Κάθε χρόνο, εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο υφίστανται κάποιου είδους έγκαυμα. Οι τραυματισμοί που προκαλούνται από φωτιές εξακολουθούν να αποτελούν την πλειονότητα των εγκαυμάτων και σύμφωνα με στατιστικές, οι ηλικιωμένοι είναι η πληθυσμιακή ομάδα με τις περισσότερες πιθανότητες να υποστούν θερμικό έγκαυμα τέτοιους είδους.
Το 37% από τα θερμικά εγκαύματα είναι σοβαρά. Μερικές φορές φθάνουν σε βαθμό που απειλούν την ίδια τη ζωή. Κάθε χρόνο υποκύπτουν στα τραύματά τους χιλιάδες συνάνθρωποί μας σε όλο τον κόσμο. Άλλοι παραμένουν σε νοσοκομεία για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να θεραπευτούν.
Οι πρώτες βοήθειες είναι σημαντικές για την έκβαση του εγκαύματος. Η σωστή φροντίδα από την πρώτη στιγμή:
- Συμβάλλει στην επούλωσή του
- Προστατεύει από περαιτέρω βλάβη των ιστών
- Μειώνει τις πιθανότητες επιπλοκών
«Πρόκειται για έναν από τους πιο επώδυνους τραυματισμούς που μπορεί να υποστεί κάποιος. Όταν το έγκαυμα είναι αρκετά σοβαρό, καταστρέφονται οι νευρικές απολήξεις. Διαταράσσεται επίσης η φυσιολογική ισορροπία υγρών/ηλεκτρολυτών του σώματος και η θερμοκρασία του», λέει ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Δρ. Χρήστος Στάμου.
Όπως εξηγεί, το έγκαυμα δεν τραυματίζει μόνο το δέρμα, αλλά μπορεί να επηρεάσει και άλλα όργανα του σώματος, όπως:
- Τους μυς
- Τα νεύρα
- Τα αιμοφόρα αγγεία
- Την καρδιά
Μπορεί επίσης να επηρεάζει και συστήματος του σώματος, όπως το αναπνευστικό. «Σοβαρές μπορεί επίσης να είναι οι αισθητικές συνέπειες του εγκαύματος, καθώς και τα συναισθηματικά και ψυχολογικά προβλήματα που προκαλεί», προσθέτει.
Πόσο σοβαρό είναι το έγκαυμα
Το έγκαυμα που προκαλεί η φωτιά είναι ποικίλης βαρύτητας. Αναλόγως με την έκταση της βλάβης στο δέρμα τα εγκαύματα ταξινομούνται ως εξής:
- 1ου βαθμού: Είναι ήπια και επηρεάζουν μόνο την επιδερμίδα (κοκκινίζει και προκαλεί πόνο). Είναι τα πιο συνηθισμένα και τα πιο μικρά από όλα τα εγκαύματα. Επουλώνονται χωρίς ουλές μέσα σε δύο έως πέντε ημέρες. Το δέρμα μπορεί να ξεφλουδίσει και να προκύψει προσωρινός αποχρωματισμός.
- 2ου βαθμού: Επηρεάζουν πιο βαθιά το δέρμα (και το χόριο). Ο ασθενής αναπτύσσει στο σημείο του εγκαύματος ερυθρότητα, πόνο, οίδημα και φουσκάλες. Τα 2ου βαθμού εγκαύματα θεωρούνται ήσσονος σημασίας. Όταν αντιμετωπίζονται με φροντίδα, επουλώνονται μέσα σε τρεις εβδομάδες, δημιουργώντας ελάχιστα σημάδια.
- 3ου βαθμού: Εκτείνονται και στα τρία στρώματα του δέρματος (επιδερμίδα, χόριο, υπόδερμα). Το καμένο δέρμα μπορεί να είναι μαύρο, λευκό ή κόκκινο. Το 3ου βαθμού έγκαυμα καταστρέφει τα τριχοθυλάκια και τους ιδρωτοποιούς αδένες. Ο ασθενής συνήθως δεν νιώθει πόνο ακριβώς στην περιοχή του εγκαύματος, αλλά πλησίον αυτής. Αυτό οφείλεται στο ότι έχουν υποστεί βλάβη οι νευρικές απολήξεις στο συγκεκριμένο σημείο. Καθώς τα εγκαύματα αυτά επουλώνονται, σχηματίζονται παχιές ουλές. Ενδεχομένως για την ίασή τους να απαιτηθεί μεταμόσχευση δέρματος από τον ίδιο τον ασθενή ή από δότη (αλλομόσχευμα).
Ποια είναι πιο σοβαρά
Ο βαθμός του εγκαύματος είναι σημαντικός, γιατί μπορεί να προκαλέσει μόλυνση των εκτεθειμένων ιστών και να επιτρέψει την εισβολή επιβλαβών μικροοργανισμών στο κυκλοφορικό σύστημα.
