Του Εμμανουήλ Πολυζόπουλου
Ψυχίατρου-Ψυχοθεραπευτή
Η Άνοια δεν είναι νόσος αλλά σύνδρομο, που εκδηλώνεται κυρίως με διαταραχές στην εγγραφή μνημονικού υλικού, κυρίως πρόσφατου καθώς και με δυσκολίες στην ανάκληση αρχικά της πρόσφατης και σε μεταγενέστερα στάδια της απώτερης μνήμης. Αιτιολογία της άνοιας :
• Χωροκατακτητικές διεργασίες στον εγκέφαλο (όγκοι πάσης φύσεως)
• Μεταβολικές διαταραχές – διαταραχές στο επίπεδο βιταμινών, ιχνοστοιχείων, αμινοξέων, ουρίας κλπ.
• Ασθένειες όπως Αλκοολισμός, Σ.Διαβήτης, Pick, Parkinson, Creutzfeld.
• Πρόσφατο ή παλαιό ιστορικό Α.Ε.Ε. , μικροαγγειακή εγκεφαλοπάθεια (το 20-30% των ανοϊκών συνδρόμων). Τραύματα και εγχειρήσεις στο ΚΝΣ
• Ν. Alzheimer-το 50-60% περίπου
Η Ν. Alzheimer ανήκει στις εκφυλιστικές νόσους του Κ.Ν.Σ. που εμφανίζονται κατά την τρίτη ηλικία. Το 5% των ατόμων άνω των 65 και το 20% άνω των 80 έχουν Ν. Alzheimer – η δεύτερη πιο συχνή πάθηση στην ηλικία των 80 μετά τις αρθρίτιδες.
Δέκα χαρακτηριστικά συμπτώματα:
1. Απώλεια μνήμης. Από τα πλέον συχνά συμπτώματα είναι η δυσκολία ή αδυναμία ανάκλησης πρόσφατης μνήμης, που εκδηλώνεται με δυσκολία του ατόμου να θυμηθεί τηλέφωνα, πληροφορίες, ειδήσεις, ραντεβού κλπ. Το σύμπτωμα έχει προοδευτική εμφάνιση και επιδείνωση, που είναι όμως αντιληπτή στους οικείους και ενίοτε στο ίδιο το άτομο.
2. Δυσκολία στην εκτέλεση συνηθισμένων πράξεων. Το άτομο δυσκολεύεται να εκτελέσει καθημερινές πράξεις που κάποτε ήταν σχεδόν αυτοματοποιημένες.
Για παράδειγμα μπερδεύεται με τους μοχλούς του αυτοκινήτου, δεν θυμάται πώς να μαγειρέψει κλπ.
3. Δυσκολία στην κρίση. Εκφράζεται με την αδυναμία να καθορίσουν και να αποφασίσουν με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα. Παράδειγμα σε μια ζεστή μέρα ντύνονται πολύ βαριά, διότι δεν συνδυάζουν την ζέστη με τα λεπτά ρούχα.
4. Αποπροσανατολισμός σε τόπο και χρόνο. Υπάρχει μεγάλη δυσκολία να ανακαλέσουν ημερομηνία, ημέρα ακόμα και διάστημα ημέρας (αν είναι πρωί ή μεσημέρι), συχνά δε χάνονται στην ίδια τους την γειτονιά, δυσκολεύονται να γυρίσουν πίσω και πολλές φορές αναρωτιούνται γιατί βγήκαν έξω.
5. Δυσκολία στην χρήση της γλώσσας. Παρόλο που ο καθένας μας και ανάλογα με την ψυχολογική του κατάσταση ξεχνά μερικές φορές τι θέλει να πει ή το όνομα ενός αντικειμένου, στον ανοϊκό αυτό παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις και πολλές φορές μιλά περιφραστικά και περιγραφικά λόγω της αδυναμίας του να βρει τις κατάλληλες λέξεις. Π.χ. για την οδοντόβουρτσα αναφέρεται στο «αντικείμενο που χρησιμοποιεί για να πλένει τα δόντια του»
6. Δυσκολίες με την αφαιρετική και προσθετική σκέψη. Μια σειρά από αριθμούς σε ένα λογαριασμό, φαντάζουν στο μυαλό των ανοϊκών ως ένας δυσεπίλυτος γρίφος και συχνά ανατρέχουν στην βοήθεια άλλων για να τα καταφέρουν
7. Απώλειες αντικειμένων. Οι ανοϊκοί δεν χάνουν μόνο αντικείμενα, όπως κλειδιά, πορτοφόλι κλπ. αλλά συχνά βρίσκει κανείς αντικείμενα στα πιο απίθανα μέρη, όπως το σίδερο στο ψυγείο, το τηλέφωνο στο ντουλάπι κλπ.
