Το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής είναι αρκετά συχνό αγγειολογικό πρόβλημα, που μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στους πάσχοντες αν είναι αρκετά μεγάλο και διαρραγεί.
Υπολογίζεται ότι το 2-8% του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες, κυρίως άνδρες, έχει κάποιο ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Οι περισσότεροι όμως έχουν γενικώς μικρά ανευρύσματα που δεν δημιουργούν προβλήματα. Μεγάλα που μπορεί να υποστούν ρήξη υπολογίζονται σε ποσοστό πολύ κάτω από 1%.
Όπως εξηγεί ο κ. Γεώργιος Ελευθέριου, διευθυντής Αγγειοχειρουργικής στο Metropolitan Hospital, η αορτή είναι το μεγαλύτερο αγγείο του σώματος. Αρχίζει από την καρδιά, διέρχεται από τον θώρακα και την κοιλιά, και καταλήγει χαμηλά στις δύο λαγόνιες αρτηρίες.
Το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής προκαλείται, όπως υποδηλώνει η ονομασία του, στο τμήμα της αορτής που διέρχεται από την κοιλιά. Το τμήμα αυτό τροφοδοτεί με αίμα όλα τα σπλάγχνα, καθώς και τα κάτω άκρα.
Η μέση φυσιολογική διάμετρος της κοιλιακής αορτής είναι περίπου 20 χιλιοστά του μέτρου. Το ανεύρυσμα σχηματίζεται όταν η διάμετρος της αορτής ξεπεράσει τουλάχιστον κατά 1,5 φορά το μέσο φυσιολογικό μέγεθός της.
Το ανεύρυσμα προσβάλλει συνήθως άντρες μεγαλύτερης ηλικίας, καπνιστές και 1ου βαθμού συγγενείς ασθενών με ιστορικό ανάλογου ανευρύσματος. Είναι μία επικίνδυνη ασθένεια διότι συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα παρά μόνο όταν είναι πολύ αργά, δηλαδή όταν έχει υποστεί ρήξη. Αν συμβεί αυτό, μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ασθενούς εάν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως.
Ο κ. Ελευθερίου εξηγεί τι πρέπει να γνωρίζουμε για την ανάπτυξη του ανευρύσματος κοιλιακής αορτής, την πρόληψη και την θεραπευτική αντιμετώπισή του.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ενός ανευρύσματος κοιλιακής αορτής;
Οι παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες αναπτύξεως ενός ανευρύσματος στην κοιλιακή αορτή είναι:
- Η προχωρημένη ηλικία
- Το ιστορικό καπνίσματος
- Η υψηλή αρτηριακή πίεση
- Η αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση των αρτηριών)
- Το οικογενειακό ιστορικό ανευρυσμάτων αορτής
Επιπλέον, οι άντρες διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να το αναπτύξουν απ’ ό,τι οι γυναίκες.
Πώς μπορώ να ξέρω αν έχω ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής;
Δυστυχώς, το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής συνήθως αναπτύσσεται χωρίς εμφανή συμπτώματα, απειλώντας σιωπηλά την υγεία. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι πάσχοντες το αντιλαμβάνονται μόνον όταν συμβεί η ρήξη.
Ωστόσο, μερικοί (λίγοι) μπορεί να εμφανίσουν κοιλιακό πόνο ή πόνο στην πλάτη, ζάλη, λιποθυμία, μια παλλόμενη αίσθηση στην κοιλιά ή άλλη γενική δυσφορία.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι ασθενείς νιώθουν κοιλιακό πόνο ή πόνο στα κάτω άκρα λόγω εμβολισμού θρομβωτικού υλικού από το ανεύρυσμα.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Οι τακτικοί έλεγχοι υγείας και οι εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη ανίχνευση του ανευρύσματος στην κοιλιακή αορτή, ιδίως στα άτομα με θετικό οικογενειακό ιστορικό και όσους έχουν τους προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου.
Το υπερηχογράφημα και άλλες τεχνικές απεικόνισης, όπως η αξονική τομογραφία (CT), παίζουν κρίσιμο ρόλο στην ακριβή διάγνωση του μεγέθους και της θέσης του.
Μετά την ηλικία των 60-65 ετών, όλοι πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο για ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής με υπερήχους. Εάν, όμως, κάποιος έχει συγγενή πρώτου βαθμού με ανεύρυσμα, πρέπει να κάνει τον έλεγχο νωρίτερα (περίπου στην ηλικία των 50 ετών).
Μπορούν να προληφθούν τα ανευρύσματα κοιλιακής αορτής;
Δεν μπορούμε να αποτρέψουμε τη φυσική διαδικασία γήρανσης ή την γενετική προδιάθεση. Ορισμένες τροποποιήσεις, όμως, στον τρόπο ζωής μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο να αναπτυχθεί ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα είναι:
- Η διακοπή του καπνίσματος
- Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων χοληστερόλης
- Η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής
- Η τακτική σωματική δραστηριότητα
Τι συμβαίνει κατά τη διάσπαση της κοιλιακής αορτής;
Ουσιαστικά, αποδυναμώνεται το τοίχωμα της αορτής εντός της κοιλιακής περιοχής με αποτέλεσμα τη διάτασή της. Αυτό συμβαίνει γιατί η αορτή διευρύνεται με την πίεση του αίματος σε κάθε κτύπο της καρδιάς.
Η αποδυνάμωση του τοιχώματος της αορτής ενέχει σημαντικό κίνδυνο ρήξης, η οποία οδηγεί βαθμιαία σε σοβαρή εσωτερική αιμορραγία, απειλητική για τη ζωή του ασθενούς.
Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές για το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής;
Δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο για τη θεραπεία του, επομένως οι επιλογές είναι παρακολούθηση και χειρουργείο. Το τι από τα δύο θα προταθεί, εξαρτάται από το μέγεθος και την κατάστασή του.
Για τα μικρότερα ανευρύσματα (λ.χ. 3-4 εκ.) συνιστάται προσεκτική παρακολούθηση, διακοπή του καπνίσματος και έλεγχος της αρτηριακής πίεσης.
Για τα μεγαλύτερα ή τα ταχέως αναπτυσσόμενα ανευρύσματα (5 έως 5,5 εκ.), η χειρουργική επέμβαση είναι συχνά απαραίτητη για την πρόληψη της ρήξης.
Πώς γίνεται η επέμβαση;
Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι κατάλληλες λιγότερο επεμβατικές τεχνικές, όπως η ενδοαγγειακή αποκατάσταση ανευρύσματος (EVAR).
Η ανοικτή επέμβαση είναι βαριά, απαιτεί γενική νάρκωση, έχει μακροχρόνια, επίπονη ανάρρωση και σημαντικές πιθανότητες σοβαρών επιπλοκών.
Αντιθέτως, η μέθοδος EVAR είναι πιο εύκολη. Περιλαμβάνει την τοποθέτηση μοσχεύματος στεντ εντός της αορτής για την ενίσχυση του εξασθενημένου τοιχώματος και την αποκατάσταση του, ώστε να αποφευχθεί η ρήξη.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ενδοαγγειακής αποκατάστασης ανευρύσματος;
Η μέθοδος EVAR προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα έναντι της παραδοσιακής ανοικτής χειρουργικής επέμβασης. Αυτά είναι:
- Μειωμένος χρόνος ανάρρωσης
- Χαμηλότερος κίνδυνος επιπλοκών
- Αποφυγή της γενικής νάρκωσης
- Απουσία κοιλιακής τομής και κατ’ επέκτασιν απουσία μετεγχειρητικού πόνου
Επιπλέον, η νοσηλεία δεν ξεπερνά τα τρία 24ωρα, με άμεση κινητοποίηση και επάνοδο του ασθενούς στις καθημερινές δραστηριότητές του. Για να πραγματοποιηθεί όμως με επιτυχία, απαιτεί τη εκτέλεση της από έμπειρο αγγειοχειρούργο, σε ειδικά εξοπλισμένα χειρουργεία.
Ποια είναι η διαδικασία αποκατάστασης μετά την επέμβαση;
Η διαδικασία αποκατάστασης ποικίλλει αναλόγως με τον τύπο της θεραπευτικής αντιμετώπισης. Στην περίπτωση της ανοικτής χειρουργικής επέμβασης, οι ασθενείς παραμένουν στο νοσοκομείο για λίγες ημέρες για μετεγχειρητική παρακολούθηση. Η πλήρης ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες, κατά τη διάρκεια των οποίων είναι απαραίτητη η στενή παρακολούθηση από επαγγελματίες υγείας.
Στην περίπτωση της ενδοαγγειακής αποκατάστασης, η νοσηλεία διαρκεί πολύ λιγότερο (δεν ξεπερνά τις τρείς ημέρες) και η ανάρρωση είναι πολύ ταχύτερη.
Τι αλλαγές χρειάζονται στον τρόπο ζωής μετά τη διάγνωση του ανευρύσματος ή τη χειρουργική επέμβαση;
Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής για την καρδιά είναι ζωτικής σημασίας μετά από τη διάγνωση του ανευρύσματος κοιλιακής αορτής ή τη χειρουργική επέμβαση. Συνιστάται διακοπή του καπνίσματος, διαχείριση της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων χοληστερόλης, ισορροπημένη διατροφή και τακτική άσκηση.
Τι μπορεί να συμβεί εάν δεν αντιμετωπιστεί το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής;
Εάν είναι σοβαρό και δεν υποβληθεί σε θεραπεία, συνιστά σοβαρό κίνδυνο, καθώς μπορεί να ραγεί, οδηγώντας σε εσωτερική αιμορραγία. Όταν διαγνωστεί ένα σοβαρό ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής, η έγκαιρη παρέμβαση έχει ζωτική σημασία για την πρόληψη της ρήξης και τη διασφάλιση της υγείας των ασθενών.
Μπορούν οι γυναίκες να παρουσιάσουν ανευρύσματα κοιλιακής αορτής;
Αν και το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής είναι πιο συχνό στους άνδρες, και οι γυναίκες μπορεί να το παρουσιάσουν. Είναι σημαντικό να υποβάλλονται σε τακτικό προληπτικό έλεγχο άνδρες και γυναίκες με παράγοντες κινδύνου.
Υπάρχουν συγκεκριμένα προειδοποιητικά σημάδια που χρήζουν άμεσης ιατρικής φροντίδας;
Εάν εμφανίσετε σοβαρό και ξαφνικό κοιλιακό πόνο ή πόνο στην πλάτη, λιποθυμία, ζάλη σε συνδυασμό με πτώση της αρτηριακής πίεσης ή άλλα συμπτώματα που υποδηλώνουν ρήξη ενός ανευρύσματος, ζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια ή καλέστε τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Τα ανευρύσματα κοιλιακής αορτής είναι ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που απαιτεί έγκαιρη ανίχνευση και κατάλληλη αντιμετώπιση.
Φωτογραφία: iStock