Ατοπική δερματίτιδα: Ποιες είναι οι πιο «ένοχες» ουσίες από τις οποίες κινδυνεύουν οι μικροί ασθενείς

Σε περαιτέρω κλινικές εξετάσεις για τον εντοπισμό τυχόν συνύπαρξης άλλων δερματικών παθήσεων θα πρέπει να υποβάλλονται τα παιδιά με ατοπική δερματίτιδα.

Διαπιστώθηκε, μέσω μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of the American Academy of Dermatology, ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο και για αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, η οποία μπορεί να προκληθεί από την επαφή με κάποιο αλλεργιογόνο.

Τα αποτελέσματα μιας άλλης μελέτης που αφορούσε στο ίδιο θέμα, έδειξαν ότι οι επιδερμικές δοκιμασίες (patch tests) πρέπει να διεξάγονται σε όλα τα παιδιά για τα οποία υπάρχει υποψία αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής, ανεξάρτητα από το ατοπικό υπόβαθρο. Τα ευρήματά της, που έγιναν γνωστά μέσω δημοσίευσης στο περιοδικό International Journal of Dermatology, υποστηρίζουν επίσης ότι μια μόνο μέτρηση στις 72 ώρες, αντί στις 48 που συνηθίζεται, μπορεί να χαρακτηρίσει ως θετικούς το 95% των ασθενών με αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής.

«Η ατοπική δερματίτιδα, η συχνότερη  μορφή εκζέματος, είναι μια χρόνια, φλεγμονώδης και ιδιαίτερα ενοχλητική πάθηση με άγνωστα αίτια, που η ανάπτυξή της επηρεάζεται τόσο από γενετικούς όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Εμφανίζεται συχνότερα στα παιδιά κάτω των 5 ετών, αν και μπορεί να εκδηλωθεί σε άτομα κάθε ηλικίας και σε κάθε σημείο του σώματος. Χαρακτηριστικό της είναι η ερυθρότητα του δέρματος και ο κνησμός, καθώς και το εξάνθημα που παρουσιάζει εφελκιδοποίηση (κρούστα αίματος) από το ξύσιμο για την ανακούφιση από τη φαγούρα. Το δέρμα μπορεί, επίσης, να παρουσιάσει με την πάροδο του χρόνου διαβρώσεις, λειχηνοποίηση, ραγάδες και απολέπιση», εξηγεί ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.

Τι έδειξε αμερικανική μελέτη για την ατοπική δερματίτιδα

«Από την άλλη πλευρά, η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι συνέπεια της έκθεσης σε ουσίες που προκαλούν αντίδραση σε κάποια άτομα με ευαίσθητο δέρμα. Τα αλλεργιογόνα, όπως ονομάζονται αυτές οι ουσίες, είναι είτε φυσικά είτε χημικά. Τα συμπτώματα εμφανίζονται αποκλειστικά στο σημείο επαφής και στην οξεία μορφή της περιλαμβάνουν κνησμό και ερυθρότητα με οίδημα, ενώ στη χρόνια (όταν δηλαδή η επαφή με το αλλεργιογόνο είναι καθημερινή σε μικρές δόσεις) μοιάζουν με αυτά του εκζέματος«, εξηγεί ο δρ Στάμου.

Επομένως, οι δύο αυτές παθήσεις είναι δύσκολο να διακριθούν κλινικά, επειδή έχουν παρόμοια μορφολογικά χαρακτηριστικά. Πολλές φορές, μάλιστα, συνυπάρχουν χωρίς να γίνεται αντιληπτό. Αιτία της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής μπορεί να είναι και ουσίες που βρίσκονται σε καλλυντικά προϊόντα περιποίησης του δέρματος, ακόμα και για την ατοπική δερματίτιδα, και μπορεί να αναπτυχθεί μετά από χρόνια χρήση τους. Όταν συμβαίνει αυτό, τα συμπτώματα της ατοπικής δερματίτιδας είναι σοβαρότερα, αλλά μόλις αντιμετωπιστεί ο λόγος που προκαλεί την αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, τα συμπτώματα είναι πιο διαχειρίσιμα».