Η σοβαρότητα του εγκαύματος σχετίζεται με τον ρυθμό με τον οποίο μεταφέρεται θερμότητα από τον θερμαντικό παράγοντα (φωτιά) στο δέρμα. Ο ρυθμός αυτός εξαρτάται:
- Από τη θερμική ικανότητα του παράγοντα
- Τη θερμοκρασία του
- Τη διάρκεια επαφής με αυτόν
- Τον συντελεστή μεταφοράς
- Την θερμότητα και αγωγιμότητα των ιστών της περιοχής
Τα εγκαύματα στο πρόσωπο είναι πιο σοβαρά επειδή μπορεί να επηρεάσουν τις αναπνευστικές οδούς και τα μάτια. Τα εγκαύματα στα χέρια και τα πόδια χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, επειδή θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στην κίνηση των δακτύλων και των ποδιών.
Καθοριστικής σημασίας για την έκβαση του εγκαύματος είναι επίσης η έκταση της επιφάνειας του δέρματος που έχει καεί. Ρόλο παίζει και η ηλικία του τραυματία, επειδή τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι συνήθως έχουν πιο σοβαρές αντιδράσεις και διαφορετικές διαδικασίες επούλωσης.
Για τα εγκαύματα που προκαλούνται από φωτιά και αναλόγως του βαθμού τους, ο δρ Στάμου συνιστά να κάνετε τα εξής:
Για το έγκαυμα 1ου βαθμού
Τοποθετήστε την καμένη περιοχή κάτω από τρεχούμενο δροσερό νερό για 20 λεπτά. Μην βάζετε πάγο, γιατί μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω βλάβη.
Εάν δεν υπάρχει τρεχούμενο νερό, εφαρμόστε μια βρεγμένη κομπρέσα από πανί (χωρίς χνούδι), την οποία θα ανανεώνετε κάθε 20 λεπτά. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να εφαρμοστεί ούτε κομπρέσα, καλύψτε την περιοχή με διαφανή μεμβράνη (φαγητού) και αναζητήστε τρεχούμενο νερό το συντομότερο.
Αφαιρέστε τα κοσμήματα (π.χ. δαχτυλίδια). Εφαρμόστε αντιβιοτική κρέμα και καλύψτε ελαφρά με γάζα. Αντιθέτως, απαγορεύεται η εφαρμογή «παραδοσιακών» πρακτικών (π.χ. λάδι, βούτυρο ή οδοντόκρεμα).
Για τον πόνο μπορούν να ληφθούν μη συνταγογραφούμενα αναλγητικά.
Για το έγκαυμα 2ου βαθμού
Οι πρώτες βοήθειες για αυτού του βαθμού τα εγκαύματα δεν διαφέρουν από εκείνες του 1ου βαθμού. Εάν το καμένο δέρμα είναι καλυμμένο με ύφασμα, αφαιρέστε το. Μην σπάτε τις φουσκάλες που θα σχηματιστούν.
Ενδεχομένως να χρειαστεί μια ισχυρότερη αντιβιοτική κρέμα, για να αποφευχθεί η μόλυνση. Η τοποθέτηση της πάσχουσας περιοχής σε υψηλότερο σημείο μπορεί να μειώσει τον πόνο και το οίδημα.
Για το έγκαυμα 3ου βαθμού
Αυτό το έγκαυμα είναι το σοβαρότερο και μπορεί να απειλήσει τη ζωή. Η απομάκρυνση από τη φωτιά και η κλήση ενός ασθενοφόρου πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα του φροντιστή. Αυτό είναι απαραίτητο διότι το θύμα χρειάζεται άμεση και ασφαλή μεταφορά στο νοσοκομείο.
Στο μεσοδιάστημα, ελέγξτε την αναπνευστική λειτουργία του ασθενούς. Αν δεν αναπνέει, εφαρμόστε καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ακόμα και εάν δεν γνωρίζετε πώς ακριβώς γίνεται).
Αφαιρέστε οτιδήποτε στενεύει τον τραυματία, αλλά μην αφαιρέσετε τα ρούχα του. Μην βυθίσετε επίσης το σώμα του σε νερό. Καλύψτε, εάν είναι δυνατόν, την πληγείσα περιοχή με αποστειρωμένες γάζες ή καθαρό σεντόνι και περιμένετε τους τραυματιοφορείς.
Στο νοσοκομείο κρίνεται η θεραπεία που θα ακολουθηθεί, η οποία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Στις πιθανές δερματικές επιπλοκές συμπεριλαμβάνεται η σοβαρή λοίμωξη, που μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό ή σηψαιμία.
«Στα μελλοντικά όπλα για την ταχύτερη επούλωση των εγκαυμάτων, την αναγέννηση των ιστών και την ανακούφιση από τον πόνο αναμένεται να προστεθεί η εφαρμογή χαμηλής δόσης μιας μορφής φωτοθεραπείας (photobiomodulation), σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Buffalo», λέει ο κ. Στάμου. «Από τα ευρήματά της, που δημοσιεύτηκαν στο Scientific Reports, διαπιστώθηκε ότι η θεραπεία αυτή επιταχύνει την ανάρρωση από το έγκαυμα και μειώνει τη φλεγμονή σε ποντίκια, ενεργοποιώντας μια πρωτεΐνη που ελέγχει την κυτταρική ανάπτυξη και διαίρεση (την TGF-beta 1)».
Φωτογραφία: iStock