Μπορείτε να λύσετε τον «γρίφο του Wason»; [τεστ λογικής]

Μιχάλης Θερμόπουλος
27 Μαΐου 2020 | 16:05

Το συγκεκριμένο τεστ ονομάζεται Wason από τον καθηγητή Peter Cathcart Wason, ο οποίος το επινόησε το 1966. Πρόκειται για ένα από τα πιο διάσημα παζλ λογικής σχετικά με τη μελέτη του επαγωγικού συλλογισμού.

Στο τεστ λογικής Wason βλέπετε μια σειρά από τέσσερις κάρτες επάνω σε ένα τραπέζι. Κάθε μία από αυτές έχει έναν αριθμό στην μία πλευρά και γράμμα στην άλλη πλευρά. Οι κάρτες δείχνουν τα γράμματα Α και Κ, καθώς και τους αριθμούς 2 και 7 (σ.σ. μπορεί φυσικά να δείχνουν οποιοδήποτε συνδυασμό από ένα φωνήεν, ένα σύμφωνο, έναν ζυγό αριθμό και έναν μονό αριθμό).

Ο κανόνας και η ερώτηση που διατύπωσε ο δρ Wason σε 128 φοιτητές του κολεγίου Johnson-Laird ήταν οι εξής:

ΚΑΝΟΝΑΣ: Αν μια κάρτα έχει φωνήεν στην μία πλευρά, τότε πρέπει να έχει ζυγό αριθμό στην άλλη πλευρά.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια κάρτα (ή κάρτες) πρέπει να αναποδογυριστούν, προκειμένου να προσδιοριστεί αν ο παραπάνω κανόνας έχει παραβιαστεί στις συγκεκριμένες κάρτες;

Το τεστ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον επειδή οι άνθρωποι δυσκολεύονται στον επαγωγικό λογισμό. Το συγκεκριμένο τεστ το απαντάει σωστά μόνο το 4% των ανθρώπων!

Προσπαθήστε να απαντήσετε κι εσείς και δείτε μετά την σωστή απάντηση μετά την φωτογραφία.

Σωστή απάντηση

Η σωστή απάντηση είναι ότι πρέπει να αναποδογυριστούν οι κάρτες Α και 7. Αυτές οι δύο κάρτες αρκούν για να μας πουν αν ακολουθήθηκε ο κανόνας που τέθηκε εξ αρχής.

Δείτε τις συνηθέστερες απαντήσεις του 90% των ανθρώπων:

Οι περισσότεροι σκέφτονται ότι από την στιγμή που ο κανόνας μιλάει για φωνήεν και ζυγό αριθμό, τότε πρέπει να επιλέξουν τις κάρτες Α και 2. Αλλά αυτό είναι λάθος.

Το κλειδί είναι ότι το τεστ σας καλεί επί της ουσίας να απαντήσετε με ποιον συνδυασμό καρτών μπορείτε να καταρρίψετε τον κανόνα και όχι απλά να τον επιβεβαιώσετε.

Α: Αυτή επιλογή είναι προφανής. Αν έχει ζυγό αριθμό από την άλλη πλευρά, τότε ο κανόνας ισχύει, ενώ αν έχει μονό αριθμό ο κανόνας καταρρίπτεται. Σε κάθε περίπτωση η κάρτα αυτή μας δίνει απαραίτητη πληροφορία για να απαντήσουμε στην ερώτηση.
Κ: Αυτή κάρτα δεν μας ενδιαφέρει καθόλου, αφού δεν μας δίνει καμία χρήσιμη πληροφορία. Αν την γυρίσουμε και έχει μονό αριθμό, ο κανόνας ισχύει. Αν την γυρίσουμε και έχει ζυγό αριθμό, ο κανόνας και πάλι ισχύει.
2: Εδώ οι περισσότεροι κάνουν λάθος και επιλέγουν την κάρτα αυτή. Ο κανόνας λέει ότι αν υπάρχει φωνήεν στην μία πλευρά, τότε υπάρχει ζυγός αριθμός στην άλλη. Όχι το ανάποδο! Δεν μπορούμε να επάγουμε από τον κανόνα, ότι αν υπάρχει ζυγός αριθμός από την μία πλευρά, τότε υπάρχει και φωνήεν από την άλλη. Αν το 2 έχει σύμφωνο από την άλλη πλευρά, ο κανόνας δεν έχει καταρριφθεί. Αν έχει φωνήεν ο κανόνας και πάλι δεν έχει καταρριφθεί. Άρα η κάρτα αυτή, όπως και το Κ, δεν μας δίνει καμία χρήσιμη πληροφορία για να απαντήσουμε στην ερώτηση.
7: Αυτή κάρτα επιβάλλεται να αναποδογυριστεί, για να βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχει φωνήεν από την άλλη πλευρά. Αν υπάρχει, τότε ο κανόνας καταρρίπτεται, αφού η κάρτα θα έχει φωνήεν στην μία πλευρά και μονό αριθμό στην άλλη.