7 παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακής νόσου

Εδώ και χρόνια, οι γιατροί γνωρίζουν ότι η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη, ο διαβήτης και το κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Συνήθως χρησιμοποιούν αυτούς τους παράγοντες για να υπολογίσουν τον κίνδυνο που διατρέχει ατομικά κάθε ασθενής και να καθοδηγήσουν τις συστάσεις θεραπείας. Αλλά τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί έχουν αρχίσει να σκέφτονται ευρύτερα για το τι οδηγεί στον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.

Ποιοι κίνδυνοι μειώνονται, ποιοι αυξάνονται

Με το κάπνισμα να μειώνεται και με καλύτερες θεραπείες για τη χοληστερόλη και την αρτηριακή πίεση να είναι πλέον διαθέσιμες, τα ποσοστά θανάτου από καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο έχουν μειωθεί τον τελευταίο μισό αιώνα, λέει η Δρ Sadiya Khan, καρδιολόγος εξειδικευμένη σε θέματα πρόληψης στην Ιατρική Σχολή Feinberg του Πανεπιστημίου Northwestern. Όμως, διάφοροι παράγοντες απειλούν τώρα να επιβραδύνουν -ή ακόμη και να αναιρέσουν- αυτή την πρόοδο, συμπεριλαμβανομένων της αύξησης μεταβολικών καταστάσεων, όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης, και των αυξανόμενων ποσοστών καρδιακής ανεπάρκειας.

Αναγνωρίζοντας αυτές τις αλλαγές, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία κυκλοφόρησε πέρυσι μια νέα «μηχανή υπολογισμού» του κινδύνου, που ονομάζεται PREVENT, η οποία περιλαμβάνει δείκτες και για τη μεταβολική και τη νεφρική υγεία και επιτρέπει στους γιατρούς να προβλέπουν τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας, εκτός από τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.

«Δεν νομίζω ότι οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο έχουν απαραίτητα αλλάξει», λέει ο δρ Michael Nanna, επεμβατικός καρδιολόγος στην Ιατρική Σχολή του Yale, εξηγώντας ότι αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι οι καρδιολόγοι αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο ότι παίζει ρόλο ένα ευρύτερο σύνολο παραγόντων κινδύνου.

Οι μεγάλοι παράγοντες κινδύνου παραμένουν

Οι καταστάσεις που οδηγούν σε συσσώρευση πλάκας στα εσωτερικά τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων αποτελούν μεγάλη ανησυχία. Καθώς συσσωρεύονται οι πλάκες, στενεύουν τον χώρο που είναι διαθέσιμος για τη ροή του αίματος, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως ο πόνος στο στήθος. Τελικά οι πλάκες μπορεί να ξεκολλήσουν και να φράξουν μια αρτηρία που μεταφέρει αίμα στην καρδιά ή τον εγκέφαλο, προκαλώντας καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο, εξηγεί ο Δρ Jeremy Sussman, αναπληρωτής καθηγητής εσωτερικής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.

Υψηλή χοληστερόλη: Η χοληστερόλη αποτελεί κύριο συστατικό της πλάκας. Αν και η χοληστερόλη είναι απαραίτητη για λειτουργίες του σώματος, όπως η παραγωγή ορμονών και βιταμινών, όταν είναι πολύ υψηλή μπορεί να συσσωρευτεί στα τοιχώματα των αρτηριών και, συνδυαζόμενη με λίπος, ασβέστιο και άλλες ουσίες από το αίμα, να σχηματίσει πλάκες, τονίζει η Δρ Khan, η οποία ηγήθηκε της επιτροπής της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας που ανέπτυξε τον νέο υπολογιστή κινδύνου.

Υψηλή αρτηριακή πίεση: Η υπέρταση μπορεί να βλάψει τις αρτηρίες, τεντώνοντάς τες και κάνοντάς τες άκαμπτες, αντί να παραμείνουν ελαστικές. Αυτό μπορεί να αυξήσει τη συσσώρευση πλάκας, λέει η Δρ Khan. Η υψηλή αρτηριακή πίεση καταπονεί επίσης την καρδιά. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιακή ανεπάρκεια, η οποία συμβαίνει όταν ο καρδιακός μυς δεν μπορεί να αντλήσει αρκετό αίμα για να καλύψει τις ανάγκες του σώματος σε αίμα και οξυγόνο.

Διαβήτης: Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 ή 2 είναι πιο πιθανό να έχουν υψηλή ή μη ισορροπημένη χοληστερόλη και υψηλή αρτηριακή πίεση – και η ύπαρξη τόσο του διαβήτη όσο και ενός από αυτούς τους πρόσθετους παράγοντες κινδύνου επιτείνει την πιθανότητα καρδιακής νόσου.

