Οκτώ εξειδικευμένοι χειρουργοί, πέντε αναισθησιολόγοι και 10 ώρες χρειάσθηκαν για να ληφθεί το μισό ήπαρ από έναν πατέρα και να μεταμοσχευθεί στην 21 ετών κόρη του η οποία έπασχε από σοβαρή νόσο.
Η πρώτη μεταμόσχευση ήπατος από ζώντα δότη που διενεργήθηκε στη χώρα μας δείχνει να εξελίσσεται ομαλά. Επειδή, όμως, έχουν συμπληρωθεί μόλις οι τρεις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες, θα χρειασθούν μερικές ακόμα για να πουν οι γιατροί πως όλα πήγαν καλά.
Τις επισημάνσεις αυτές έκανε ο επικεφαλής της χειρουργικής ομάδας Γιώργος Σωτηρόπουλος, καθηγητής Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όπως εξήγησε μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό Action 24, η νεαρή ασθενής έπασχε από νεανική κακοήθεια, για την οποία είχε κάνει ηπατεκτομή κατά το παρελθόν.
Η κακοήθειά της, όμως, υποτροπίασε και το ογκολογικό συμβούλιο έκρινε ως πιο πρόσφορη λύση τη μεταμόσχευση. «Επειδή μια τέτοια ασθενής δεν έχει εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στη μεταμόσχευση από αποβιώσαντα δότη, προκρίθηκε η μεταμόσχευση από ζώντα δότη», εξήγησε.
Η επιλογή του καταλληλότερου δότη δεν είναι απλή υπόθεση, διότι δεν αρκεί να είναι συμβατός με τον λήπτη. «Πολλές φορές ανακαλύπτουμε προβλήματα υγείας τα οποία δεν γνώριζε ο δότης», εξήγησε ο κ. Σωτηρόπουλος. «Επιπλέον, μπορεί να μην ταιριάζει το μέγεθος του λοβού του ήπατος που θα πάρουμε ή να μην είναι καλή η ανατομία».
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, και οι δύο γονείς προσφέρθηκαν να δώσουν μισό ήπαρ στο παιδί τους. Τελικά, όμως, «προκρίθηκε η λύση του πατέρα ως καταλληλότερου δότη», συμπλήρωσε.
Η μεταμόσχευση ήπατος από ζωντανό δότη είναι ουσιαστικά μία διπλή χειρουργική επέμβαση. Στη συγκεκριμένη, που διεξήχθη την περασμένη Τρίτη στο Λαϊκό Νοσοκομείο, εκτός από τους 13 γιατρούς συμμετείχε και πολύ προσωπικό. Όλοι τους εργάσθηκαν σκληρά στις γιορτές για να προετοιμαστούν για το πρωτοποριακό χειρουργείο.
Οι πιθανοί κίνδυνοι
Όπως σε όλα τα μεγάλα χειρουργεία, έτσι και σε αυτή την περίπτωση υπήρχαν και εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι. «Ειδικά στις μεταμοσχεύσεις υπάρχει κατ’ αρχάς ο κίνδυνος της υπεροξείας απόρριψης, τον οποίο έχουμε ξεπεράσει», εξήγησε ο καθηγητής.
«Μετά είναι ο κίνδυνος οξείας απόρριψης που μπορεί να συμβεί μερικές μέρες αργότερα, αλλά στην μεταμόσχευση ήπατος αντιμετωπίζεται με σχετική ευκολία», πρόσθεσε.
Υπάρχει επίσης ενδεχόμενο να αναπτυχθεί θρόμβωση ή άλλο πρόβλημα σε κάποια από τις αναστομώσεις που κάνουν οι χειρουργοί, καθώς συνδέουν τα αγγεία του δότη με εκείνα του λήπτη. Σε τέτοια περίπτωση «θα πρέπει να παρέμβουμε σε αυτό το σημείο», είπε ο κ. Σωτηρόπουλος. «Όσο, όμως, περνούν τα 24ωρα από την επέμβαση, τόσο μειώνονται αυτοί οι κίνδυνοι».
Εξίσου σημαντικό είναι να βγουν γρήγορα οι ασθενείς από την εντατική, όπου μεταφέρονται για προληπτικούς λόγους μετά την μεταμόσχευση. Και αυτό για να αποφευχθεί ο κίνδυνος ενδονοσοκομειακής λοίμωξης.
Στην συγκεκριμένη περίπτωση, πατέρας και κόρη μεταφέρθηκαν στην εντατική αποσωληνωμένοι (χωρίς διασωλήνωση). Την επομένη ημέρα ο δότης βγήκε από την εντατική, ενώ το ίδιο είπε ο κ. Σωτηρόπουλος ότι θα γινόταν χθες με την κόρη του.
Το ήπαρ αναγεννάται
Οι μεταμοσχεύσεις ήπατος από ζώντα δότη άρχισαν στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Η πρώτη έγινε το 1988 στο Αμβούργο και ακολούθησαν δεκάδες άλλες χώρες.
Η διενέργειά της έγινε εφικτή χάρη στην εξαιρετική αναγεννητική ικανότητα που έχει το ήπαρ. Είναι το μοναδικό όργανο του σώματος που όταν αφαιρεθεί τμήμα του, μπορεί να το αναπτύξει εκ νέου. Στην πραγματικότητα, μπορεί να ανακτήσει φυσιολογικό μέγεθος ακόμα και αν αφαιρεθεί το 90% αυτού. Έτσι, κατέστη δυνατή η τμηματική μεταμόσχευσή του, κατά την οποία αξιοποιείται το μισό ήπαρ.
Δεδομένου ότι οι μεταμοσχεύσεις αυτές εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες σε εξειδικευμένα κέντρα σε πολλές χώρες του κόσμου, απορίες δημιουργεί το γιατί άργησαν τόσο πολύ να εφαρμοστούν στη χώρα μας.
«Σε αυτό συνέβαλλαν αρκετοί παράγοντες – όχι νομικοί ή ζητήματα βιοηθικής», είπε ο κ. Σωτηρόπουλος. «Η πρώτη γενιά των ιατρών που έκαναν μεταμοσχεύσεις ήπατος στην Ελλάδα, δεν είχαν την εμπειρία της τμηματικής μεταμόσχευσης. Στα κέντρα όπου είχαν εκπαιδευθεί, δεν εφαρμόζονταν τότε η μέθοδος. Αυτός ήταν ο ένας παράγοντας».
Δεύτερος παράγοντας είναι ότι για να εφαρμοστεί η μέθοδος πρέπει να υπάρχει μεγάλη ομάδα ιατρών και λοιπών υγειονομικών, διότι πρόκειται για σοβαρή και διπλή επέμβαση.
Σύμφωνα με στοιχεία από το Διεθνές Μητρώο Δωρεάς Οργάνων & Μεταμοσχεύσεων (IRODaT), μεταμοσχεύσεις ήπατος από ζώντες δότες πραγματοποιούνται σε σχεδόν 50 χώρες. Οι περισσότερες γίνονται στη Νότια Κορέα. Το 2021 έγιναν 22,42 ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Αντιστοιχούν σε περίπου 1.160 μεταμοσχεύσεις ήπατος από ζώντες δότες.
Παγκοσμίως υπολογίζεται ότι το 2021 διενεργήθηκαν σχεδόν 34.700 μεταμοσχεύσεις ήπατος. Το περίπου 23% προέρχονταν από ζώντες δότες.
Φωτογραφία: iStock