Οι τραυματισμοί στην κουζίνα είναι πολύ συνηθισμένοι, ιδίως όταν όλη η οικογένεια βρίσκεται στο σπίτι και προετοιμάζεται για τις γιορτές. Γνωρίζετε όμως τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση εγκαύματος ή κοψίματος; Μήπως έχετε βαθιά ριζωμένες λανθασμένες αντιλήψεις που σας κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό;
«Όταν εμείς ή κάποιος αγαπημένος μας άνθρωπος κάψει το χέρι του με καυτό νερό ή κοπεί με ένα μαχαίρι, θέλουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να καταπραΰνουμε τον πόνο. Ωστόσο πολλές από τις μεθόδους που εφαρμόζει το ευρύ κοινό είναι λανθασμένες. Όχι μόνο δεν ευνοούν την επούλωση των πληγών, αλλά την υπονομεύουν κιόλας», λέει ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Μάρκος Μιχελάκης, από τον ΕΔΟΕΑΠ.
Όπως εξηγεί, το πρώτο λάθος είναι ότι πάντοτε θέλουμε να δώσουμε εμείς τις πρώτες βοήθειες. «Αυτό θα εξαρτηθεί από την σοβαρότητα του τραύματος, γιατί μερικά δεν πρέπει να τα αγγίζουμε. Από κει και πέρα είναι πολλά τα λάθη που μπορεί να γίνουν διότι είναι εξίσου πολλοί οι μύθοι που επικρατούν», διευκρινίζει.
Το έγκαυμα
Το έγκαυμα, λ.χ., που μπορεί να πάθει κάποιος στην κουζίνα μπορεί να προέρχεται από νερό, φαγητό ή χειρότερα ακόμα από λάδι. Τα εγκαύματα που μπορείτε να αντιμετωπίσετε στο σπίτι είναι κυρίως τα πρώτου βαθμού. Στο έγκαυμα αυτό, το δέρμα:
- Είναι κόκκινο
- Πονάει
- Καλύπτει μικρή επιφάνεια (μέγεθος μέχρι μία παλάμη)
- Ίσως έχει μία-δύο φουσκάλες
Ωστόσο το σημαντικό είναι πως παρά το έγκαυμα, το δέρμα το νιώθετε ακόμα φυσιολογικό.
Πότε χρειάζεται φροντίδα από γιατρό
Το έγκαυμα χρειάζεται φροντίδα από γιατρό αν το δέρμα:
- Έχει πολλές φουσκάλες
- Είναι λευκό ή με πιο σκούρο χρώμα σε κάποια σημεία
- Είναι στεγνό
- Δεν το νιώθετε καθόλου ή/και
- Έχει ανοιχτή πληγή
Άμεση ιατρική φροντίδα χρειάζεται κάθε έγκαυμα που βρίσκεται:
- Στο πρόσωπο, στο θώρακα ή/και χαμηλά στην κοιλιά
- Κοντά σε άρθρωση (π.χ. στο γόνατο, στον ώμο, στα δάκτυλα)
- Γύρω από ένα τμήμα του σώματος (π.χ. περιμετρικά στο μπράτσο)
Επείγουσα ιατρική φροντίδα χρειάζονται φυσικά και τα μεγάλα εγκαύματα (μεγέθους μεγαλύτερου από την παλάμη σας) αλλά και τα βαθιά.
Αντίστοιχα στα κοψίματα, άλλο είναι να γδάρει κάποιος το χέρι του με το μαχαίρι και άλλο να κοπεί βαθιά και να βλέπει τους ιστούς κάτω από το δέρμα.
Ο κ. Μιχελάκης παραθέτει μερικούς από τους πιο συνηθισμένους μύθους για τις πρώτες βοήθειες στην κουζίνα και εξηγεί ποια είναι η αλήθεια, ώστε να μετατρέψετε την κουζίνα σας σε ασφαλή χώρο για όλη την οικογένεια.
Μύθος: Αν πάθεις έγκαυμα, βάλε βούτυρο.
Η αλήθεια: Το τελευταίο που χρειάζεστε πάνω σε ένα έγκαυμα είναι το βούτυρο, η μαγιονέζα, το λάδι, η βαζελίνη και οποιαδήποτε άλλη λιπαρή ουσία. Αυτή θα παγιδεύσει τη θερμότητα μέσα στο δέρμα και θα επιδεινώσει τις βλάβες του.
Για να αντιμετωπίσετε ένα μικρό, επιφανειακό έγκαυμα στην κουζίνα:
- Αφαιρέστε τα δακτυλίδια ή άλλα αντικείμενα από το σημελιο που έχει καεί. Να το κάνετε γρήγορα, πριν πρηστεί η περιοχή
- Ρίξτε (με χαμηλή ροή) δροσερό νερό πάνω στο πονεμένο σημείο του σώματος για τουλάχιστον 10 λεπτά.
- Όταν καταπραϋνθεί ο πόνος, μπορείτε να απλώσετε απαλά μια αντιβιοτική κρέμα ή μία αλοιφή ειδική για εγκαύματα.
- Σκεπάστε στη συνέχεια το έγκαυμα με ένα αποστειρωμένο επίθεμα. Μην χρησιμοποιήσετε όμως ελαστικό επίδεσμο: η κάλυψη πρέπει να είναι χαλαρή και όχι σφιχτή.
