Όλα τα θηλυκά θηλαστικά -και κάποια θηλυκά πτηνά και ερπετά- έχουν κλειτορίδα (ή δύο, όπως συμβαίνει με τα φίδια). Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν και πόσα από αυτά τα ζώα βιώνουν και οργασμό χάρη σε αυτό το όργανο.
Στον άνθρωπο, η κλειτορίδα είναι σταθερά συνδεδεμένη με τη σεξουαλική ευχαρίστηση. Το αν και ποιο άλλο ρόλο μπορεί να παίζει, εξακολουθεί να είναι θέμα συζήτησης.
Παρά το γεγονός ότι περίπου ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός γεννιέται με κλειτορίδα, αυτό το σεξουαλικό όργανο δεν αποτελούσε μέχρι πρότινος πεδίο επιστημονικής μελέτης. Μέχρι πρόσφατα ακόμα, κάποιες πληροφορίες που υπήρχαν στα εγχειρίδια ήταν λανθασμένες, ή παραπλανητικές.
Οπότε, τι μπορούμε να ξέρουμε με βεβαιότητα γι’ αυτό το “μυστήριο” όργανο και γιατί πασχίζουμε ακόμα να κατανοήσουμε επακριβώς το πώς λειτουργεί;
Κάτι παραπάνω από ένα “μικρό εξόγκωμα”
Η λέξη κλειτορίδα προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και η έννοιά της σχετίζεται με την λέξη κλειδί. Αν και μπορεί, επομένως, να θεωρηθεί το όργανο-κλειδί που ξεκλειδώνει τη γυναικεία σεξουαλική ευχαρίστηση, εντούτοις είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό “μικρό εξόγκωμα”, όπως πίστευαν πολλοί.
Στην πραγματικότητα, αυτό το “μικρό λοφάκι” (που προστατεύεται από δερματικό ιστό πάνω από το άνοιγμα της ουρήθρας) είναι η κορυφή ενός πολύ μεγαλύτερου οργάνου, που είναι η κλειτορίδα. Αυτή η άκρη, που ονομάζεται κλειτοριδικός αδένας, είναι το πιο άμεσα ορατό τμήμα αυτού του γεννητικού οργάνου. Ωστόσο, ολόκληρο το όργανο εκτείνεται πολύ βαθύτερα από αυτό και η ιδέα αυτή πρωτοεμφανίστηκε μόλις πριν από λίγα χρόνια από την ερευνήτρια δρ. Helen O’Connell.
“Ουσιαστικά το κολπικό τοίχωμα είναι η κλειτορίδα. Αν σηκώσετε το δέρμα από τον κόλπο στα πλευρικά τοιχώματα, θα δείτε τους βολβούς της κλειτορίδας: τριγωνικές και ημισφαίριες μάζες μαλακού ιστού με την ιδιότητα να διογκώνεται” ανέφερε η δρ. O’Connell σε συνέντευξή στο BBC το 2006.
Η κλειτορίδα αποτελείται από τρία βασικά μέρη:
- από τον κλειτοριδικό αδένα, το μοναδικό ορατό τμήμα του οργάνου, που αντιστοιχεί στο «ένα πέμπτο ή και λιγότερο» ολόκληρης της δομής
- από τις δύο “crura”, οι οποίες εκτείνονται, σαν αγκύλες, κάτω από την κλειτορίδα και βαθιά στον ιστό του αιδοίου, εκατέρωθεν
- από τους δύο βολβούς του προθάλαμου, οι οποίοι εκτείνονται και στις δύο πλευρές του κολπικού στομίου
Στο σύνολό της, η κλειτορίδα μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 7 εκατοστά σε μήκος, αν όχι περισσότερο, με τον κλειτοριδικό αδένα να είναι 4-7 χιλιοστά. Αυτός ο αδένας είναι και εκείνος με τις περισσότερες νευρικές απολήξεις, παρέχοντας έτσι την μεγαλύτερη αίσθηση στην γυναίκα, όταν ερεθίζεται.
Ο… κεντρικός σταθμός της ερωτικής αίσθησης
Λόγω του υψηλού επιπέδου ευαισθησίας της, η κλειτορίδα είναι συνήθως το βασικό όργανο στον γυναικείο οργασμό. Πολλοί θεωρούν ότι ο γυναικείος οργασμός συνήθως επιτυγχάνεται μόνο με διείσδυση, αλλά η επιστήμη έχει διαφορετική άποψη. Σύμφωνα με έρευνες, οι περισσότερες γυναίκες φτάνουν σε οργασμό μόνο όταν διεγείρεται η κλειτορίδα, ή πιο συγκεκριμένα, ο κλειτοριδικός αδένας.
