Το άσθμα είναι μία χρόνια πάθηση των πνευμόνων, με σημαντικές διακυμάνσεις στα ποσοστά εμφάνισης ανά χώρα, που φθάνουν έως και το 20% του πληθυσμού σε μερικές από αυτές.
Στην χώρα μας προσβάλλει το 8% έως 9% του πληθυσμού, ενώ παγκοσμίως υπολογίζεται ότι σχεδόν 358 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από αυτό. Στην παιδική ηλικία το άσθμα αποτελεί την πιο διαδεδομένη, χρόνια νόσο. Εμφανίζεται σε 1 στα 10 παιδιά, με τη συχνότητα αυτή να αυξάνεται συνεχώς σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το άσθμα μπορεί να είναι βρογχικό ή αλλεργικό. Μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία και σε κάθε φύλο. Σχετίζεται τόσο με γενετικούς παράγοντες (λ.χ. κληρονομικότητα, οικογενειακό ιστορικό), όσο και περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως:
- Το κάπνισμα
- Η εισπνοή ρύπων
- Οι αλλεργίες
- Οι λοιμώξεις
- Η άσκηση
- Το στρες
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται
Τα συμπτώματα που προκαλεί το άσθμα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αναλόγως με την ηλικία και το περιβάλλον στο οποίο ζει. Εν τούτοις, τα πιο συχνά είναι:
- Συριγμός
- Αίσθημα δύσπνοιας
- Σφίξιμο και πόνος στο στήθος
- Βήχας
Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις εκδήλωσης ρινίτιδας ή κνησμού (φαγούρας) στο λαιμό και το στήθος.
«Τα συμπτώματα αυτά έχουν συνήθως παροξυσμικό χαρακτήρα, αφού εμφανίζονται ξαφνικά και μετά από έκθεση σε κάποιον εκλυτικό παράγοντα. Συνήθως ποικίλουν μέσα στην ίδια ημέρα και γίνονται πιο έντονα στη διάρκεια της νύχτας. Μπορεί επίσης να υποχωρούν αυτόματα ή να απαιτούν κατάλληλη θεραπεία», επισημαίνει ο κ. Ελευθέριος Βρουβάκης, διευθυντής πνευμονολόγος στο Metropolitan Hospital.
Παράγοντες επιδείνωσης
Τα προαναφερθέντα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν αναλόγως με τον χώρο όπου βρίσκεται ο ασθενής. Μερικοί ασθενείς μπορεί, λ.χ., να εισπνέουν χημικά, καπνό, σκόνη ή αέρια στην εργασία τους, σε εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο.
Μπορεί ακόμα να υπάρξει έξαρση των συμπτωμάτων όταν υπάρχει κρύος ή ξηρός αέρας, γύρη, μούχλα, τρίχωμα ή σάλιο ζώων.
Καταστάσεις όπως ιογενείς λοιμώξεις, αλλαγές του καιρού, έκθεση σε αλλεργιογόνα, μπορεί να πυροδοτήσουν τα συμπτώματα του άσθματος, τα οποία σχετίζονται κυρίως με την αναπνευστική λειτουργία του ασθενούς με εμφάνιση εκπνευστικού περιορισμού της ροής του αέρα.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Πολλοί ασθενείς αδυνατούν να αναγνωρίσουν ότι πάσχουν από άσθμα, κυρίως λόγω της χρόνιας συμβίωσής τους με αυτό.
Η διάγνωσή του γίνεται από κατάλληλα εκπαιδευμένο γιατρό, που συνήθως είναι ο πνευμονολόγος. Η διαδικασία της διάγνωσης συμπεριλαμβάνει μια σειρά κλινικών εξετάσεων, όπως:
- Λήψη ιστορικού
- Φυσική (κλινική) εξέταση
- Παρακλινικό έλεγχο
- Αιματολογικά τεστ
- Δοκιμασίες πρόκλησης και άσκησης
- Τεστ αλλεργίας
- Αξονική τομογραφία
Σκοπός είναι η καταγραφή των συμπτωμάτων και της σοβαρότητάς τους. Μεταξύ των εξετάσεων που συνήθως απαιτούνται συμπεριλαμβάνονται:
- Σπιρομέτρηση: Αξιολογεί τη στένωση του βρογχικού σωλήνα, μετρώντας πόσο αέρα μπορεί κάποιος να εκπνεύσει έπειτα από βαθιά ανάσα και την ταχύτητα της αναπνοής του.
