Αλλαγή ώρας 2025 και υγεία: Βασικά δεδομένα που όλοι πρέπει να γνωρίζουμε

Τα ρολόγια μία ώρα μπροστά πρέπει να γυρίσουμε στις 3 το πρωί της Κυριακής 30 Μαρτίου 2025. Η αλλαγή ώρας, όμως, θα έχει συνέπειες τις οποίες όλοι θα βιώσουμε, έστω και προσωρινά.

Μελέτες της Αμερικανικής Ακαδημίας Ιατρικής Ύπνου (AASM) έχουν δείξει ότι περισσότεροι από έξι στους δέκα ερωτηθέντες θα προτιμούσαν να σταματήσει πια να αλλάζει η ώρα δύο φορές τον χρόνο. Επιπλέον, περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες (το 55%) αναφέρουν ότι νιώθουν πολλή ή αρκετή κόπωση μετά την αλλαγή ώρας της άνοιξης.

Πόσο απαραίτητη είναι, όμως, η αλλαγή ώρας και τι μας προσφέρει ή κοστίζει τελικά; Η αλλαγή ώρας καθιερώθηκε παγκοσμίως στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε μία προσπάθεια να εξοικονομηθεί ενέργεια, αναφέρουν επιστήμονες από τη Σχολή Δημοσίας Υγείας Bloomberg του Πανεπιστημίου Τζωνς Χόπκινς, στη Βαλτιμόρη.

Η λογική ήταν πως όσο περισσότερο αξιοποιούμε τις ηλιόλουστες ώρες της ημέρας, τόσο λιγότερη ενέργεια θα χρησιμοποιούμε για φωτισμό και εργασίες.

Για τον ίδιο λόγο δεν έχει διακοπεί ακόμα η εφαρμογή της. Με τη διαφορά ότι, στις ανεπτυγμένες χώρες τουλάχιστον, ο φωτισμός δεν αποτελεί πλέον την κύρια πηγή κατανάλωσης ενέργειας. Αντιθέτως, όσο περισσότερο είμαστε ξύπνιοι το βράδυ, τόσο περισσότερο χρησιμοποιούμε άλλες, ενεργοβόρες ηλεκτρικές συσκευές.

Επιβαρύνει την ψυχική υγεία…

Οι υπέρμαχοι της αλλαγής της ώρας πιστεύουν ότι η αυξημένη έκθεση στην ηλιοφάνεια την άνοιξη και το καλοκαίρι ωφελεί την ψυχική υγεία. Αυτό όμως έχει καταρριφθεί από την επιστήμη. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2020 στην επιστημονική επιθεώρηση PLoS Computational Biology έδειξε ότι η θερινή αλλαγή ώρας επιδεινώνει:

• Τις διαταραχές της συμπεριφοράς
• Την κατάθλιψη
• Τις αγχώδεις διαταραχές
• Τη χρήση ουσιών

…και την σωματική

Η ίδια μελέτη έδειξε ότι επιβαρύνει και την σωματική υγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο:

• Καρδιαγγειακών επεισοδίων (π.χ. εμφραγμάτων)
• Τραυματισμού
• Ασθενειών που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. μη-λοιμώδης εντερίτιδα και κολίτιδα)

Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι οι πρώτες μέρες μετά την αλλαγή ώρας σχετίζονται με αυξημένες εισαγωγές στα νοσοκομεία λόγω κολπικής μαρμαρυγής. Αυξάνεται επίσης ο κίνδυνος θανατηφόρου τροχαίου ατυχήματος, αλλά και ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου.

Προκαλεί επίμονη έλλειψη ύπνου

Η αλλαγή ώρας προκαλεί σε πολλούς ανθρώπους παρατεταμένη έλλειψη ύπνου. Και αυτό διότι τους αναγκάζει να μπαίνουν για ύπνο και να ξυπνούν πριν την ώρα που θέτει το εσωτερικό (βιολογικό) ρολόι τους.

Η δυσαρμονία αυτή μειώνει τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου τους. Η έλλειψη ύπνου, όμως, συνοδεύεται από πρόσθετους κινδύνους για την ψυχοσωματική υγεία, ακόμα και όταν συμβαίνει για ένα και μόνο βράδυ.

Όχι μόνο νιώθει κανείς υπνηλία την επόμενη ημέρα, αλλά παρουσιάζει και νοητικές συνέπειες, αναφέρει ο πνευμονολόγος Dr. Samuel Gurevich, ειδικός σε θέματα ύπνου από την Cleveland Clinic, στο Οχάιο.

Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται η οξυθυμία, οι αργοί χρόνοι αντίδρασης και η μειωμένη συγκέντρωση. Ο πάσχων μπορεί να έχει επίσης προβλήματα μνήμης και προσοχής.

Αν ο μειωμένος ύπνος συνεχιστεί για μερικές νύχτες, θα επηρεαστεί και το σώμα, διότι αυξάνονται οι ορμόνες του στρες. Η συνέπεια είναι αυξημένος καρδιακός παλμός σε κατάσταση ηρεμίας και αύξηση της αρτηριακής πιέσεως.

Ο ανθρώπινος οργανισμός ανακάμπτει εύκολα όταν η αλλαγή ώρας μειώσει τον ύπνο μόνο για μία ή δύο νύχτες. Αν όμως η έλλειψή του συνεχιστεί για καιρό, θα υπάρξουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία της καρδιάς, προειδοποιεί ο Dr. Gurevich. Το ίδιο και στην ψυχική υγεία και τις νοητικές δεξιότητες. Ο κίνδυνος αυτός είναι μεγαλύτερος όταν συνεχίζεται για έναν μήνα ή περισσότερο.

Μειώνει τις επιδόσεις στη δουλειά και το σχολείο

Σαν να μην ήταν όλ’ αυτά αρκετά, η έλλειψη ύπνου πλήττει και τις επιδόσεις στις καθημερινές υποχρεώσεις μας. Μελέτη στην ιατρική επιθεώρηση Journal of Clinical Sleep Medicine έδειξε ότι τις μέρες μετά την αλλαγή ώρας οι μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου είναι λιγότερο συγκεντρωμένοι στα μαθήματά τους.

Επιπλέον, νυστάζουν την ώρα του μαθήματος και παρουσιάζουν σημαντική μείωση στους χρόνους αντίδρασής τους. Μάλιστα οι επιδράσεις αυτές παρατηρήθηκαν παρότι είχε μειωθεί ο ύπνος τους κατά μόλις 32 λεπτά κάθε νύχτα για μία εβδομάδα. Πόσο μάλλον όταν θα χάσουν 60 λεπτά από την μετακίνηση των ρολογιών μία ώρα μπροστά.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Τα καλά νέα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι προσαρμόζονται στην αλλαγή ώρας εντός μίας εβδομάδας, αναφέρει ο Dr. Adam Spira, καθηγητής Ψυχικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Τζωνς Χόπκινς και ειδικός σε θέματα ύπνου.

Για να διευκολύνετε, προσπαθήστε να αλλάξετε σταδιακά από σήμερα τις ώρες ύπνου και αφύπνισης. Βάλτε επίσης το ρολόι σας μία ώρα μπροστά από το Σάββατο το απόγευμα, ώστε να μπείτε για ύπνο στην συνηθισμένη ώρα σας. Και την Κυριακή το πρωί, πηγαίνετε μία βόλτα στον ήλιο μόλις ξυπνήσετε για να αφυπνίσετε καλύτερα τον οργανισμό σας.

Φωτογραφία: iStock