Η εξειδικευμένη σεξολόγος και ερευνήτρια του σεξ, Emily Nagoski, περιγράφει το γυναικείο γεννητικό όργανο ως τον «κεντρικό σταθμό της ερωτικής αίσθησης» για την γυναίκα.
Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι οι γυναίκες που βιώνουν τους λιγότερο συνήθεις τύπους οργασμού, δηλαδή τον κολπικό οργασμό λόγω διείσδυσης ή κολπικό οργασμό μέσω διέγερσης του σημείου G, μπορεί στην πραγματικότητα να τους οφείλουν στην κλειτοριδική διέγερση. Διότι οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ακόμα και σε αυτούς τους τύπους οργασμού, αυτό που συμβαίνει επί της ουσίας είναι ότι απλά διεγείρονται διαφορετικά μέρη του συνόλου του οργάνου της κλειτορίδας, όπως οι crura και οι βολβοί, αλλά όχι ο κλειτοριδικός αδένας στην κορυφή (το “μικρό λοφάκι που λέγαμε παραπάνω).
«Ο κόλπος» -ο οποίος είναι ένας ιατρικός όρος που αναφέρεται απλώς στον ελαστικό αναπαραγωγικό σωλήνα που εκτείνεται από το αιδοίο (το ορατό, εξωτερικό γυναικείο γεννητικό όργανο) στον τράχηλο- «δεν έχει ανατομική δομή που μπορεί να προκαλέσει οργασμό», εξηγούν οι ειδικοί Vincenzo και Giulia Puppo.
Οπότε, όλη η ευχάριστη ερωτική αίσθηση μπορεί να εντοπιστεί σε ένα τόσο πυκνό νευρικό όργανο: στην κλειτορίδα.
Είναι κάτι σαν θηλυκό πέος;
Η κλειτορίδα έχει επίσης μερικές φορές θεωρηθεί ως θηλυκό πέος, κυρίως λόγω ενός φαινομένου που είναι γνωστό ως «βιολογική ομοιολογία» (biological homology). Αυτό αναφέρεται στο γεγονός, ότι όλα τα έμβρυα γεννιούνται με το ίδιο όργανο, που απλά είναι οργανωμένο με διαφορετικούς τρόπους.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι άνδρες -οι οποίοι, σε αντίθεση με τις γυναίκες, δεν θα χρειαστεί να παράξουν γάλα και να θηλάσουν μωρά- έχουν θηλές. Εξακολουθούν να αναπτύσσουν θηλές, επειδή -όπως και όλα τα τμήματα του σώματος- προγραμματίζονται στα πρώιμα στάδια της εμβρυϊκής ανάπτυξης.
Έτσι αναπτύσσεται και η κλειτορίδα. Αυτή και το πέος είναι “βιολογικά ομοιόλογα” όργανα. Αυτό συμβαίνει κατά την πολύ πρώιμη ανάπτυξη στην μήτρα.
«Η αρσενική βλαστοκύστη (μια ομάδα κυττάρων που θα σχηματίσει το έμβρυο) ανταποκρίνεται σε αυτό αναπτύσσοντας το «προφυλακτικό» γενικό γεννητικό υλικό στην αρσενική διαμόρφωση του πέους, των όρχεων και του όσχεου. Η θηλυκή βλαστοκύστη δεν ανταποκρίνεται σε αυτό […] και αντ’ αυτού αναπτύσσει το γεννητικό υλικό στην προκαθορισμένη γυναικεία του μορφή, αυτή της κλειτορίδας, των ωοθηκών και του αιδοίου» – Emily Nagoski
Εξελικτικό κατάλοιπο, ή ερωτικό μπόνους;
Ενώ το πέος και η κλειτορίδα είναι “βιολογικά ομοιόλογα” όργανα, το πέος παίζει αρκετούς ρόλους: ερωτικό, αναπαραγωγικό και αποβολής ούρων. Από την άλλη, η κλειτορίδα εκτελεί μόνο μία δουλειά: τη δημιουργία ερωτικής αίσθησης που μπορεί να οδηγήσει σε οργασμό. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Σύμφωνα με την Nagoski, ο γυναικείος οργασμός είναι ένα «υποπροϊόν» βιολογικής ομοιολογίας και γι’ αυτό πρέπει να θεωρείται ένα υπέροχο “δώρο” της εξελικτικής πορείας του ανθρώπου.
“Η αρσενική εκσπερμάτιση, με τη στενή της σχέση με τον οργασμό, είναι ζωτικής σημασίας για την αναπαραγωγή […] Ως εκ τούτου, ο οργασμός είναι ενσωματωμένος και στα γυναικεία σεξουαλικά όργανα”, επισημαίνει η ίδια.
