Πώς να προστατεύσετε την καρδιά σας από γρίπη, κορωνοϊό

Οι αναπνευστικές λοιμώξεις, ιδίως η COVID-19 και η γρίπη, καταγράφουν ραγδαία αύξηση και οι επιστήμονες κάνουν ισχυρές συστάσεις, ιδίως στις ομάδες υψηλού κινδύνου, για αυστηρή τήρηση των μέτρων προστασίας. Μπορούν, όμως, οι λοιμώξεις αυτές να προκαλέσουν επιπλοκές στην καρδιά; Και τι κίνδυνοι υπάρχουν για υγιείς και καρδιοπαθείς;

Ο καθηγητής Καρδιολογίας Γεράσιμος Σιάσος, πρύτανης του ΕΚΠΑ, απαντά σε πέντε κρίσιμα ερωτήματα.

Πώς επηρεάζει ο κορωνοϊός το καρδιαγγειακό σύστημα;

Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι ο κορωνοϊός μπορεί να επηρεάσει το καρδιαγγειακό σύστημα και την ίδια την καρδιακή λειτουργία, ιδίως επί ύπαρξης καρδιακής νόσου και καρδιακής ανεπάρκειας. Η προσβολή του καρδιαγγειακού συστήματος αποδίδεται:

• Είτε σε απ’ ευθείας βλάβη στην καρδιά
• Είτε σε διαταραχή της λειτουργικότητας των αρτηριών και ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, όπως έχει φανεί και από δικές μας μελέτες

Ο κορωνοϊός μπορεί επίσης να διαταράξει τους μηχανισμούς της θρόμβωσης, της πήξης και της φλεγμονώδους απόκρισης. Αυτό μπορεί να συμβεί τόσο κατά τη διάρκεια της COVID-19, όσο και τον πρώτο καιρό μετά από αυτήν. Η συνέπεια μπορεί να είναι:

• Κινητοποίηση ενζύμων μυοκαρδιακής βλάβης με αύξηση κυρίως της τροπονίνης
• Αυξημένη επίπτωση (πιθανότητα) πρόκλησης εμφράγματος του μυοκαρδίου, μυοκαρδίτιδας, περικαρδίτιδας
• Ποικιλία καρδιακών αρρυθμιών

Τι μπορούν να κάνουν οι ασθενείς που εκδηλώνουν λοίμωξη του αναπνευστικού, εάν δεν έχουν διαγνωσμένη καρδιαγγειακή νόσο;

Όλοι οι ασθενείς που νόσησαν από γρίπη, κορωνοϊό ή άλλη ιογενή λοίμωξη είναι ευκαιρία να εξεταστούν για κλασικούς καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου, όπως:

• Δυσλιπιδαιμία
• Υπέρταση
• Σακχαρώδη διαβήτη
• Νεφρική νόσο κ.λπ.

Αυτό ισχύει κυρίως για όσους είναι άνω των 40 ετών, έχουν οικογενειακό ιστορικό πρώιμης εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου ή έχουν συννοσηρότητες (άλλα υποκείμενα προβλήματα υγείας).

Με τον προληπτικό έλεγχο θα μπορέσουν αν χρειαστεί να λάβουν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα και την προληπτική αγωγή που θα τους προστατέψει από μελλοντικά καρδιαγγειακά συμβάντα.

Είναι επίσης ευκαιρία να ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα εντατικής παρακολούθησης και συστηματικής τροποποίησης των ανθυγιεινών συνηθειών του τρόπου ζωής.

Αν εκδηλώσουν συμπτώματα ύποπτα για πρόβλημα στην καρδιά, πρέπει κατ’ αρχάς να γίνει προσεκτικός έλεγχος της καρδιακής λειτουργίας με ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχογράφημα. Τέτοια συμπτώματα είναι:

• Πόνος στο στήθος ή δυσφορία
• Δύσπνοια
• Αίσθημα παλμών
• Ενδείξεις καρδιαγγειακών επιπλοκών (όπως προκύπτει από την κλινική εξέταση, τις απεικονιστικές εξετάσεις π.χ. ακτινογραφία θώρακος, και από βιοχημικούς δείκτες π.χ. αύξηση τιμών τροπονίνης ορού και νατριουρητικών πεπτιδίων)

Ποια είναι τα κύρια καρδιαγγειακά συμπτώματα σε επιπλοκή της COVID-19 ή άλλων ιογενών λοιμώξεων;

Οι επιπλοκές από το καρδιαγγειακό δεν είναι συχνές. Πρέπει όμως να δίνεται πάντοτε προσοχή στους ασθενείς που παρουσιάζουν συμπτώματα όπως:

• Θωρακικό άλγος (πόνο)
• Στηθάγχης (συσφικτικό θωρακικό άλγος στο προκάρδιο)
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Εύκολη κόπωση
• «Λαχάνιασμα» – ταχύπνοια (γρήγορη αναπνοή)
• Αρρυθμίες που μπορεί να γίνουν αντιληπτές ως διαταραχή του καρδιακού ρυθμού ή «αίσθημα παλμών» (φτερουγίσματα στην καρδιά)

Όλ’ αυτά τα συμπτώματα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αξιολογούνται από ειδικό ιατρό.

