Η ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου είναι ένας από τους πιο συχνούς τραυματισμούς στο γόνατο. Προκαλεί αστάθεια και προοδευτική φθορά της άρθρωσης, ενώ παρατηρείται συχνά σε αθλητές και επαγγελματίες.
Όπως εξηγεί ο Αναστάσιος Δεληγεώργης, αναπληρωτής διευθυντής της Γ’ Ορθοπεδικής Κλινικής του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, εξειδικευμένος ορθοπεδικός-χειρουργός ώμου, γόνατος και ισχίου, οι χορευτές, οι ποδοσφαιριστές, οι σκιέρ, οι μπασκετμπολίστες και οι παίκτες του βόλεϋ είναι μερικοί από τους νέους που υφίστανται συχνά ρήξη προσθίου χιαστού. Η ρήξη συμβαίνει όταν υπάρχει μεγάλη καταπόνηση του γόνατος και αιφνίδια αλλαγή της κατεύθυνσής του.
Όπως, όμως, συμβαίνει συχνά στην Ιατρική, έτσι και στην περίπτωση της ρήξης αυτής επικρατούν πολλοί μύθοι. Ο κ. Δεληγεώργης αναλύει τους πιο συνηθισμένους και εξηγεί ποια είναι η αλήθεια.
Μύθος: Άντρες και γυναίκες εκδηλώνουν εξίσου συχνά ρήξη του προσθίου χιαστού
Η αλήθεια: Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι αθλήτριες εμφανίζουν υψηλότερο ποσοστό ρήξης πρόσθιου χιαστού, σε σύγκριση με τους αθλητές του ίδιου αγωνίσματος. Ως πιθανές αιτίες του φαινομένου έχουν προταθεί:
- Ανατομικοί και εμβιομηχανικοί παράγοντες (λ.χ. η διαφορά στη φυσική κατάσταση, στη μυϊκή ισχύ, στο νευρομυϊκό έλεγχο)
- Ανατομικές διαφορές, που αφορούν την πύελο (λεκάνη), τη διαφορετική ευθυγράμμιση των κάτω άκρων, την αυξημένη χαλαρότητα των συνδέσμων
- Η επίδραση των οιστρογόνων (ορμόνη του γυναικείου φύλου) στους συνδέσμους
Μύθος: Αρκεί ένας νάρθηκας γόνατος ή να δυναμώσετε τους τετρακεφάλους, για να αποτραπεί η ρήξη του χιαστού
Η αλήθεια: Η συνεχής χρήση ενός νάρθηκα γόνατος, δίχως την κατάλληλα σχεδιασμένη προπόνηση, οδηγεί σε αποδυνάμωση και εξάρτηση του γόνατος από το νάρθηκα. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο τραυματισμού. «Η χρήση νάρθηκα γόνατος συνιστάται μόνο μετά από τραυματισμό ή μετεγχειρητικά», τονίζει ο κ. Δεληγεώργης.
Η ενδυνάμωση του τετρακέφαλου μυός στην πρόσθια επιφάνεια του μηρού είναι απαραίτητη, διότι παίζει σημαντικό ρόλο στη σταθερότητα του ποδιού. Νεότερες εμβιομηχανικές μελέτες, όμως, έδειξαν ότι εξίσου σημαντική είναι η ενδυνάμωση του δικέφαλου μυός στο πίσω μέρος του μηρού. Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθεί η μυϊκή ανισορροπία, που μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό.
Η ρήξη του προσθίου χιαστού μπορεί να προληφθεί σε σημαντικό βαθμό, εάν ακολουθείτε σε σταθερή βάση (όχι μόνο την περίοδο της προετοιμασίας για αγώνες) ειδικό πρόγραμμα με:
- Πλειομετρικές ασκήσεις
- Ασκήσεις ισορροπίας και
- Ασκήσεις ενδυνάμωσης τετρακέφαλων, οπίσθιων μηριαίων, γλουτιαίων και κορμού.
Μύθος: Η μόνη θεραπευτική επιλογή για τη ρήξη του προσθίου χιαστού είναι η εγχείρηση
Η αλήθεια: Η θεραπευτική αντιμετώπιση μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική. Είναι διαφορετική για κάθε ασθενή και εξαρτάται από τις μοναδικές ανάγκες του. Ο ορθοπεδικός χειρουργός θα αποφασίσει για το είδος της θεραπείας, λαμβάνοντας κατ’ αρχάς υπ’ όψιν:
- Το είδος της ρήξης (πλήρης ή μερική, οξεία ή χρόνια)
- Το επίπεδο της καθημερινής δραστηριότητας (το είδος της εργασίας) και της αθλητικής δραστηριότητας του ασθενούς
Στη συνέχεια, θα λάβει υπ’ όψιν περαιτέρω παράγοντες, όπως:
- Την ηλικία του
- Τις τυχόν συνυπάρχουσες κακώσεις
- Τον βαθμό της αστάθειας που προκαλεί η ρήξη
Ένας νέος αθλητής με συμπτώματα αστάθειας είναι πιθανότερο να χρειασθεί χειρουργική αντιμετώπιση για να συνεχίσει να αθλείται. Αντιθέτως, ένας λιγότερο δραστήριος (καθιστικός τρόπος ζωής) και μεσήλικας (50-55 ετών) ασθενής μπορεί να χρειασθεί συντηρητική αντιμετώπιση.
