Κονδυλώματα: Ποιοι κινδυνεύουν από υποτροπές

Δύο στους δέκα άνδρες και γυναίκες παρουσιάζουν κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα, έπειτα από μόλυνση με κάποιον από τους ιούς που του προκαλούν. Οι ιοί αυτοί είναι στελέχη του ιού HPV, ορισμένοι άλλοι τύποι του οποίου προκαλούν καρκίνο.

Όπως εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Χρήστος Στάμου, ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) μολύνει το δέρμα και τις βλεννογόνες μεμβράνες. Μέχρι σήμερα έχουν αναγνωριστεί πάνω από 200 διαφορετικοί ορότυποί του (στελέχη). Μερικοί μπορούν να οδηγήσουν σε μυρμηγκιές. Σχεδόν 40 από αυτούς που είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενοι, προκαλούν κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα και στο στόμα.

Η ύπαρξη μόλυνσης μπορεί να γίνει αντιληπτή από την εμφάνιση ενός ή πολλαπλών μικρών ογκιδίων. Τα ογκίδια αυτά έχουν ποικίλο μέγεθος και εμφάνιση. Άλλοτε είναι μεγάλα, μικρά, επίπεδα και άλλοτε σε σχήμα κουνουπιδιού. Μπορεί να είναι λευκά ή μπορεί να έχουν το χρώμα του δέρματος. Συχνά επηρεάζουν τις γυναίκες στο αιδοίο, τον κόλπο, τη μήτρα και πιθανώς τον τράχηλο. Στους άνδρες μπορεί να εμφανιστούν στο πέος ή το όσχεο. Και τα δύο φύλα είναι πιθανό να μολυνθούν και να εμφανίσουν κονδυλώματα στον πρωκτό, το ορθό και σπανιότερα το στόμα.

Υπολογίζεται ότι το 25% των ανδρών και το 20% των γυναικών αναπτύσσουν κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα. Στο 90% των περιπτώσεων αυτά οφείλονται στους ορότυπους 6 και 11 του ιού HPV. Οι ορότυποι αυτοί είναι χαμηλού κινδύνου για κακοήθεια (δεν προκαλούν καρκίνο).

Άλλο ένα περίπου 7% των ενηλίκων παρουσιάζουν αλλοιώσεις στο στόμα εξαιτίας διαφόρων στελεχών του HPV. Το 4%, εξ άλλου, μολύνονται από στελέχη του HPV που είναι υψηλού κινδύνου για καρκίνο (π.χ τα 16, 18 κ.λπ.).

Ο εμβολιασμός

«Ο αριθμός των ανθρώπων που μολύνονται από τον ιό HPV είναι απαράδεκτα υψηλός», λέει ο κ. Στάμου. «Η εισαγωγή προγραμμάτων εμβολιασμού σε χώρες του δυτικού κόσμου θα έπρεπε να τον έχουν μειώσει σημαντικά. Δυστυχώς, τα ποσοστά των ενηλίκων ηλικίας 18-59 ετών στις ΗΠΑ που μολύνονται από τύπους του ιού που περιέχονται στο εμβόλιο, ανέρχονται στο 45% περίπου των ανδρών και στο 40% των γυναικών. Παρόμοια υπολογίζεται ότι είναι τα ποσοστά και στη χώρα μας».

Τα εμβόλια εναντίον της HPV λοίμωξης προστατεύουν από τέσσερις έως εννέα από τους συνηθέστερους τύπους του ιού (τους 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58). Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται οι τύποι που προκαλούν:

• Προκαρκινικές αλλοιώσεις (νεοπλασίες) και καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του αιδοίου, του κόλπου και του πρωκτού
• Κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων.

Στην Ευρώπη εκτιμάται ότι περίπου το 90% των περιπτώσεων καρκίνου του πρωκτού προκαλούνται λόγω λοίμωξης από τον ιό HPV. Το ίδιο και σχεδόν όλα τα κρούσματα καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και το 15% των κρουσμάτων καρκίνου του αιδοίου. Επίσης το 70% των καρκίνων του κόλπου και το 30-40% των καρκίνων του πέους.