8. Αλλαγές στην διάθεση. Οι αλλαγές στην συναισθηματική τους κατάσταση είναι ταχύτατες από την βαθιά λύπη στον θυμό η το μεγάλο κέφι, συχνά χωρίς προκλητό αίτιο.
9. Αλλαγές στην προσωπικότητα. Συχνά απαντάται μια μεγάλη αλλαγή στην προσωπικότητα και συμπεριφορά του ανοϊκού, που εκδηλώνεται άλλοτε με παρανοϊκότητα, ή με υποβολιμότητα και εξάρτηση από οικεία πρόσωπα κλπ. και γενικώς με συμπεριφορές που δεν τον χαρακτήριζαν στην προηγούμενη ζωή του.
10. Απώλεια πρωτοβουλίας. Συχνά οι ανοϊκοί μοιάζουν να μην έχουν κανένα ενδιαφέρον, προσηλώνονται σε παθητικές δραστηριότητες όπως το να κοιτούν ώρες τηλεόραση, χωρίς όμως να την παρακολουθούν.
Πρόγνωση – Θεραπεία:
Η άνοια είναι μια χρόνια προοδευτικά εξελισσόμενη κατάσταση που δεν ανατρέπεται. Η πορεία είναι συνήθως αργή – περίπου 20 χρόνια, αν και υπάρχουν περιπτώσεις που το τελικό στάδιο της άνοιας επήλθε μετά από μια 5ετία. Τα προαναφερθέντα συμπτώματα ολοένα και επιδεινώνονται έως την στιγμή που το άτομο δεν έχει καμία πλέον δυνατότητα εγγραφής και ανάκλησης μνήμης και τελικά επέρχεται ο θάνατος από την αδυναμία του ατόμου να αυτοσυντηρηθεί (το άτομο ξεχνά ακόμα να φάει, δεν λειτουργεί η στοιχειώδης κρίση και το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και τελικά πεθαίνει από ασιτία ή από ατυχήματα). Η Θεραπεία εστιάζεται σε τρεις τομείς:
1. Φαρμακοθεραπεία. Κυρίως με αναστολείς της χοληνεστεράζης. Πρόκειται για μακροχρόνιες θεραπείες, που προσφέρουν επιβράδυνση της εξελικτικής πορείας της νόσου, χωρίς όμως αναστολή της. Αγχολυτικά και ενίοτε νευροληπτικά για τις παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις.
2. Δημιουργία και οργάνωση κατάλληλου υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τον πάσχοντα. Πολλές συμπεριφορές πρέπει να υποδεικνύονται ξανά και ξανά, διευκόλυνση της ζωής του ατόμου σε λιτό οικιακό περιβάλλον, με λίγα και μόνο τα απαραίτητα έπιπλα και σκεύη, φώτα την νύκτα (κατά την οποία συνήθως οι ανοϊκοί αποδιοργανώνονται), πινακίδες σε πόρτες και διακόπτες, ηχητικά σήματα όταν προσεγγίζει την εξώπορτα, ταυτότητα που να φορά συνέχεια, πνευματικές ενασχολήσεις που τον κρατούν σε κάποια εγρήγορση.
3. Υποστηρικτικό περιβάλλον για τους οικείους που ασχολούνται με τον ανοϊκό. Συμβουλευτική και υποστηρικτική ψυχοθεραπεία με στόχο την εκτόνωση και άμβλυνση των αρνητικών συναισθημάτων, κατάθλιψης και επιθετικότητας, που προκαλούνται από την συνεχή και αδιάλειπτη επαφή και φροντίδα του ανοϊκού.
.jpg)
Εμμ. Πολυζόπουλος
Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής
info@psychomed.gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Δεν θέλει να πάει σχολείο-Αμάν τι κάνουμε;
Γιατί το παιδί δεν προσέχει στο μάθημα;Νέο τεστ