Μύθος: Απαιτείται ανοιχτή χειρουργική επέμβαση με μεγάλες τομές
Η αλήθεια: Η επέμβαση (συνδεσμοπλαστική) γίνεται με αρθροσκόπηση, μέσω οπών διαμέτρου λίγων χιλιοστών, χωρίς να διανοιχτεί η άρθρωση του γόνατος. Η αρθροσκοπική τεχνική υπερέχει διότι είναι ασφαλής, λιγότερο τραυματική, αναίμακτη και δεν απαιτεί νοσηλεία. Κατά την επέμβαση, ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος που υπέστη ρήξη αντικαθίσταται με τενόντιο μόσχευμα. Αυτό προέρχεται σχεδόν πάντοτε από τον ίδιο τον ασθενή (έχει την ισχυρότερη και γρηγορότερη επουλωτική ικανότητα). Αντιμετωπίζονται επίσης τυχόν συνυπάρχουσες κακώσεις.
Μύθος: Μετά την επέμβαση, απαιτείται νοσηλεία πολλών ημερών και ακινησία με γύψο
Η αλήθεια: Μετά την επέμβαση για τη ρήξη του προσθίου χιαστού, ο ασθενής μπορεί να σηκωθεί και να εξέλθει αυθημερόν από το νοσοκομείο. Επιπλέον, η κινητοποίηση του γόνατος είναι άμεση. Τις πρώτες ημέρες, η χρήση μιας πατερίτσας ή ενός κηδεμόνα (τύπου ενισχυμένης επιγονατίδας) θα τον βοηθήσει στην κινητοποίηση, αν και δεν είναι πάντοτε απαραίτητο.
Μύθος: Τα βλαστοκύτταρα από μόνα τους θεραπεύουν τη ρήξη του προσθίου χιαστού
Η αλήθεια: Τα βλαστοκύτταρα δεν μπορούν να «κολλήσουν» τον χιαστό που έχει υποστεί ρήξη. Στην περίπτωση όμως της αρθροσκοπικής αντιμετώπισης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν συνδυαστικά, για καλύτερη και ταχύτερη επούλωση και ενσωμάτωση του μοσχεύματος.
Μύθος: Μετά τη ρήξη του προσθίου χιαστού, ο ασθενής δεν μπορεί να ξανατρέξει ή να επιστρέψει στον αγωνιστικό χώρο
Η αλήθεια: Η πλήρης αποκατάσταση του χειρουργημένου πρόσθιου χιαστού συνδέσμου απαιτεί αρκετό χρόνο, ώστε το μόσχευμα:
- Να ενσωματωθεί (δηλαδή οστό και μόσχευμα να «δέσουν» βιολογικά)
- Να επαναιματωθεί (η διαδικασία αυτή συνήθως διαρκεί αρκετούς μήνες)
Στους ασθενείς συνιστάται ειδικό πρόγραμμα φυσικοθεραπείας και ασκήσεων μυϊκής ενδυνάμωσης και ιδιοδεκτικότητας, το οποίο αποτελεί πολύ σημαντικό τμήμα της διαδικασίας επανόδου στις δραστηριότητές τους.
Αρχικά, η φυσικοθεραπεία επικεντρώνεται στην ανάκτηση του πλήρους εύρους κίνησης της άρθρωσης του γόνατος και την αποφυγή περαιτέρω απώλειας μυϊκής μάζας. Στη συνέχεια, συμπεριλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης διαμορφωμένες ώστε να προστατέψουν τον καινούργιο σύνδεσμο.
«Η επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες μπορεί να γίνει σταδιακά, μετά από 3-4 μήνες. Ο μέσος χρόνος που απαιτείται για την πλήρη αποκατάσταση και την επιστροφή σε έντονες αθλητικές δραστηριότητες και μάλιστα στο σημείο απόδοσης πριν τον τραυματισμό, είναι περίπου 6 μήνες», καταλήγει ο κ. Δεληγεώργης.
Φωτογραφία: iStock