Τον κίνδυνο μόλυνσης από τους ιούς HPV μετριάζει (αλλά δεν εξαλείφει) η χρήση προφυλακτικού κατά την ερωτική πράξη. Ένα άλλο προστατευτικό μέτρο είναι η αποφυγή των πολλαπλών ερωτικών συντρόφων. Πλήρη προστασία όμως παρέχει μόνο ο εμβολιασμός.

Οι υποτροπές

Για τους ενήλικες που δεν έχουν εμβολιαστεί, ο κίνδυνος μόλυνσης και υποτροπής είναι υπαρκτός και στα δύο φύλα, τονίζει ο κ. Στάμου. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τα κονδυλώματα, αλλά και για τους ογκογόνους τύπους του ιού HPV.

Πρόσφατη έρευνα, λ.χ., σε περισσότερους από 4.000 ανεμβολίαστους άντρες έδειξε πως όσοι είχαν μολυνθεί με τον HPV16, είχαν 20πλάσιες πιθανότητες να υποτροπιάσουν έπειτα από ένα χρόνο. Είχαν επίσης 14πλάσιες πιθανότητες υποτροπής μετά από δύο έτη. Ο τύπος αυτός είναι υπεύθυνος για τους περισσότερους καρκίνους που σχετίζονται με τον HPV.

Οι συσχετίσεις αυτές ήταν ίδιες στους σεξουαλικά ενεργούς άνδρες και σε όσους απείχαν από το σεξ. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι οι ασθενείς δεν υποτροπίαζαν επειδή μολύνθηκαν εκ νέου από τον ιό. Μία πιθανότητα είναι ότι ο ιός εξαπλώθηκε από ένα σημείο του σώματός τους σε άλλο. Μία άλλη, ότι παρέμεινε αδρανής για ένα χρονικό διάστημα και ύστερα ενεργοποιήθηκε εκ νέου, εκτιμούν οι ερευνητές.

«Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences, υπογραμμίζει τη σημασία του εμβολιασμού για την πρόληψη της εξάπλωσης του HPV σε νεαρούς άνδρες προτού ξεκινήσουν τη σεξουαλική ζωή τους», σημειώνει ο κ. Στάμου. «Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο εμβολιασμός ενδεχομένως αποτρέπει την υποτροπή και στους άνδρες που έχουν ήδη προσβληθεί από τον ιό».

Διάγνωση και θεραπεία

Τα κονδυλώματα είναι σημαντικό να διαγιγνώσκονται και να αντιμετωπίζονται σωστά. «O εντοπισμός των επίπεδων αλλοιώσεων είναι δύσκολος με απλή κλινική εξέταση», εξηγεί ο ειδικός. «Έτσι, συχνά είναι απαραίτητη η διενέργεια ενός τεστ οξικού οξέος. Όταν ο ασθενής είναι γυναίκα, πραγματοποιείται ένα pap test, προκειμένου να  αποκαλυφθούν προκαρκινικές αλλοιώσεις. Γίνεται επίσης ένα τεστ για την αναγνώριση του DNA των οροτύπων HPV που θεωρούνται υψηλού κινδύνου. Η ίδια εξέταση μπορεί να γίνει με λήψη αίματος ή έλεγχο της δερματικής βλάβης που αφαιρείται».

Η αντιμετώπιση των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων γίνεται με διάφορους τρόπους. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται:

• Εφαρμογή χημικών ουσιών στην πάσχουσα περιοχή
• Χειρουργική αφαίρεση
• Κρυοθεραπεία με υγρό άζωτο
• Εξάχνωση με χρήση διαθερμοπηξίας με ραδιοσυχνότητες
• Αφαίρεση με λέιζερ διοξειδίου του άνθρακα

Το πιο εξελιγμένο λέιζερ που χρησιμοποιείται είναι το Ultra Pulse Laser. Αυτό αφαιρεί τα κονδυλώματα χωρίς να επηρεάσει το περιβάλλον δέρμα και χωρίς ουλές. Επιπλέον, δεν προκαλεί πληγές, οπότε δεν υπάρχει χρόνος αποθεραπείας, αλλά ο ασθενής επιστρέφει αμέσως στις δραστηριότητές του, κατά τον κ. Στάμου.