Ανησυχία για την ασφάλεια των πάγκων κουζίνας από τεχνητή πέτρα χαλαζία

Οι πάγκοι κουζίνας από τεχνητή πέτρα χαλαζία έχουν γίνει βασικό στοιχείο σε εκατομμύρια σπίτια σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο οι επιστήμονες εκφράζουν ανησυχίες για την ασφάλειά τους και ζητούν να τεθούν περιορισμοί στη χρήση τους.

Η αυξανόμενη χρήση τους ενοχοποιείται για την μεγάλη αύξηση μιας επικίνδυνης πνευμονοπάθειας: της πνευμονοκονίωσης.

Η πνευμονοκονίωση προκαλείται από την εισπνοή μεγάλων ποσοτήτων σκόνης πυριτίου, συνήθως επί μεγάλα  χρονικά διαστήματα. Όταν η σκόνη αυτή εισέλθει στους πνεύμονες, προκαλεί φλεγμονή και σταδιακά οδηγεί στη δημιουργία ουλώδους ιστού (ίνωση). Οι πνεύμονες με ίνωση δεν λειτουργούν ομαλά.

Τα συμπτώματα της πνευμονοκονίωσης συνήθως χρειάζονται αρκετά χρόνια για να εκδηλωθούν. Συχνά, μάλιστα, οι πάσχοντες τα παρουσιάζουν όταν σταματούν να εργάζονται σε χώρους όπου εκτίθενται σε σκόνη πυριτίου. Ακόμα κι όταν διακόπτεται η έκθεσή τους, όμως, τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινώνονται.

Τα κύρια συμπτώματα είναι επίμονος βήχας και δύσπνοια, αδυναμία και κόπωση. Μερικοί πάσχοντες φθάνουν στο σημείο να μην μπορούν ούτε να περπατήσουν ή να ανέβουν μια σκάλα και περιορίζονται στο σπίτι ή το κρεβάτι τους. Στις σοβαρές περιπτώσεις αναπτύσσεται αναπνευστική ανεπάρκεια που μπορεί να απειλήσει τη ζωή.

Που οφείλεται το πρόβλημα

Ο χαλαζίας (ή quartz) είναι ορυκτό του πυριτίου. Όπως γράφουν βρετανοί επιστήμονες στην ιατρική επιθεώρηση Thorax, τις δύο τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται ταχεία ανάπτυξη στη χρήση τεχνητής (ή ανασυσταθείσας) πέτρας χαλαζία για την κατασκευή πάγκων κουζίνας.

Η πέτρα αυτά κατασκευάζεται από θρυμματισμένα πετρώματα δεμένα μεταξύ τους με ρητίνες και χρωστικές, εξηγούν. Πολλοί την προτιμούν επειδή δεν φέρει τις ατέλειες της φυσικής πέτρας, ενώ είναι πιο ανθεκτική στη φθορά.

Η αυξανόμενη χρήση της, όμως, έχει οδηγήσει στην ανάδυση μιας σοβαρής, προοδευτικά εξελισσόμενης μορφής πνευμονοκονίωσης. Αυτή ως φαίνεται άγεται από δύο συγκεκριμένες ιδιότητες που έχει η τεχνητή πέτρα χαλαζία:

• Υψηλή συγκέντρωση πυριτίου (πάνω από 90%, όταν το μάρμαρο έχει 3% και ο γρανίτης 30%)
• Παραγωγή πολύ λεπτής σκόνης κατά την επεξεργασία της

Επιπλέον, μετά την κατασκευή της, οι εργαζόμενοι συχνά την κόβουν και την λειαίνουν χωρίς να ρίχνουν νερό για να μην αιωρείται η σκόνη στον αέρα. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται δραματικά το αερογενώς διασπειρόμενο κρυσταλλικό πυρίτιο.

Παγκόσμια κρούσματα

Το άρθρο υπογράφουν επιστήμονες από το βρετανικό Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς & Πνευμόνων (NHLI) στο Imperial College του Λονδίνου (ICL). Όπως εξηγούν, από το 2010 έχουν αναφερθεί συρροές κρουσμάτων πνευμονοκονίωσης από τεχνητή πέτρα χαλαζία σε πολλές χώρες όπως:

• Στην Ισπανία
• Στην Ιταλία
• Στις ΗΠΑ
• Στο Ισραήλ
• Στο Βέλγιο
• Στην Κίνα
• Στην Αυστραλία

Στη Βρετανία αντίστοιχες συρροές παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά στα μέσα του 2023, όταν αρκετοί εργαζόμενοι παραπέμφθηκαν σε ένα εξειδικευμένο κέντρο για επαγγελματικές πνευμονοπάθειες.

Οι γιατροί περιγράφουν οκτώ από αυτά τα περιστατικά. Όλοι ήταν άνδρες, ηλικίας από 27 έως 56 ετών (μέση ηλικία: 34 ετών). Οι ασθενείς αυτοί είχαν εκτεθεί στην σκόνη από τεχνητή πέτρα χαλαζία επί 12,5 χρόνια κατά μέσον όρο. Οι τέσσερις, όμως, είχαν ιστορικό έκθεσης μόλις 4 έως 8 ετών.

Ο ένας από τους ασθενείς έχασε τη ζωή του, ενώ οι δύο παραπέμφθηκαν για μεταμόσχευση πνεύμονα.

Όλοι οι ασθενείς έκοβαν και λείαιναν πάγκους κουζίνας από τεχνητή πέτρα χαλαζία, χωρίς να χρησιμοποιούν νερό για να «κάθεται» η σκόνη. Επιπλέον, δεν λάμβαναν επαρκή μέτρα προστασίας. Οι εργαζόμενοι ανέφεραν ότι το 50-100% των πάγκων κουζίνας που λείαναν ήταν από τεχνητή πέτρα χαλαζία.

Ζητούν περιορισμούς

Οι γιατροί τονίζουν πως η πνευμονοκονίωση από τεχνητή πέτρα χαλαζία παρατηρείται σε νεαρούς άνδρες και μετά από σύντομη έκθεση στη σκόνη πυριτίου. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι τα επίπεδα της έκθεσης ήταν σε μερικές περιπτώσεις εξαιρετικά υψηλά.

Δείχνει επίσης ότι οι εργοδότες δεν έθεταν υπό έλεγχο την έκθεση των εργαζομένων στη σκόνη. Ούτε συμμορφώνονταν με τους κανονισμούς υγείας και ασφάλειας στην εργασία.

Αναφέρουν ακόμα πως το 2017 καταγράφηκαν σε όλο τον κόσμο 25.000 κρούσματα πνευμονοκονίωσης. Είναι άγνωστο πόσα από αυτά σχετίζονται με την τεχνητή πέτρα χαλαζία. Το βέβαιο είναι ότι τα συγκεκριμένα περιστατικά έχουν αυξηθεί δυσανάλογα την τελευταία δεκαετία, τονίζουν. Εκτιμούν επίσης ότι θα αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια.

Οι γιατροί σημειώνουν πως πρέπει να ληφθούν επειγόντως μέτρα για να προστατευθούν οι εργαζόμενοι από την σκόνη πυριτίου και να γίνεται έγκαιρη διάγνωση της πνευμονοκονίωσης. Τέλος, ζητούν να εξεταστεί το ενδεχόμενο να απαγορευθεί η τεχνητή πέτρα χαλαζία, όπως έγινε στην Αυστραλία το 2024.

Φωτογραφία: iStock