Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου: Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν είμαστε ερωτευμένοι

Μπαίνετε στο δωμάτιο και βλέπετε το πρόσωπό του/της. Χαμογελάει και σας κοιτάζει στα μάτια. Και ξαφνικά, ο χρόνος έχει σταματήσει, η καρδιά σας χτυπάει ξέφρενα και δεν μπορείτε να αρθρώσετε λέξη. Ο έρωτας σας έχει χτυπήσει την πόρτα.

Τί έχει συμβεί; Από πού πηγάζουν αυτές οι αντιδράσεις; Η απάντηση βρίσκεται στον εγκέφαλο ο οποίος όχι μόνο δεν «μουδιάζει» από τον έρωτα, όπως πολλοί πιστεύουν αλλά στην πραγματικότητα ενεργοποιείται σαν πυροτέχνημα!

«Το πρώτο, μύχιο συναίσθημα που προκαλεί ο έρωτας είναι το στρες», αναφέρει σε ανακοίνωση της Αμερικανικής Εταιρείας Καρδιάς (AHA) η Dr. Jacquie Olds, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. «Το επακόλουθο είναι να πλημμυρίζει τον οργανισμό η κορτιζόλη, η γνωστή και ως ορμόνη του στρες. Τα επίπεδά της είναι πολύ υψηλά την περίοδο που νιώθει κάποιος ερωτευμένος, αλλά δεν γνωρίζει ακόμα εάν ο έρωτας που νιώθει θα βρει ανταπόκριση».

Η κορτιζόλη είναι επίσης ο λόγος που «κολλάμε» με τον άνθρωπο που έχει κλέψει την καρδιά μας και δεν μπορούμε να σκεφτούμε τίποτε άλλο, προσθέτει.

Και μετά, είναι η φαινυλαιθυλαμίνη, μία ουσία που μοιάζει με ορμόνη και παράγεται κατά τα πρώτα στάδια της έλξης. Η ουσία αυτή είναι υπεύθυνη για την ευφορία που προκαλεί ο έρωτας και για την αίσθηση της ζάλης που αισθάνονται μερικοί άνθρωποι όταν βρίσκονται δίπλα στο ταίρι τους.

Η φαινυλαιθυλαμίνη διεγείρει την έκκριση της νορεπινεφρίνης και της ντοπαμίνης. Και οι δύο ουσίες παράγονται στον εγκέφαλο, αλλά για διαφορετικούς λόγους:

• Η νορεπινεφρίνη βοηθεί τον οργανισμό να αντιδράσει στο στρες
• Η ντοπαμίνη είναι η ουσία της ευφορίας και της επιβράβευσης

«Αυτές οι ουσίες είναι που μας κάνουν να νιώθουμε ότι πετάμε στον έβδομο ουρανό όταν είμαστε ερωτευμένοι», εξηγεί η Dr. Olds.

«Εσύ κι εγώ, εγώ κι εσύ, μόνοι πάνω στη γη»

Η ντοπαμίνη διεγείρει επίσης την έκκριση της τεστοστερόνης στους άνδρες και οιστρογόνων στις γυναίκες. Η τεστοστερόνη αυξάνει την ερωτική διέγερση στους άνδρες. Καταστέλλει επίσης τη σεροτονίνη, μία άλλη ορμόνη που προκαλεί επιθετική συμπεριφορά. Στις γυναίκες, τα αυξημένα οιστρογόνα εντείνουν την ερωτική επιθυμία.

Μία άλλη σημαντική ορμόνη για τους ερωτευμένους, είναι η ωκυτοκίνη (ή οξυτοκίνη), η οποία εκκρίνεται κατά την ερωτική επαφή.

«Η ωκυτοκίνη είναι γνωστή ως ορμόνη της αγάπης και είναι αυτή που μας κάνει να νιώθουμε «δεμένοι» με το αντικείμενο του πόθου μας», εξηγεί παραστατικά ο Dr. Philip Stieg,  καθηγητής Νευρολογικής Χειρουργικής και διευθυντής στο Κέντρο Εγκεφάλου & Σπονδυλικής Στήλης του Πανεπιστημίου Weill Cornell, στην πόλη της Νέας Υόρκης.

Η ίδια ορμόνη είναι υπαίτια για το γεγονός ότι θέλουμε να βλέπουμε και να μιλάμε συνεχώς με τον/την σύντροφό μας, ξεχνώντας όλα τα άλλα πρόσωπα στη ζωή μας. «Ο έρωτας είναι στην πραγματικότητα μία μοναχική κατάσταση», τονίζει ο Dr. Stieg.

