Αν σας αρέσει να παίζετε ποδόσφαιρο, καλό είναι να αποφεύγετε τις κεφαλιές. Ολοένα περισσότερα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι δεν είναι διόλου αθώες, αλλά αντιθέτως έχουν σοβαρές συνέπειες στην υγεία του εγκεφάλου.
Τα νεότερα δεδομένα επί του θέματος παρουσιάσθηκαν στο ετήσιο συνέδριο της Ακτινολογικής Εταιρείας της Βορείου Αμερικής (RSNA 2023) και έδειξαν σημαντικές επιπτώσεις στην δομή και τη λειτουργία του εξαιτίας τους. Μάλιστα αυτός δεν είναι ένας μακροπρόθεσμος κίνδυνος, αλλά συμβαίνει πολύ πιο σύντομα απ’ ό,τι θα φανταζόταν κανείς.
«Υπάρχει τεράστια ανησυχία παγκοσμίως γενικά για τους τραυματισμούς στον εγκέφαλο και ειδικά για την πιθανότητα να έχουν οι κεφαλιές αρνητικές επιδράσεις στον εγκέφαλο», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr. Michael Lipton, καθηγητής Ακτινολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, της πόλης της Νέας Υόρκης. «Η ανησυχία αυτή σχετίζεται σε σημαντικό βαθμό με το ενδεχόμενο οι αλλοιώσεις σε νεαρή ηλικία να σημαίνουν αυξημένο κίνδυνο νευροεκφύλισης και άνοιας αργότερα στη ζωή».
Νέα μελέτη
Για να διερευνήσουν το θέμα, ο Dr. Lipton και οι συνεργάτες του αποφάσισαν να μελετήσουν τις αλλοιώσεις του εγκεφάλου σε βάθος χρόνου. Έτσι, ζήτησαν από 148 εθελοντές να συμπληρώσουν ένα ειδικό ερωτηματολόγιο. Η μέση ηλικία τους ήταν τα 27 έτη και το ένα τέταρτο ήταν γυναίκες. Όλοι τους έπαιζαν ποδόσφαιρο από χόμπι, όποτε έβρισκαν χρόνο.
Το ερωτηματολόγιο ήταν ειδικά διαμορφωμένο για να καθορίσει πόσο συχνά χτυπούσαν τη μπάλα με το κεφάλι. Ειδικότερα, περιείχε μία σειρά από ερωτήσεις για τη συχνότητα του παιχνιδιού, τις πρακτικές που χρησιμοποιούσαν και τις κεφαλιές. Έπρεπε επίσης να απαντήσουν σε ερωτήσεις για τις συνθήκες υπό τις οποίες έκαναν τις κεφαλιές. Άλλο είναι λ.χ. η κεφαλιά στην προπόνηση και άλλο η κεφαλιά για να μπει γκολ.
Οι ερευνητές συνέλλεξαν στοιχεία που αφορούσαν την τελευταία διετία. Ύστερα, ταξινόμησαν τους εθελοντές τους σε κατηγορίες (χαμηλή, μέτρια, υψηλή) αναλόγως με τις κεφαλιές που έκαναν.
Σημαντικές αλλοιώσεις
Κατά την έναρξη της μελέτης, καθώς και έπειτα από 2 χρόνια, οι ερευνητές υπέβαλλαν τους εθελοντές σε απεικονιστικές εξετάσεις εγκεφάλου και σε τεστ λεκτικής μάθησης και μνήμης.
Η απεικονιστική εξέταση που επέλεξαν ήταν μία εξελιγμένη μαγνητική τομογραφία που λέγεται μαγνητική δεσμιδογραφία (diffusion tensor imaging – DTI). Η εξέταση αυτή καταγράφει τη διάχυση των μορίων του ύδατος στον εγκέφαλο. Με αυτό τον τρόπο αποκαλύπτει την μικροδομή του.
Τα ευρήματα των εξετάσεων ήταν αποκαλυπτικά. Οι εθελοντές που έκαναν τις περισσότερες κεφαλιές (πάνω από 1.500 στη διάρκεια των 2 ετών) είχαν σημαντικές αλλοιώσεις στον εγκέφαλό τους στην δεύτερη δεσμιδογραφία. Είχαν επίσης σημαντική μείωση στις επιδόσεις τους στα τεστ της λεκτικής μάθησης.
Στην πραγματικότητα, οι αλλαγές στην μικροδομή του εγκεφάλου που παρατηρήθηκαν είναι εφάμιλλες με αυτές που προκαλούν οι ήπιες τραυματικές κακώσεις του εγκεφάλου. Παρότι αποκαλούνται «ήπιες» οι κακώσεις αυτές θεωρούνται σοβαρές και μπορεί να έχουν συμπτώματα που επηρεάζουν:
- Τη σκέψη
- Τη μάθηση
- Τα αισθήματα
- Τις πράξεις
- Τον ύπνο
Η νέα μελέτη είναι η πρώτη που καταδεικνύει αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου με τις κεφαλιές, οι οποίες κατά κανόνα γίνονται με ένταση μικρότερη από αυτή που προκαλεί εγκεφαλική διάσειση, τόνισε ο Dr. Lipton.
Δεύτερη μελέτη
Η ίδια ερευνητική ομάδα ανακοίνωσε στο συνέδριο και τα ευρήματα δεύτερης μελέτης. Σε αυτήν συμμετείχαν 353 εθελοντές ηλικίας 18 έως 53 ετών. Το 27% ήταν γυναίκες. Όλοι τους έπαιζαν ποδόσφαιρο από χόμπι.
Σε αυτή τη μελέτη οι ερευνητές εξέτασαν τυχόν αλλοιώσεις στη φαιά και στη λευκή ουσία του εγκεφάλου που βρίσκονται πιο κοντά στα οστά του κρανίου. Η περιοχή αυτή είναι που κινδυνεύει περισσότερο να υποστεί βλάβη όταν χτυπάμε στο κεφάλι. Ωστόσο η μελέτη της έως τώρα ήταν πολύ δύσκολη, λόγω των περιορισμένων στις συνήθεις απεικονιστικές μεθόδους.
Με την μαγνητική δεσμιδογραφία, όμως, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα όρια μεταξύ της φαιάς και της λευκής ουσίας γίνονταν λιγότερο διακριτά στους εθελοντές που έκαναν πολλές κεφαλιές. Το εύρημα αυτό πιθανώς εξηγεί τη συσχέτιση που έχει η επαναλαμβανόμενη πρόσκρουση στο κεφάλι με την έκπτωση των νοητικών λειτουργιών.
Οι ειδικοί τονίζουν πως για να τραυματιστεί ο εγκέφαλος δεν χρειάζεται να δημιουργηθεί πληγή. Και ένα γερό τράνταγμα είναι αρκετό για να κτυπήσει εκ των έσω στα τοιχώματα του κρανίου και να υποστεί βλάβες σε κυτταρικό και μοριακό επίπεδο.
Φωτογραφία: iStock