Τι πρέπει να προσέχουν οι καρδιοπαθείς;

Οι καρδιοπαθείς, ιδίως όσοι πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια ή έχουν αρρύθμιστη υπέρταση ή είναι παχύσαρκοι, έχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών σε περίπτωση νόσησης από COVID-19.

Προληπτικά, είναι σημαντικό να έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα των εμβολιασμών τους. Επίσης πρέπει να έχουν ρυθμίσει όλα τα υποκείμενα νοσήματα (καρδιακή ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση) κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό είναι απαραίτητο ώστε, αν νοσήσουν, να μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα στο «στρες» της νόσησης από COVID-19.

Όταν τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα στην καρδιά νοσούν από COVID-19, ανάλογα και με τη βαρύτητα της νόσου, πρέπει να επικοινωνήσουν άμεσα με τους θεράποντες ιατρούς για το ενδεχόμενο λήψης ειδικής αντιϊικής αγωγής. Σε αυτή την περίπτωση συχνά χρειάζεται και τροποποίηση μιας σειράς φαρμάκων που λαμβάνουν οι καρδιοπαθείς. Αυτό όμως πρέπει να γίνει σε συνεννόηση με τον καρδιολόγο τους,  ώστε να προφυλαχθούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Επιπλέον, ο υψηλός πυρετός από μόνος του μπορεί να οδηγήσει σε απορρύθμιση των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια. Γι’ αυτό πρέπει συχνά να τροποποιούνται οι δόσεις των καρδιολογικών φαρμάκων.

Συμπερασματικά, όλοι οι καρδιοπαθείς είναι σημαντικό να βρίσκονται σε στενή επαφή και επικοινωνία με τον θεράποντα καρδιολόγο τους, εφόσον νοσήσουν από COVID-19.

Ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνονται στη διάρκεια ή μετά την ανάρρωση;

Οι εξετάσεις που πρέπει να γίνουν στη διάρκεια ή μετά την ανάρρωση από COVID-19 ή άλλες ιογενείς λοιμώξεις ποικίλουν και εξατομικεύονται αναλόγως:

• Με το ιστορικό του ασθενούς
• Τα συμπτώματά του
• Την κλινική πορεία της νόσου

Ειδικότερα, εάν υπάρχουν σημεία επιπλοκών από την καρδιά συνιστώνται:

• Κλινική εξέταση
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Εργαστηριακός έλεγχος (γενική αίματος, βιοχημικός έλεγχος ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας, τροπονίνη, δείκτες φλεγμονής όπως CRP, νατριουρητικά πεπτίδια)
• Απεικονιστικός έλεγχος (συνήθως με απλό υπερηχοκαρδιογράφημα)

Αναλόγως με τα αποτελέσματα των εξετάσεων και την κλινική εικόνα, ενδεχομένως να κριθούν αναγκαίες από τον καρδιολόγο και επιπλέον εξετάσεις όπως μαγνητική απεικόνιση της καρδιάς.

Κάποιες από τις εξετάσεις που δύναται να ζητηθούν μετά την ανάρρωση από COVID-19, ιδίως αν κάποια συμπτώματα επιμένουν είναι:

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Ακτινογραφία θώρακος
• Υπερηχοκαρδιογράφημα
• Ηolter ρυθμού
• Μαγνητική απεικόνιση της καρδιάς (επί εικόνας μυοκαρδίτιδας)
• Δοκιμασία κόπωσης/δυναμική υπερηχοκαρδιογραφία
• Εξετάσεις αίματος όπως γενική αίματος, γλυκόζη και γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, δείκτες νεφρικής λειτουργίας (ουρία και κρεατινίνη ορού), δείκτες μυοκαρδιακής νέκρωσης (τροπονίνη), δείκτες καρδιακής λειτουργίας -νατριουρητικά πεπτίδια- και μέτρηση δεικτών φλεγμονής.

Μια ιδιαίτερη κατηγορία ατόμων αποτελούν και αυτοί που αθλούνται συστηματικά. Η επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες πρέπει να γίνει με προσοχή. Δεν πρέπει να επιστρέψουν στις αθλητικές δραστηριότητες πριν την ύφεση των συμπτωμάτων. Η καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης μπορεί να είναι χρήσιμη στην ομάδα αυτών των ασθενών.

Η καρδιολογική εκτίμηση και παρακολούθηση όσων νόσησαν με COVID-19 μπορεί να πραγματοποιηθεί και σε ειδικά Καρδιολογικά Ιατρεία. Στο Νοσοκομείο Σωτηρία στην Γ’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική ήδη λειτουργεί Ιατρείο Καρδιολογικής Παρακολούθησης ασθενών μετά από λοίμωξη COVID-19, στελεχωμένο με έμπειρους καρδιολόγους (τηλ. ραντεβού 1535 – Κωδικός Ιατρείου 08758).

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Φωτογραφία: iStock