Bypass με πάλλουσα καρδιά: H τεχνική που μετέτρεψε το bypass σε απλή επέμβαση ρουτίνας

Η ανάπτυξη της Καρδιοχειρουργικής στηρίχθηκε κυρίως στη χρήση της μηχανής εξωσωματικής κυκλοφορίας. Η συσκευή συνδέεται κατά την διάρκεια της επέμβασης μέσω σωλήνων με τα μεγάλα αγγεία του ασθενούς. Με τους σωλήνες αυτούς, το αίμα που συγκεντρώνεται στη καρδιά διοχετεύεται στη μηχανή της εξωσωματικής κυκλοφορίας, φιλτράρεται, οξυγονώνεται και σε συνέχεια επανακυκλοφορεί και επιστρέφει στο σώμα μέσω της αορτής.

Γράφει ο καρδιοχειρουργός Βασίλειος Ν. Κωτσής

Η καρδιά απομονώνεται και σταματά. Η λειτουργία της (όπως και αυτή των πνευμόνων) υποκαθίσταται μηχανικά. Με τον τρόπο αυτό, μπορούμε να δουλέψουμε μεν σε ένα αναίμακτο και ακίνητο χειρουργικό πεδίο, αλλά με μη-φυσικό τρόπο.

Η φλεγμονώδης αντίδραση του οργανισμού και η έκκριση τοξικών ουσιών που προκαλείται από αυτή την αφύσικη επαφή των έμμορφων συστατικών του αίματος με τους σωλήνες σύνδεσης της μηχανής (μηχανισμός αντίδρασης του οργανισμού σε κάτι ξένο) μπορεί να προκαλέσουν βλάβες σε όργανα-στόχους όπως τα νεφρά, οι πνεύμονες, το ήπαρ και ο εγκέφαλος.

Το οξειδωτικό στρες από την επαναιμάτωση της καρδιάς μετά την πλήρη ισχαιμία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στην ίδια την καρδιά. Το ίδιο και οι μηχανικές βλάβες που μπορεί να συμβούν είτε στα σημεία σύνδεσης των σωλήνων και των μεγάλων αγγείων (αιμορραγίες, τραυματισμός), είτε από τη χαμηλή πίεση που διατηρείται από την μηχανή στη διάρκεια της επέμβασης που μπορεί να μειώσει την αιμάτωση του εγκεφάλου.

Όλες αυτές είναι, κυρίως, οι επιπλοκές που διατηρούν ακόμη και σήμερα τη θνητότητα αυτών των επεμβάσεων στο 2-8%, παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας.

Η πραγματική εξέλιξη

Η μόνη πραγματική εξέλιξη τα τελευταία 20 χρόνια, μπορεί να θεωρηθεί η δυνατότητα που έχουμε ως καρδιοχειρουργοί να χειρουργούμε πλέον χωρίς να χρησιμοποιούμε την μηχανή της εξωσωματικής κυκλοφορίας. Κυρίως, όμως, χωρίς να σταματούμε την λειτουργία της καρδιάς, αποφεύγοντας έτσι και τις επιπλοκές που απορρέουν από την εφαρμογή της.

Αυτή η εξέλιξη βρήκε πρόσφορο έδαφος κυρίως στις επεμβάσεις στεφανιαίας παράκαμψης. Πρόκειται για το γνωστό bypass, την παράκαμψη δηλαδή των αποφραγμένων ή στενωμένων αγγείων της καρδιάς τα οποία βρίσκονται στην εξωτερική επιφάνειά της και η πρόσβασή τους είναι εύκολη.

Με εξελιγμένα χειρουργικά εργαλεία που ονομάζονται σταθεροποιητές, διατηρούμε ακίνητα τα αγγεία της καρδιάς στα σημεία που θέλουμε να επαναιματώσουμε. Με μοσχεύματα που παίρνουμε από τον ίδιο τον ασθενή, παρακάμπτουμε τις στενώσεις που έχουν δημιουργηθεί από την στεφανιαία νόσο, έχοντας την καρδιά σε πλήρη λειτουργία.

Έχει αποδειχθεί με πολυκεντρικές μελέτες ότι είναι μειωμένος ο χρόνος χειρουργείου, η ανάγκη για μετάγγιση αίματος, καθώς και η παραμονή στη ΜΕΘ και στο νοσοκομείο.

Ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα και οι επιπλοκές στο αναπνευστικό σύστημα, τους νεφρούς, το ήπαρ και τον εγκέφαλο περιορίζονται στο ελάχιστο. Το ίδιο και οι λοιμώξεις, οι αρρυθμίες και οι νευρολογικές διαταραχές. Το Bypass γίνεται πια σαν μία οποιαδήποτε άλλη χειρουργική επέμβαση.

Τα αποτελέσματα της τεχνικής αυτής έχει αποδειχθεί ότι έχουν άμεση σχέση με την εμπειρία του χειρουργού και της χειρουργικής ομάδας. Δεν είναι μια επέμβαση που μπορεί να πραγματοποιηθεί από όλους τους χειρουργούς. Ο λόγος είναι ότι δεν μπορεί εύκολα να αναπαραχθεί και η περίοδος εκμάθησης είναι μεγάλη. Γι’ αυτό τον λόγο, ο αρχικός ενθουσιασμός για την τεχνική αυτή σταμάτησε, με αποτέλεσμα πολύ λίγοι καρδιοχειρουργοί να συνεχίζουν να την υπηρετούν.

Ποιοι ασθενείς ωφελούνται περισσότερο

Οι ασθενείς που έχουν το μεγαλύτερο όφελος από την χειρουργική στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά είναι οι εξής:

• Οι ασθενείς υψηλού χειρουργικού κινδύνου με καρδιακή ανεπάρκεια. Με χαμηλό κλάσμα εξώθησης, όπως λέμε. Φανταστείτε μια τέτοια καρδιά να πρέπει να παραμείνει σταματημένη για 2-3 ώρες. Οι επιπτώσεις είναι βαρύτατες όπως και η θνητότητα. Έχει αποδειχθεί ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο χειρουργικός κίνδυνος τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα με πάλλουσα καρδιά.
• Οι μεγαλύτεροι των 75 ετών
• Όσοι έχουν αθηρωματική αορτή
• Οι πάσχοντες από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
• Οι ασθενείς με διαβήτη
• Οι νεφροπαθείς
• Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αντιαιμοπεταλλιακή αγωγή
• Οι πάσχοντες από περιφερική αγγειοπάθεια
• Οι ασθενείς που δεν δέχονται μετάγγιση αίματος
• Όσοι χρειάζονται επανεπεμβάσεις

Στο Κέντρο μας, ο συνδυασμός της τεχνικής αυτής αλλά και η πιστή εφαρμογή των επίσημων κατευθυντήριων οδηγιών των διεθνών καρδιοχειρουργικών εταιριών για χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων (δύο μαστικών κυρίως αρτηριών) και αποφυγή χειρισμών στην αορτή, έχει οδηγήσει σε εξαιρετικά αποτελέσματα.

Το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών από το 2014 έχει στηρίξει την προσπάθεια μας αυτή με σύγχρονο βιοϊατρικό εξοπλισμό, με έμπειρο και εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό που σε συνδυασμό με τα εξαιρετικά αποτελέσματα μας, καθιστούν το κέντρο μας μοναδικό.

Ο καρδιοχειρουργός Βασίλειος N. Κωτσής, MD, είναι διευθυντής της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής & του Κέντρου Χειρουργικής Πάλλουσας Καρδιάς στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών 

Κεντρική φωτογραφία: iStock