- Μέτρηση μέγιστης ροής: Με μια ειδική συσκευή αξιολογείται η δυσκολία στην εκπνοή. Αν τα αποτελέσματα είναι χαμηλότερα από τα αναμενόμενα, αυτό υποδηλώνει προβλήματα στη λειτουργία των πνευμόνων και την επιδείνωση του άσθματος.
- ΝΟ (εκπνεόμενο μονοξείδιο του αζώτου)
Η διαφορά του βρογχικού από το σοβαρό αλλεργικό
Το βρογχικό άσθμα και το σοβαρό αλλεργικό άσθμα είναι δύο διαφορετικές κατηγορίες του άσθματος, με διαφορετικά χαρακτηριστικά και συχνότητα εμφάνισης, τονίζει ο κ. Βρουβάκης.
Το βρογχικό άσθμα είναι η πιο συνηθισμένη μορφή της νόσου. Συνήθως είναι ελαφρύ ή μέτριο σε βαρύτητα. Τα συμπτώματά του μπορεί να είναι επεισοδιακά και να εμφανίζονται κατά διαστήματα. Συνήθως σχετίζεται με αλλεργίες, αλλά μπορεί να προκληθεί και από άλλους παράγοντες, όπως από ιώσεις ή πολλαπλασιασμό των επιπέδων ενός πολυκύτταρου βακτηρίου στο περιβάλλον.
Αντίστοιχα, το σοβαρό αλλεργικό άσθμα αποτελεί πιο σοβαρή μορφή της νόσου. Κατ’ αυτό, δεν μπορεί να γίνει αποκλιμάκωση της φαρμακευτικής αγωγής παρότι ο ασθενής βρίσκεται σε υψηλές δόσεις εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών ή ανά διαστήματα ο ασθενής λαμβάνει από του στόματος κορτιζόνη.
Η θεραπευτική προσέγγιση
Η βασική θεραπευτική προσέγγιση στο άσθμα είναι να αντιμετωπίζονται εξ αρχής τα συμπτώματα, με έγκαιρη και ακριβή διάγνωση και σχεδιασμό της κατάλληλης, εξατομικευμένης αγωγής. Η άμεση αντιμετώπιση των συμπτωμάτων εξασφαλίζει τη βέλτιστη λειτουργία των πνευμόνων με την ελάχιστη δυνατή δόση φαρμάκων. Επιπλέον, βοηθά τον ασθενή να ενημερωθεί και να εκπαιδευτεί σωστά για με τη νόσο.
Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται μία φυσιολογική ζωή με:
- Ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα στη διάρκεια της ημέρας
- Καθημερινή δραστηριότητα
- Απουσία συμπτωμάτων τη νύχτα
- Ελάχιστη ή καθόλου ανάγκη για φάρμακα
- Φυσιολογική αναπνευστική λειτουργία
Η θεραπεία περιλαμβάνει κυρίως φάρμακα που εισπνέονται μέσω κατάλληλα επιλεγμένων συσκευών, καθορισμένων από τον γιατρό για κάθε ασθενή. Τα εισπνεόμενα φάρμακα δρουν άμεσα στον πνεύμονα και είναι αποτελεσματικά και ασφαλή όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες.
«Πιο πρόσφατες θεραπείες, που περιλαμβάνουν μονοκλωνικά αντισώματα και βιολογικούς παράγοντες, απευθύνονται σε ασθενείς με πιο σοβαρό άσθμα και στοχεύουν στη μείωση της ανάγκης για κορτικοστεροειδή», εξηγεί ο κ. Βρουβάκης.
Οι στόχοι της θεραπείας
- Οι κύριοι στόχοι της θεραπευτικής αντιμετώπισης του άσθματος είναι:
- Να προληφθεί η εμφάνιση των συμπτωμάτων του
- Να μπορέσει ο ασθενής με άσθμα να επιστρέψει στις καθημερινές δραστηριότητές του και να έχει φυσιολογικό ύπνο
- Να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς
- Να προλάβει την επανάληψη των κρίσεων που μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγικότητα του ατόμου στην εργασία ή στο σχολείο.
- Να μειωθεί η πιθανότητα επίσκεψης στα επείγοντα ή ακόμα και νοσηλείας σε πιο σοβαρές περιπτώσεις.
Φωτογραφία: iStock