Άνοια σε νεαρή ηλικία: 5 βήματα για να προφυλαχθείτε

Η άνοια αναπτύσσεται συνήθως σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Η λεγόμενη άνοια νεαρής ηλικίας, που εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών, δεν είναι κάτι σύνηθες. Τώρα, μία νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2023 στο JAMA Neurology, εντόπισε 15 παράγοντες που συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο άνοιας νεαρής ηλικίας.

Τι έχει δείξει προηγούμενη έρευνα;

Προηγούμενη μελέτη σε άνδρες στη Σουηδία εντόπισε ορισμένους παράγοντες κινδύνου για άνοια νεαρής ηλικίας, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, το εγκεφαλικό, η κατάθλιψη, η διαταραχή χρήσης αλκοόλ, η ανεπάρκεια βιταμίνης D, η διαταραχή χρήσης ναρκωτικών και η γενική γνωστική λειτουργία.

Η νέα μελέτη

Στη νέα μελέτη, μία ερευνητική ομάδα στην Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο εξέτασε δεδομένα από την Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου. Η βιοτράπεζα παρακολουθεί περίπου μισό εκατομμύριο ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο που ήταν 37 έως 73 ετών όταν εντάχθηκαν για πρώτη φορά στο έργο μεταξύ 2006 και 2010. Ελαφρώς περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες (54%) ήταν γυναίκες.

Οι ερευνητές απέκλεισαν οποιονδήποτε ηλικίας 65 ετών και άνω και άτομα που είχαν ήδη άνοια στην αρχή της μελέτης, αφήνοντας 356.052 συμμετέχοντες για τις αναλύσεις. Σε μια δεκαετία περίπου, 485 συμμετέχοντες ανέπτυξαν άνοια νεαρής ηλικίας. Οι ερευνητές συνέκριναν συμμετέχοντες που εμφάνισαν και δεν ανέπτυξαν άνοια νεαρής ηλικίας για να εντοπίσουν πιθανούς παράγοντες κινδύνου.

Τι έμαθαν οι ερευνητές για τους κινδύνους για άνοια νεαρής ηλικίας;

Οκτώ παράγοντες που γνωρίζουμε ή υποψιαζόμαστε ότι προκαλούν άνοια

Γονίδια: Η παρουσία δύο αλληλόμορφων απολιποπρωτεΐνης Ε (APOE) ε4 είναι ένας σημαντικός γενετικός παράγοντας κινδύνου για τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Ο κίνδυνος πιστεύεται ότι προκαλείται από την πρωτεΐνη APOE ε4 που δεν καθαρίζει αποτελεσματικά το αμυλοειδές από τον εγκέφαλο. Αυτό επιτρέπει στο αμυλοειδές να συσσωρεύεται και να προκαλεί πλάκες, γεγονός που οδηγεί προοδευτικά στον κυτταρικό θάνατο και τη νόσο του Αλτσχάιμερ.

Η διάγνωση της διαταραχής χρήσης αλκοόλ έχει συσχετιστεί με βλάβη σε πολλά μέρη του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένων των μετωπιαίων λοβών, η οποία οδηγεί σε προβλήματα με την εκτελεστική λειτουργία και τη μνήμη εργασίας. Όταν συνδυάζεται με κακή διατροφή, η διαταραχή βλάπτει επίσης μικρές περιοχές που συνδέονται με τον ιππόκαμπο που είναι κρίσιμες για το σχηματισμό νέων αναμνήσεων.

Η κοινωνική απομόνωση είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για άνοια. Αν και ο ακριβής μηχανισμός είναι άγνωστος, μπορεί να οφείλεται στο ότι ο εγκέφαλός μας εξελίχθηκε, σε μεγάλο βαθμό, για κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Τα άτομα με λιγότερες κοινωνικές επαφές έχουν λιγότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και απλά δεν χρησιμοποιούν τον εγκέφαλό τους αρκετά ώστε να κρατηθούν υγιείς.

Η μη λήψη αρκετής βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες ιογενείς λοιμώξεις. Μελέτες δείχνουν ότι ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας.

Το να μην ακούτε καλά αυξάνει τον κίνδυνο για άνοια. Αυτό είναι πιθανό λόγω της μειωμένης διέγερσης του εγκεφάλου και των μειωμένων κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Η χρήση ακουστικών βαρηκοΐας μειώνει αυτόν τον κίνδυνο.