Αλλά μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο γυναικείος οργασμός μπορεί να μην ήταν πάντα ένα τέτοιο “δώρο”. Αντιθέτως, πιστεύουν ότι, όπως και στον αρσενικό οργασμό -ο οποίος συμπίπτει με την απελευθέρωση του σπέρματος- ο γυναικείος οργασμός μπορεί είχε σκοπό την απελευθέρωση των ωαρίων.
Για παράδειγμα, οι συντάκτες ενός επιστημονικού άρθρου, που δημοσιεύθηκε το 2016 στο περιοδικό JEZ-B Molecular and Developmental Evolution, έδειξαν ότι αμέσως μετά τον οργασμό, οι γυναίκες βιώνουν μια ορμονική αύξηση που, στον σύγχρονο άνθρωπο, έχει ως αποτέλεσμα την βελτίωση της διάθεσης.
Ωστόσο, οι ουσίες που απελευθερώνονται με τον τρόπο αυτό στον οργανισμό, όπως λένε οι επιστήμονες, δεν είναι παρόμοιες με εκείνες που απελευθερώνονται στα θηλυκά θηλαστικά, όπως οι αρουραίοι κατά τη συνουσία, που διεγείρουν την απελευθέρωση ωαρίων που μπορούν να γονιμοποιηθούν.
Στους ανθρώπους, η ωορρηξία είναι ένα αυθόρμητο γεγονός, ανεξάρτητο από την σεξουαλική επαφή. Αλλά οι συντάκτες της προαναφερθείσας μελέτης υποθέτουν ότι, σε κάποιο σημείο του εξελικτικού μας παρελθόντος, ίσως να λειτουργούσαμε όπως και άλλα θηλαστικά και ο γυναικείος οργασμός να μπορούσε να προκαλεί την απελευθέρωση ωαρίων.
Τώρα, ο γυναικείος οργασμός υπάρχει ως ένα ευχάριστο εξελικτικό “δώρο”, χωρίς καμία αναπαραγωγική συσχέτιση.
Τρισδιάστατη εκτύπωση της κλειτορίδας στο σύνολό της
Γιατί η κλειτορίδα αποτελεί ταμπού;
Γιατί χρειάστηκε τόσος καιρός στην επιστήμη να αρχίσει να μελετά πιο στενά την κλειτορίδα και γιατί η πρώτη φορά που κάποιος δοκίμασε να την σαρώσει με υπερήχους και να παράγει μια ακριβή αναπαράστασή της, ήταν μόλις το 2009;
Σε σχετικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Sex Roles το 2000, οι ερευνητές Shirley Mattel Ogletree και Harvey J. Ginsburg γράφουν ότι η κλειτορίδα είχε περιβληθεί σε μυστικότητα. Σε κανέναν δεν άρεσε να μιλάει γι’ αυτήν και το πρόβλημα, όπως πρότειναν οι ερευνητές, ξεκινάει στο σπίτι.
Γράφουν: “Επειδή η μοναδική λειτουργία της κλειτορίδας είναι για σεξουαλική ευχαρίστηση, οι γονείς δεν έχουν […] λόγο να συζητήσουν για την κλειτορίδα”.
Το συγκλονιστικό ήταν το εξής: “Ακόμα και οι «ειδικοί» που παρέχουν συμβουλές στους γονείς, χρησιμοποιούν όρους διαφορετικούς από την «κλειτορίδα» όταν συζητούν τη σημασία και λειτουργία των γυναικείων γεννητικών οργάνων”.
Σε μια κοινωνία, που έχει επικεντρωθεί στην σημασία της αναπαραγωγής σε βάρος της απόλαυσης, η κλειτορίδα έχει ξεχαστεί και οι δημόσιοι και ιατρικοί επαγγελματίες αισθάνονται αμήχανα να συζητήσουν και να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή σε αυτό.
Ωστόσο, η απουσία σοβαρής συζήτησης σχετικά με τα γυναικεία γεννητικά όργανα και τη γυναικεία απόλαυση μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες κατανοούν τη σεξουαλική τους υγεία και μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τη σεξουαλική τους ζωή.
“Το να μελετήσουμε διεξοδικά την κλειτορίδα μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες να ανακαλύψουν ενεργά τη δική τους σεξουαλική ευχαρίστηση και να είναι πιο ανεξάρτητες στις σεξουαλικές επιλογές που κάνουν”, καταλήγουν οι Ogletree και Ginsburg.