8 βασικά δεδομένα που όλοι πρέπει να γνωρίζουμε για το συκώτι μας

Το ήπαρ είναι εξίσου σημαντικό για την επιβίωσή μας με την καρδιά, αλλά συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε πως πολλές από τις συνήθειές μας το βλάπτουν σοβαρά.

Με αφορμή την σημερινή (19 Απριλίου) Παγκόσμια Ημέρας Ήπατος, ειδικοί από το Καναδικό Ίδρυμα Ήπατος, τον βρετανικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό British Liver Trust και την Κλινική Μάγιο, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα, παραθέτουν βασικά δεδομένα που όλοι πρέπει να γνωρίζουμε γι’ αυτό.

1. Είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι νομίζουμε

Στην πραγματικότητα είναι το μεγαλύτερο συμπαγές όργανο του σώματός μας. Ζυγίζει σχεδόν 1,8 κιλά στους άνδρες και 1,3 κιλά στις γυναίκες. Έχει μέγεθος περίπου όσο μια μπάλα του ράγκμπι και βρίσκεται πάνω δεξιά στην κοιλιά. Αν καλύψετε με την παλάμη σας το σημείο της κοιλιάς σας δεξιά στο σώμα σας, ακριβώς κάτω από τις πλευρές, θα το έχετε περίπου καλύψει όλο.

2. Εκτελεί δεκάδες λειτουργίες

Το ήπαρ επιτελεί δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, λειτουργίες. Ενδεικτικά: συμμετέχει στην πέψη των τροφίμων, απαλλάσσει το σώμα από τα άχρηστα υποπροϊόντα του μεταβολισμού και παράγει ουσίες (λέγονται παράγοντες πήξεως) σημαντικές για την υγεία του αίματος.

Ελέγχει επίσης τα επίπεδα λιπιδίων, αμινοξέων και γλυκόζης στο αίμα, καταπολεμά τις λοιμώξεις και μεταβολίζει (διασπά) φάρμακα και αλκοόλ. Εξουδετερώνει τις τοξίνες και παράγει χολή, καθώς και ένζυμα και πρωτεΐνες που εμπλέκονται στις περισσότερες διεργασίες του σώματός μας. Αποθηκεύει επίσης ενέργεια με τη μορφή του γλυκογόνου.

3. Αποθηκεύει πολλές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία

Στο ήπαρ αποθηκεύονται πολλά σημαντικά θρεπτικά συστατικά έως ότου τα χρειασθεί ο οργανισμός μας. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται οι βιταμίνες Α, D, Ε, Κ και Β12 και τα ιχνοστοιχεία σίδηρος και χαλκός.

4. Είναι ευπαθές όργανο…

Ένας άνθρωπος μπορεί να γεννηθεί με ηπατική νόσο ή να την αναπτύξει κολλώντας κάποιον ιό (π.χ. της ηπατίτιδας). Ωστόσο το ήπαρ μπορεί να νοσήσει και λόγω των διατροφικών συνηθειών μας. Η ανθυγιεινή διατροφή π.χ. ενοχοποιείται για την μη-αλκοολική λιπώδη διήθηση του ήπατος. Η υπερκατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην κίρρωση του ήπατος.

Το ήπαρ μπορεί επίσης να αρρωστήσει από την έκθεση σε τοξίνες ή και για απροσδιόριστους λόγους. Επειδή, δε, περνάει από αυτό όλο το αίμα του σώματος, είναι συχνή θέση όπου κάνουν μεταστάσεις καρκίνοι άλλων οργάνων.

5. …αλλά και το μοναδικό που μπορεί να αναγεννηθεί πλήρως

Οι πρώτοι που το είχαν παρατηρήσει αυτό ήταν οι αρχαίοι Έλληνες (θυμηθείτε τον μύθο του Προμηθέα). Το ήπαρ έχει την μεγαλύτερη αναγεννητική ικανότητα από κάθε άλλο όργανο του σώματος. Ακόμα κι αν υποστεί βλάβη από ηπατοτοξικούς παράγοντες (φάρμακα, τοξίνες, χημικά) μπορεί να αναγεννηθεί πλήρως. Αρκεί να παραμένει  υγιές ικανό μέρος από την αρχική μάζα του. Το γεγονός αυτό επιτρέπει τις μεταμοσχεύσεις μέρους του ήπατος από ζωντανούς δότες, σε ασθενείς που το χρειάζονται.

6. Είναι σημαντικό για την υγεία του εγκεφάλου

Μία από τις σημαντικότερες λειτουργίες του είναι η αδρανοποίηση δυνητικά τοξικών ουσιών που παράγονται ως υποπροϊόντα του μεταβολισμού ή εισβάλλουν στο σώμα. Όταν δεν λειτουργεί σωστά, οι τοξίνες αυτές μπορούν να συσσωρευθούν στο αίμα, απ’ όπου ενδέχεται να βρουν πρόσβαση έως τον εγκέφαλο επηρεάζοντας την λειτουργία του. Σε τέτοια περίπτωση μπορεί να εκδηλωθούν προβλήματα, όπως η ηπατική εγκεφαλοπάθεια (είναι μία πάθηση που μοιάζει με άνοια).

7. Η παχυσαρκία το αρρωσταίνει

Η κακή διατροφή και η παχυσαρκία αποτελούν κύριες αιτίες μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης (νόσου) του ήπατος. Η κατάσταση αυτή αποκαλείται και «λίπος στο συκώτι». Προκαλείται από την συσσώρευση λίπους στα κύτταρα του ήπατος και είναι η ταχύτερα αυξανόμενη ηπατοπάθεια στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος προσβάλλει το 70-90% των ασθενών με παχυσαρκία και διαβήτη.

8. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτό

Η ηπατική ανεπάρκεια μπορεί να αναπτυχθεί βαθμιαία με την πάροδο του χρόνου (χρονία) ή ξαφνικά (οξεία). Όταν είναι προχωρημένη, ο μοναδικός τρόπος για να επιβιώσει ο ασθενής είναι η μεταμόσχευση ήπατος.

Φωτογραφία: iStock