Το προηγούμενο εγκεφαλικό είναι παράγοντας κινδύνου, επειδή τα εγκεφαλικά βλάπτουν άμεσα τον εγκέφαλο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αγγειακή άνοια.

Η καρδιακή νόσος είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για εγκεφαλικά επεισόδια, τα οποία μπορούν στη συνέχεια να οδηγήσουν σε αγγειακή άνοια.

Το να έχετε διαβήτη εάν είστε άνδρας μπορεί να οδηγήσει σε άνοια με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Γιατί μόνο αν είσαι άντρας; Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι μεσήλικες άνδρες είναι πιο πιθανό να υποστούν μικροεγκεφαλικά επεισόδια που σχετίζονται με τον διαβήτη από τις μεσήλικες γυναίκες, κάτι που μπορεί, και πάλι, να οδηγήσει σε αγγειακή άνοια.

Δύο παράγοντες που μειώνουν το γνωστικό αποθεματικό

Το γνωστικό αποθεματικό μπορεί να περιγραφεί ως η ικανότητά μας να σκεφτόμαστε, να αυτοσχεδιάζουμε και να λύνουμε προβλήματα ακόμα και όταν ο εγκέφαλός μας αλλάζει με την ηλικία. Αυτοί οι δύο παράγοντες κινδύνου αυξάνουν τις πιθανότητες τα συμπτώματα της άνοιας να εμφανιστούν σε νεαρότερη ηλικία.

Το να μην έχει κανείς επαρκή εκπαίδευση μπορεί να επηρεάσει την εξοικείωσή του με τα στοιχεία στα γνωστικά τεστ με μολύβι και χαρτί που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της άνοιας.

Η χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση μπορεί να σχετίζεται με χαμηλότερης ποιότητας εκπαίδευση.

Κάθε παράγοντας που προσδιορίζεται στη μελέτη αποτελεί σαφή κίνδυνο;

Όχι. Μερικές φορές η έρευνα αναδεικνύει προφανείς παράγοντες κινδύνου που μπορεί να οφείλονται σε αντίστροφη αιτιότητα. Είναι πιθανό, για παράδειγμα, τα συμπτώματα της επικείμενης άνοιας να φαίνονται παράγοντες κινδύνου επειδή γίνονται αισθητά πριν διαγνωστεί εμφανής άνοια.

Επίσης, υπάρχουν παράγοντες κινδύνου που θα μπορούσαν να είναι είτε αιτία που συμβάλλει στην άνοια είτε αποτέλεσμα της επικείμενης άνοιας.

Η υψηλή C-αντιδρώσα πρωτεΐνη είναι σημάδι φλεγμονής.

Η ορθοστατική υπόταση είναι μια μη φυσιολογική πτώση της αρτηριακής πίεσης όταν ένα άτομο σηκώνεται όρθιο. Ενώ αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη και άνοια, μπορεί επίσης να είναι αποτέλεσμα ορισμένων τύπων άνοιας, όπως η άνοια της νόσου του Πάρκινσον και η άνοια με σώματα Lewy.

Τι μπορείτε να κάνετε για να αποτρέψετε την άνοια σε νεαρή ηλικία;

Τα 5 αυτά βήματα μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας πριν από την ηλικία των 65 ετών:

• Μην πίνετε αλκοόλ σε υπερβολική ποσότητα.
• Αναζητήστε ευκαιρίες να συναναστρέφεστε τακτικά με άλλους.
• Βεβαιωθείτε ότι λαμβάνετε αρκετή βιταμίνη D. Μπορείτε να παράγετε τη δική σας βιταμίνη D όταν το δέρμα σας (χωρίς αντηλιακό) εκτίθεται στο ηλιακό φως.
• Βεβαιωθείτε ότι ακούτε καλά και χρησιμοποιήστε ακουστικά βαρηκοΐας εάν δεν ακούτε.
• Να ασκήστε τακτικά, να τρώτε υγιεινά, να διατηρείτε ένα υγιές σωματικό βάρος και να συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να μειώσετε τον κίνδυνο εγκεφαλικών επεισοδίων, καρδιακών παθήσεων και διαβήτη.

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Καινοτόμος κλινική μελέτη για τη διάγνωση σπάνιων γενετικών παθήσεων στο Παπαγεωργίου

Προληπτικός έλεγχος: Το «κλειδί» για να προλάβουμε χρόνιες παθήσεις και τον κίνδυνο θανάτου

Φυτικές ίνες: Τα οφέλη για το ανοσοποιητικό, τον εγκέφαλο και τη γενικότερη υγεία