Αφού το καλύψετε, μπορείτε να ξαναρχίσετε τις δουλειές σας στην κουζίνα, αλλά με προσοχή. Αν πονάτε, δοκιμάστε ψυχρά επιθέματα (κομπρέσες μουσκεμένες σε παγωμένο νερό). Αν το σημείο παρουσιάσει φουσκάλες, αλλάξει χρώμα ή μοιάζει μολυσμένο, συμβουλευθείτε έναν γιατρό.
Τα ήπια εγκαύματα χρειάζονται περίπου μία εβδομάδα για να επουλωθούν. Αν περάσει ο καιρός και δεν βλέπετε βελτίωση, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας.
Αν το έγκαυμα είναι μεγάλο, καλύψτε το με ένα καθαρό πανί μουλιασμένο σε παγωμένο νερό και πάρτε τηλέφωνο τον γιατρό.
Μύθος: Ο πάγος μπορεί να καταπραΰνει γρήγορα τον πόνο από το έγκαυμα.
Η αλήθεια: Η μοναδική περίπτωση να σας βοηθήσει ο πάγος είναι αν βάλετε λίγα παγάκια σε μια λεκάνη με νερό βρύσης και βυθίσετε μέσα το τμήμα του χεριού σας με το έγκαυμα. Αν βάλετε πάγο απευθείας πάνω στο έγκαυμα, θα εντείνετε τον πόνο σας. Αν αφήσετε ακίνητο ένα παγάκι πάνω στο δέρμα σας, μπορεί να πάθετε και έγκαυμα εκ ψύχους.
Μύθος: Σπάσε τις φουσκάλες για να κλείσουν πιο γρήγορα.
Η αλήθεια: Δεν πρέπει ποτέ να σπάτε τις φουσκάλες. Αυτό αναστέλλει την φυσική διαδικασία επούλωσης του σώματος και ενέχει κίνδυνο μόλυνσης. Αν ανοίξει μια φουσκάλα από μόνη της, ξεπλύνετέ την με καθαρό νερό (προαιρετικά, σαπουνίστε την). Ύστερα απλώστε λίγη αντιβιοτική αλοιφή.
Μύθος: Αν κοπείς με το μαχαίρι, ρίξε οξυζενέ για να καθαρίσει η πληγή.
Η αλήθεια: Αν και το οξυζενέ μπορεί να απολυμάνει ένα κόψιμο, ταυτοχρόνως μπορεί να βλάψει τα υγιή δερματικά κύτταρα. Η βλάβη αυτή παρεμποδίζει την ικανότητα επούλωσης του δέρματος και ευνοεί τη δημιουργία έντονης ουλής. Προτιμότερο είναι να πλύνετε την πληγή με σαπούνι και νερό κι ύστερα να την καλύψετε με αποστειρωμένο, αυτοκόλλητο επίθεμα. Στη συνέχεια μπορείτε να επιστρέψετε στις δουλειές σας στην κουζίνα, αλλά προσέξτε μην ξεκολλήσει το επίθεμα.
Αν από την πληγή τρέχει πολύ αίμα, μπορεί να χρειασθεί να την πιέσετε για λίγα λεπτά με μια καθαρή γάζα, έως ότου σταματήσει η αιμορραγία. Αν η πληγή είναι βαθιά και νομίζετε ότι θα χρειασθεί ράμματα, πηγαίνετε στον γιατρό.
Μύθος: Μια πληγή επουλώνεται καλύτερα όταν την αφήνουμε ακάλυπτη.
Η αλήθεια: Αυτή είναι μια παλιά αντίληψη. Τα δερματικά κύτταρα χρειάζονται υγρασία και προστασία από τους νέους τραυματισμούς και τις μολύνσεις. Προστασία χρειάζονται και οι νευρικές απολήξεις, από τις οποίες αρχίζει ο πόνος. Επομένως, να καλύπτετε την πληγή με ένα αποστειρωμένο αυτοκόλλητο επίθεμα ή με γάζα που δεν κολλάει πάνω στις πληγές.
Μύθος: Μην βγάλεις το αυτοκόλλητο επίθεμα από την πληγή. Άστο να πέσει μόνο του.
Η αλήθεια: Κάποτε υπήρχε η αντίληψη πως αν αλλάζουμε το αυτοκόλλητο επίθεμα, επιβραδύνουμε την επούλωση της πληγής. Έτσι, το άφηναν για μέρες πάνω στην πληγή. Η τακτική αυτή όμως αυξάνει την υγρασία πάνω της, γεγονός το οποίο εμποδίζει την επούλωσή της. Το επίθεμα πρέπει να αλλάζει μία-δύο φορές την ημέρα, αφού πρώτα πλυθεί η πληγή με σαπούνι και νερό.
Μύθος: Μόλις σχηματιστεί κρούστα, πρέπει να αφαιρεθεί αμέσως.
Η αλήθεια: Δεν πρέπει να αφαιρείτε ποτέ την κρούστα. Την δημιουργεί ο οργανισμός για να προστατεύσει τους υποκείμενους ιστούς και να γίνει η επούλωση. Όταν αφαιρείται, ξανανοίγει η πληγή και τελικά μπορεί να δημιουργηθεί πιο έντονη ουλή.
Μύθος: Αν παγώσει το δέρμα σου, ρίξτου καυτό νερό.
Η αλήθεια: Αν π.χ. το παιδί σας κρατήσει πολλή ώρα παγάκια στα χέρια του και παγώσουν, σε καμία περίπτωση μην τους ρίξετε καυτό νερό, γιατί μπορεί να το κάψετε. Να επαναφέρετε σταδιακά τη θερμοκρασία τους βυθίζοντάς τα σε λεκάνη με ανεκτά ζεστό νερό.