Ατμοσφαιρική ρύπανση: Η άγνωστη συνέπεια που μπορεί να έχει στα οστά μας

Οι ειδικοί προειδοποιούν εδώ και χρόνια ότι ορισμένα συνήθειες, η λήψη κάποιων φαρμάκων και ορισμένες παθήσεις αποδυναμώνουν τα οστά και αυξάνουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Τώρα, μια νέα ανάλυση προσθέτει έναν ακόμα παράγοντα κινδύνου στη σχετική λίστα: την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Ολοένα περισσότερες μελέτες, ιδίως την τελευταία πενταετία, υποδηλώνουν ότι η υγεία των οστών μας επηρεάζεται από ορισμένους ρύπους στον αέρα που αναπνέουμε.

Η οστεοπόρωση αναπτύσσεται λόγω της απώλειας οστικής μάζας. Εκδηλώνεται με κατάγματα, έντονο πόνο, παραμορφώσεις και αυξημένα ποσοστά θανάτου. Κλινικά ταξινομείται ως πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής, αναφέρουν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου:

• Η πρωτοπαθής αναπτύσσεται λόγω της μείωσης των οιστρογόνων στις μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες και σχετίζεται με τη φυσιολογική διαδικασία της γήρανσης
• Η δευτεροπαθής είναι απόρροια άλλων νόσων (π.χ. καρκίνου) ή φαρμακευτικών θεραπειών (π.χ. χημειοθεραπεία)

Οι πρώτες ενδείξεις για τη συσχέτιση της οστεοπόρωσης με την ατμοσφαιρική ρύπανση προήλθαν το 2007 σε μικρή μελέτη στη Νορβηγία. Όπως είχε δείξει, η έκθεση στους ρύπους σχετιζόταν με μειωμένη οστική πυκνότητα.

Ακολούθησαν δύο άλλες το 2010, που τη συσχέτισαν με αυξημένο κίνδυνο κατάγματος στο βραχιόνιο οστό. Το εύρημα αυτό επιβεβαιώθηκε από τρίτη μελέτη το 2011, γράφουν οι ερευνητές στην ιατρική επιθεώρηση Current Osteoporosis Reports.

Παρόμοια ευρήματα είχε και μελέτη του 2015 σε αμερικανικούς πληθυσμούς. Αργότερα, μελέτες στην Ευρώπη και την Ασία συσχέτισαν την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση και με τα κατάγματα στο ισχίο.

Πόσο αυξάνεται ο κίνδυνος

Σύμφωνα με τη νέα ανάλυση, καθοριστική ήταν μία μελέτη-ορόσημο που δημοσιεύθηκε το 2023. Σε αυτήν, οι επιστήμονες εξέτασαν τις δυνητικές επιπτώσεις ορισμένων ρύπων στην οστική πυκνότητα σχεδόν 161.000 μετεμμηνοπαυσικών γυναικών.

Η μελέτη έδειξε πως η έκθεση σε υψηλά επίπεδα ρύπων σχετιζόταν με έως και εννεαπλάσιες πιθανότητες αναπτύξεως οστεοπόρωσης. Ο κίνδυνος επηρεαζόταν από τις συγκεντρώσεις των ρύπων και τη διάρκεια της έκθεσης.

Η μελέτη αυτή έδειξε για πρώτη φορά ότι από τους ρύπους, την ισχυρότερη βλαπτική επίδραση έχουν τα οξείδια του αζώτου. Έδειξε επίσης ότι η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (δηλαδή η μέση) είναι πιο ευάλωτη στην οστεοπόρωση λόγω των ρύπων.

Σημαντικό ρόλο στην οστεοπόρωση παίζουν και τα μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια PM2,5. Μάλιστα αυτά έχουν σχετισθεί και με αυξημένες εισαγωγές των ηλικιωμένων στα νοσοκομεία με κάταγμα ισχίου.

Πώς μπορεί να βλάπτει τα οστά

Πώς μπορεί όμως η ρύπανση να βλάπτει τα οστά; Άλλη πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι υπάρχουν αρκετοί δυνητικοί συμβάλλοντες μηχανισμοί.

Μπορεί λ.χ. η συνεχής, έστω και χαμηλού βαθμού φλεγμονή που προκαλεί η ρύπανση στο σώμα, να επηρεάζει τη λειτουργία των κυττάρων των οστών. Ή μπορεί να ευθύνονται οι οξειδωτικές βλάβες που επιφέρουν τα βαρέα μέταλλα των ρύπων στην αναπνευστική οδό και επομένως στην οξυγόνωση του οργανισμού.

Η ρύπανση μπορεί επίσης να επηρεάσει τη λειτουργία του ενδοκρινικού (ορμονικού) συστήματος. Τέλος, μπορεί με έμμεσο ή άμεσο τρόπο να οδηγήσει στην έλλειψη βιταμίνης D, η οποία είναι απαραίτητη για γερά οστά.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Ποια είναι η λύση; Να προσέχουμε τους παράγοντες κινδύνου που μπορούμε να ελέγξουμε. Προσεγμένη διατροφή, συστηματική άσκηση και αποφυγή του καπνίσματος είναι τρία βασικά μέτρα πρόληψης. Το ίδιο και η προσπάθεια να αναπνέουμε όσο το δυνατόν πιο καθαρό αέρα στο σπίτι και να κάνουμε τακτικά προληπτικές εξετάσεις (π.χ. ασβέστιο, βιταμίνη D).

Φωτογραφία: iStock