Ηλικία: Η ηλικία θεωρείται ότι αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου εν μέρει επειδή η βλάβη των αιμοφόρων αγγείων από τη χοληστερόλη και την αρτηριακή πίεση συσσωρεύεται με την πάροδο του χρόνου.

Το κάπνισμα: Το κάπνισμα είναι σαν να επιταχύνει τη γήρανση, λέει η Δρ Khan. «Για το ίδιο επίπεδο χοληστερόλης ή το ίδιο επίπεδο αρτηριακής πίεσης, τα αιμοφόρα αγγεία σας θα φαίνονται χειρότερα», λέει. Αυτό δεν σημαίνει μόνο περισσότερη πλάκα, αλλά αυξάνει επίσης την πιθανότητα η πλάκα να αποκολληθεί και να σχηματίσει θρόμβο αίματος.

Το κάπνισμα προκαλεί επίσης φλεγμονή, η οποία είναι ένα κοινό θέμα που διέπει όλους τους παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις, λένε οι γιατροί. Οι έρευνες δείχνουν όλο και περισσότερο ότι η φλεγμονή παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των πλακών και στην αποκόλλησή τους.

Φύλο: Οι άνδρες γενικά θεωρούνται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, αν και οι καρδιακές παθήσεις είναι η πρώτη αιτία θανάτου και για τις Αμερικανίδες, με τον κίνδυνο να αυξάνεται μετά την εμμηνόπαυση.

Η μεταβολική υγεία θεωρείται επίσης σημαντική.

Οι παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις σπάνια υπάρχουν μεμονωμένα. «Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν μόνο υπέρταση ή μόνο διαβήτη», τονίζει η Δρ Khan.

Αναγνωρίζοντας την αλληλεπικάλυψη μεταξύ καρδιακής νόσου, νεφρικής νόσου και μεταβολικών καταστάσεων και τους κοινούς υποκείμενους μηχανισμούς τους, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία επινόησε πέρυσι τον όρο «καρδιαγγειακό-νεφρικό-μεταβολικό σύνδρομο» για να ορίσει αυτό το σύμπλεγμα σχετικών προβλημάτων υγείας.

Ένας βασικός αρχικός παράγοντας για την ανάπτυξη του συνδρόμου, σύμφωνα με το έγγραφο που το περιγράφει, είναι η συσσώρευση υπερβολικού και δυσλειτουργικού λιπώδους ιστού, ιδίως στην κοιλιά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή, αντίσταση στην ινσουλίνη και, τελικά, σε διαβήτη, χρόνια νεφροπάθεια και καρδιοπάθεια.

Για το λόγο αυτό, ο νέος «υπολογιστής» περιλαμβάνει και στοιχεία όπως ο δείκτης μάζας σώματος (έναν αμφιλεγόμενο αλλά ευρέως χρησιμοποιούμενο δείκτη για την παχυσαρκία) και ο εκτιμώμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης, ο οποίος λέει στους γιατρούς πόσο καλά λειτουργούν τα νεφρά σας.

Οι γιατροί μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν την αιμοσφαιρίνη A1C, έναν δείκτη του μέσου όρου του σακχάρου στο αίμα σε διάστημα τριών μηνών, και τον λόγο αλβουμίνης προς κρεατινίνη ούρων, ένα μέτρο του πόσο υγιή είναι τα νεφρά σας, για να εκτιμήσουν τον κίνδυνο με πιο λεπτομερή τρόπο σε ασθενείς υψηλότερου κινδύνου.

Η υψηλή χοληστερόλη, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η παχυσαρκία και ο διαβήτης μπορούν να αντιμετωπιστούν με φάρμακα ή αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής και η άσκηση. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί επίσης να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου.

Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου, ωστόσο, όπως η φυλετική καταγωγή και το οικογενειακό ιστορικό, είναι εκτός του ελέγχου των ανθρώπων, αλλά εξακολουθούν να έχουν σημασία για τις αποφάσεις θεραπείας, δήλωσαν οι γιατροί. Κάποιος που έχει σημαντικό οικογενειακό ιστορικό -έναν γονέα που έπαθε καρδιακή προσβολή πριν από τα 50 ή πολλά στενά μέλη της οικογένειας με καρδιακή νόσο- μπορεί να δικαιολογεί μια πιο προσεκτική εξέταση ή θεραπεία, ακόμη και αν η βαθμολογία κινδύνου του ατόμου αυτού είναι χαμηλή.

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Παίδων «Αγία Σοφία»: Εγκαινιάστηκε η πρώτη Οικογενειακή Αίθουσα Ronald McDonald στην Ελλάδα

Διαβήτης: Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από το αυξημένο ζάχαρο, σύμφωνα με καθηγητές του ΕΚΠΑ

Βιταμίνη D: Πώς επηρεάζει την αρτηριακή πίεση – Οι κίνδυνοι για όσους έχουν χαμηλά επίπεδα