Δεν είμαστε όλοι ίδιοι

Όλ’ αυτά, όμως, δεν σημαίνουν πως είμαστε όλοι ίδιοι, διότι τα ορμονικά επίπεδα παρουσιάζουν διακύμανση από άτομο σε άτομο.

«Ο εγκέφαλος διαθέτει τη συνδεσμολογία που απαιτείται για να «γεννηθεί» ο έρωτας. Το «λογισμικό», όμως, διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο», συνεχίζει. «Αυτό σημαίνει πως αν ο εγκέφαλος ενός ατόμου παράγει πολλή ντοπαμίνη, θα είναι πρόθυμος να ρισκάρει. Αν, όμως, παράγει πολλή σεροτονίνη, θα είναι πολύ επιφυλακτικός με τις σχέσεις».

Σε κάθε περίπτωση, όλες αυτές οι ορμόνες έχουν αντίκτυπο στην υγεία, άλλοτε θετικό και άλλοτε αρνητικό. Όταν ο έρωτας εξελίσσεται ομαλά, ωφελεί σημαντικά την υγεία, κατά τον Dr. Stieg. Με την πάροδο του χρόνου, μειώνεται το άγχος για το αν θα διαρκέσει η σχέση και εγκαθίσταται ένα συναίσθημα ισορροπίας και χαράς.

Όταν, εξ άλλου, το ζευγάρι έχει μια σχέση αγάπης, αλληλοϋποστήριξης και σεβασμού, ιδίως όταν αγκαλιάζεται πολύ, διατηρείται σε υψηλά επίπεδα η ωκυτοκίνη. Το δέσιμο αυτό έχει βρεθεί ότι κάνει καλό (σχετίζεται, λ.χ., με χαμηλή αρτηριακή πίεση).

Όταν ο έρωτας δεν έχει happy end

Αν, όμως, ο έρωτας οδηγήσει σε μία θυελλώδη, κακοποιητική ή γεμάτη ανασφάλεια σχέση, το ψυχικό στρες θα είναι συνεχές και θα πλήξει την σωματική υγεία. Ο ίδιος κίνδυνος υπάρχει και αν ο έρωτας δεν βρει ανταπόκριση ή τελειώσει πριν καλά-καλά αρχίσει.

«Αν κάποιος δεν είναι ευτυχισμένος στη σχέση του ή νιώθει στρες από έναν έρωτα χωρίς ανταπόκριση, ο οργανισμός του εκκρίνει κορτιζόλη. Εκκρίνει επίσης επινεφρίνη, μία άλλη ορμόνη που αυξάνει την φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού. Έτσι, αυξάνεται ο καρδιακός παλμός και η πίεση. Μειώνεται επίσης η σεροτονίνη και αυξάνεται ο κίνδυνος κατάθλιψης. Και η κατάθλιψη διαταράσσει τον ύπνο, την διατροφή, τις συνήθειες», εξηγεί ο Dr. Stieg.

Και τι συμβαίνει όταν ο έρωτας λήγει άδοξα; «Το πλήγμα για ψυχή και μυαλό είναι τεράστιο», απαντά η Dr. Olds. «Όταν είσαι ερωτευμένος και σε χωρίσουν, είναι σαν ένας θάνατος ή λίγο χειρότερα ακόμα, διότι ο άλλος αποφάσισε εκούσια να σε χωρίσει. Είναι μία τεράστια αλλαγή, που αποτυπώνεται στον οργανισμό».

Εκτός από τις επιπτώσεις που έχει το στρες της απώλειας, «μπορεί κάποιος να χάσει τη διάθεση να φροντίσει τον εαυτό του», συνεχίζει. Έτσι, μπορεί να στραφεί στην ανθυγιεινή διατροφή, να σταματήσει να γυμνάζεται και να υιοθετήσει διάφορες κακές συνήθειες.

Αν, τέλος, διαπιστώσετε ότι ερωτεύεστε διαρκώς λάθος ανθρώπους, μην απελπιστείτε. Ο έρωτας δεν άγεται αποκλειστικά από τις ορμόνες, επισημαίνει ο Dr. Stieg. «Τα ορμονικά συστήματα ρυθμίζονται από τον μετωπιαίο λοβό – το εκτελεστικό κέντρο του εγκεφάλου», εξηγεί. «Αυτό αξιολογεί τους κινδύνους και τις συνέπειές τους. Ευτυχώς αυτό μπορεί να επανεκπαιδευτεί, με τις κατάλληλες ασκήσεις».

Φωτογραφία: iStock