Προκειμένου να διαπιστωθεί η σχέση και η συχνότητα συνύπαρξης των δύο δερματικών παθήσεων Αμερικανοί ερευνητές εξέτασαν περισσότερα από 900 παιδιά. Τα 615 είχαν ατοπική δερματίτιδα ενώ τα 297 δεν είχαν. Τα παιδιά αυτά είχαν παραπεμφθεί για patch testing (εξέταση για την ύπαρξη αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής) μεταξύ του 2018 και του 2022. Διαπίστωσαν ότι όσα είχαν ατοπική δερματίτιδα ήταν πιθανότερο να έχουν περισσότερες από μία θετικές αντιδράσεις.

Ποιες είναι οι πιο «ένοχες» ουσίες

Οι πιο «ένοχες» ουσίες ήταν η βακιτρακίνη (που περιέχεται σε κάποια τοπικά αντιβιοτικά), η κοκαμιδοπροπυλική βεταΐνη (που χρησιμοποιείται στην παρασκευή προϊόντων προσωπικής φροντίδας και προϊόντων καθαρισμού σπιτιού) και το carba mix (χημικές ουσίες που περιέχονται σχεδόν σε όλα τα είδη από καουτσούκ που βρίσκονται στο σύγχρονο περιβάλλον τόσο στην εργασία όσο και στο σπίτι, αλλά και σε ορισμένα σαπούνια, σαμπουάν, απολυμαντικά κ.α.).

Τα παιδιά με ατοπική δερματίτιδα ήταν πιο πιθανό να έχουν περισσότερα χρόνια αλλεργική δερματίτιδα, να έχουν επισκεφθεί περισσότερους γιατρούς, και να έχουν μεγαλύτερη επιφάνεια δέρματος με δερματίτιδα.

Η συγκεκριμένη μελέτη είναι μια από τις πολλές που έχουν πραγματοποιηθεί για να διαλευκανθεί η σχέση των δύο παθήσεων. Μια παλαιότερη σε παιδιά έως 3 ετών με ατοπική δερματίτιδα έδειξε ότι το 61% παρουσίασε αντίδραση σε τουλάχιστον μια ουσία. Υψηλό ποσοστό αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής παρατηρήθηκε και σε μελέτη με παιδιά ηλικίας 7-8 ετών (48,5%) ενώ μια έτερη που πραγματοποιήθηκε σε εφήβους 12-16 ετών κατέγραψε συνύπαρξη δερματίτιδας εξ επαφής στο 21,3% αυτών.

Πηγή: iStock

«Οι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής λόγω του εξασθενημένου δερματικού φραγμού και του ενεργοποιημένου ανοσοποιητικού τους συστήματος. Η ομοιότητα των κλινικών συμπτωμάτων των δύο παθήσεων μπορεί να οδηγήσει σε υποδιάγνωση της αλλεργίας και σε επιμονή των συμπτωμάτων της ατοπικής δερματίτιδας.

Ο μόνος τρόπος ελέγχου της ύπαρξής της (ή συνύπαρξης) είναι η διενέργεια patch tests, όπου τοποθετούνται στο δέρμα μικρές ποσότητες ουσιών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση και κατόπιν ένα επίθεμα πάνω στην περιοχή. Αναλόγως της αντίδρασης, εντοπίζεται το αλλεργιογόνο που την προκαλεί, ο ασθενής αποφεύγει την επαφή με αυτό και τα συμπτώματα υποχωρούν. Έτσι, στις περιπτώσεις που συνυπάρχουν οι δύο καταστάσεις είναι ευκολότερος ο έλεγχος των συμπτωμάτων και της ατοπικής δερματίτιδας. 

Οι επιλογές που έχουμε σήμερα για τον περιορισμό της φλεγμονής και του κνησμού που προκαλεί είναι η χρήση τοπικών ή συστηματικών στεροειδών, βιολογικών φαρμάκων, αναστολέων JAK και η φωτοθεραπεία, που περιλαμβάνει την έκθεση του δέρματος σε φυσικό ηλιακό φως  ή/και τη χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας Α (UVA) και στενού φάσματος UVB, είτε μόνες τους είτε σε συνδυασμό με φάρμακα», καταλήγει ο δρ Χρήστος Στάμου.