Αντιβιοτικά: Πότε πρέπει να τα χρησιμοποιήσετε, πότε δεν τα χρειάζεστε

Αισθάνεστε κάποια λοίμωξη να σας γυροφέρνει και η πρώτη σας σκέψη είναι πως θα τη συντομεύσετε, αφού έχετε υπερβολικά πολλές εκκρεμότητες για να μείνετε στο κρεβάτι. Αν νομίζετε ότι ο γιατρός σας θα σας χορηγήσει αντιβιοτικά, ξανασκεφθείτε το, διότι η χρήση τους έχει πολύ συγκεκριμένες ενδείξεις.

«Το 90% των λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος είναι ιογενούς αιτιολογίας», αναφέρει ο Dr. Shawn Chaikin, οικογενειακός ιατρός στο Ιατρικό Κέντρο Cedars-Sinai, στην Καλιφόρνια. «Στις ιώσεις (όπως η γρίπη, τα κοινά κρυολογήματα, ο κορωνοϊός) δεν δίνουμε αντιβιοτικά, διότι αυτά καταπολεμούν τα βακτήρια και όχι τους ιούς. Έτσι, εστιάζουμε στην καταπράϋνση των συμπτωμάτων. Μόνο αν υπάρξουν βακτηριακές επιπλοκές θα χρειασθούμε τα φάρμακα».

Υπάρχει άραγε τρόπος να καταλάβει κανείς αν έχει βακτηριακή ή ιογενή λοίμωξη; «Η βακτηριακή λοίμωξη τείνει να είναι πιο εντοπισμένη. Η ιογενής έχει πιο διάχυτα συμπτώματα – π.χ. συνάχι με βήχα, πόνους στο σώμα, χαμηλό πυρετό», απαντά ο γενικός ιατρός Dr. Ara Thomassian.

Πρακτικά αυτά σημαίνουν ότι ο ιατρός θα σας χορηγήσει αντιβιοτικά, εάν έχετε βακτηριακή λοίμωξη όπως:

• Στρεπτόκοκκο στον λαιμό
• Αμυγδαλίτιδα
• Πνευμονία από βακτήριο
• Ουρολοίμωξη από βακτήριο
• Σκωληκοειδίτιδα
• Μηνιγγίτιδα

Αντιθέτως, ΔΕΝ θα σας τα χορηγήσει όταν έχετε μη επιπλεγμένες ιογενείς λοιμώξεις όπως:

• Γρίπη ή άλλη ίωση (π.χ. κρυολόγημα)
• Βρογχίτιδα
• Οι περισσότερες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού
• Πολλές ωτίτιδες
• Οι περισσότερες λοιμώξεις που προκαλούν βήχα, πονόλαιμο ή ιγμορίτιδα

Κι άλλες λανθασμένες αντιλήψεις

Οι παρανοήσεις που κάνουμε με τα αντιβιοτικά είναι πάρα πολλές και καλά εδραιωμένες, αφού αποτελούν κατάλοιπα παλαιών εποχών. Να μερικές ακόμα λανθασμένες αντιλήψεις που καλό είναι να αναθεωρήσετε:

Λάθος: Ανεξάρτητα απ’ το τι έχω, δεν θα πάθω κάτι αν πάρω λίγη «αντιβίωση»

Δυστυχώς μπορεί να πάθετε πολύ περισσότερα απ’ όσα νομίζετε. Τα αντιβιοτικά είναι φάρμακα, επομένως πάντοτε ελλοχεύει κίνδυνος αλλεργικής αντίδρασης ή παρενεργειών (π.χ. ναυτία, έμετος). Αυτό ισχύει ακόμα κι αν τα έχετε πάρει πολλές φορές κατά το παρελθόν.

Επιπλέον, μεταβολίζονται από τους νεφρούς και ενέχουν κίνδυνο νεφρικής βλάβης. Χώρια που καταστρέφουν την υγιή χλωρίδα του εντέρου, δηλαδή τα ωφέλιμα βακτήρια που κρατούν τα επικίνδυνα (όπως το κλωστηρίδιο difficile) υπό έλεγχο. Το τελευταίο που χρειάζεστε είναι να ενεργοποιηθεί αυτό το επικίνδυνο βακτήριο, επισημαίνει η οικογενειακή ιατρός Dr. Stephanie Tran.

Λάθος: Μπορώ να σταματήσω τα αντιβιοτικά μόλις αρχίσω να αισθάνομαι καλύτερα.

Εφ’ όσον σας χορήγησε ο γιατρός τα φάρμακα, είναι πολύ σημαντικό να συνεχίσετε τη λήψη τους έως ότου τελειώσει η αγωγή σας. Ειδάλλως υπάρχει κίνδυνος να μην καταστραφούν όλα τα βακτήρια και να ξαναρρωστήσετε. Επιπλέον, τα βακτήρια που θα απομείνουν μπορεί να μεταλλαχθούν και να γίνουν ανθεκτικά στο αντιβιοτικό που διακόψατε πρόωρα.

Λάθος: Αφού δεν μου δίνει ο γιατρός αντιβιοτικά, θα πάρω μόνος μου

Μέγα σφάλμα. Εάν πάρετε αντιβιοτικό που δεν θα σας «πιάσει» και χρειασθείτε πάλι τη βοήθεια του γιατρού, εκείνος δεν θα ξέρει ποια από τα συμπτώματά σας οφείλονται στη λοίμωξη και ποια όχι. Χώρια που πάλι υπάρχει κίνδυνος ανθεκτικών βακτηρίων και διαταραχής της φυσικής χλωρίδας του εντέρου.

Λάθος: Δεν χρειάζονται ποτέ αντιβιοτικά στη γρίπη.

Στην Ιατρική δεν υπάρχουν απόλυτες δηλώσεις. Εάν έχετε διαγνωστεί με κάποια ιογενή λοίμωξη, υπάρχει πάντοτε ενδεχόμενο βακτηριακής επιπλοκής. Πρέπει λοιπόν να ξαναπάτε στον γιατρό για αξιολόγηση εάν:

• Παρουσιάσετε υψηλό πυρετό (πάνω από 38,3 βαθμούς Κελσίου) και
• Τα συμπτώματά σας επιμένουν πολλές μέρες (πάνω από μία εβδομάδα) ή
• Αρχίσετε να αισθάνεστε καλύτερα και ξαφνικά επιδεινωθείτε

Τα συμπτώματα αυτά είναι ύποπτα για βακτηριακή επιπλοκή, τονίζει η παθολόγος Dr. Adva Kornblit, από την Κλινική Scripps, στο Σαν Ντιέγκο.

Λάθος: Δεν παθαίνει κανείς τίποτα όταν εγώ παίρνω για λάθος λόγους αντιβιοτικά

Δυστυχώς πολλοί παθαίνουν. Η αντοχή των μικροβίων (δηλαδή των βακτηρίων) στα αντιβιοτικά είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία. Κάθε χρόνο πεθαίνουν περισσότεροι από 57.000 άνθρωποι μόνο στην Ευρώπη εξαιτίας της. Και τουλάχιστον 800.000 αρρωσταίνουν βαριά και δεινοπαθούν για να αναρρώσουν.

Φωτογραφία: iStock