντική μείωση του όγκου του και του αριθμού των σπερματοζωαρίων.
- Προσπαθήστε να μένετε κατά το δυνατόν σε κλιματιζόμενους χώρους, όταν έχει πολλή ζέστη
Για όλες τις εποχές
- Να μην κάθεστε σταυροπόδι. Προτιμότερο είναι να διατηρείτε τα πόδια σας με αρκετή απόσταση μεταξύ τους στο ύψος των γονάτων.
- Να επιλέγετε ρούχα που βοηθούν την καλή ροή του αέρα. Πρέπει να είναι φαρδιά και άνετα και από υφάσματα που δεν αυξάνουν τη θερμοκρασία του σώματος.
- Να χρησιμοποιείτε άνετα εσώρουχα τύπου μπόξερ. Έχει διαπιστωθεί ότι η χρήση στενών εσωρούχων εμποδίζει την καλή κυκλοφορία του αέρα. Μελέτες έχουν δείξει πως με τα μπόξερ μπορεί να αυξηθεί η συγκέντρωση σπέρματος και ο ολικός αριθμός των σπερματοζωαρίων. Μπορεί επίσης να μειωθεί η ορμόνη FSH στον ορό (τα υψηλά επίπεδα είναι δείκτης υπογονιμότητας).
«Εάν διαπιστωθεί οποιαδήποτε αλλαγή στην παραγωγή ή στην ποιότητα του σπέρματος, καλό είναι να αναζητάτε ιατρική συμβουλή από ανδρολόγο ο οποίος μετά από τη διεξαγωγή εξετάσεων θα μπορέσει να αποφανθεί για την αιτία και να συστήσει την κατάλληλη αγωγή σε άνδρες αναπαραγωγικής ηλικίας που επιθυμούν και επιδιώκουν να αποκτήσουν παιδιά» καταλήγει ο κ. Λιβάνιος.
Φωτογραφία: iStock