Χοληστερίνη: φίλος ή εχθρός της υγείας;

Iatropedia
12 Νοεμβρίου 2013 | 06:00

Μπορεί η χοληστερίνη να έχει δαιμονοποιηθεί αλλά ''παίζει'' ζωτικό ρόλο στη λειτουργία του οργανισμού. Η χοληστερίνη ή χοληστερόλη κατέχει πρωταρχικό δομικό ρόλο στη σύνθεση των κυτταρικών μεμβρανών ενώ δρά καταλυτικά στην ανάπτυξη των νευρικών συνδέσμων του εγκεφάλου. Επίσης προστατεύει τους ιστούς των κυττάρων. Διαβάστε στο επιστημονικό άρθρο, που ακολουθεί αν και κατά πόσο είναι η χοληστερίνη εχθρός ή φίλος της υγείας.

Της Βασιλικής Παπαδοπούλου Ειδικής Παθολόγου

Όλοι μας πλέον γνωρίζουμε για τη χοληστερίνη. Τι ακριβώς όμως ξέρουμε γι αυτή; Πόσα απ’ όσα γνωρίζουμε είναι αλήθεια; Είναι μόνο εχθρός; Πρέπει όλοι να πάρουν φαρμακευτική αγωγή ή σύμφωνα με τις θεωρίες συνομωσίας όλα είναι μάρκετιγκ των φαρμακευτικών εταιριών;

Τι είναι λοιπόν η χοληστερίνη;

Η χοληστερίνη είναι μια στερόλη που ανήκει στην ευρύτερη διατροφική ομάδα του λίπους. Οι άλλες ομάδες είναι οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες. Και οι τρεις ομάδες είναι μορφές καυσίμων και αποθήκευσης ενέργειας.

Η χοληστερίνη όμως δεν είναι μόνο αυτό. Αποτελεί το δομικό δακτύλιο (χημικά) πολλών ορμονών του οργανισμού. Παίζει ρόλο στη δομή των κυττάρων στη σταθεροποίηση της κυτταρικής μεμβράνης καθώς οι διαμοριακές δυνάμεις που αναπτύσσονται μεταξύ των μορίων της χοληστερόλης και του νερού που βρίσκεται εντός και εκτός κυττάρου συμβάλλει στη ρευστή αλλά αδιάσπαστη δομή της μεμβράνης, και της προσδίδει λειτουργικότητα.

Επιπλέον, έχει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη νευρικών συνδέσμων του εγκεφάλου και βοηθάει τον οργανισμό στο σχηματισμό και την προστασία των νευρώνων και στη δημιουργία των ιστών των κυττάρων.

(Κυτταρική μεμβράνη: με το νο 2 είναι η χοληστερόλη)

Είναι αδιάλυτη στο νερό και έτσι στο αίμα κυκλοφορεί συνδεδεμένη σε λιποπρωτείνες υψηλής, μέσης και χαμηλής περιεκτικότητας που οι περισσότεροι γνωρίζουμε ως HDL, LDL, IDL, VLDL και χυλομικρά και το κάθε μόριο όπως φαίνεται από τον παρακάτω πίνακα κουβαλάει διαφορετικό ποσό χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και πρωτεϊνης

Γιατί μια τόσο χρήσιμη και απαραίτητη ουσία γίνεται εχθρός;

Το ερώτημα δεν είναι φιλοσοφικό, αν και η απάντηση βρίσκεται ουσιαστικά το γεγονός ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δεν είναι κυνηγός. Αντίθετα ζει σε κοινωνίες με αφθονία τροφής που – στο Δυτικό πολιτισμό- είναι πλούσια, δυστυχώς από την παιδική ηλικία, σε λίπος. Από την άλλη το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί. Ζούμε περισσότερο. Αυτό κάνει και μεγαλύτερη την ανάγκη να ζούμε και καλά, καθώς η καρδιαγγειακή νόσος γονατίζει οικονομικά ασφαλιστικό και σύστημα υγείας παγκοσμίως.

Δυστυχώς οι μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες νοσηρότητας – θνησιμότητας πολύ σύντομα απέδειξαν τη σχέση της χοληστερόλης με τη καρδιαγγειακή νόσο και την αθηρωμάτωση, με αποτέλεσμα την αύξηση εμφάνισης στεφανιαίων επεισοδίων και αγγειακών επεισοδίων και των επιπτώσεων που προκύπτουν από αυτά (εμφάγματα, εγκεφαλικά, αναπηρίες, θάνατος).

Το 1948 στην πόλη Framingham της Μασσαχουσέτης των ΗΠΑ ξεκίνησε η πρώτη προοπτική μελέτη αναφοράς σε γενικό πληθυσμό που μας έδωσε τις περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την άμεση συσχέτιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων με παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή τους (ηλικία, φύλο, χοληστερόλη, HDL, LDL, αρτηριακή πίεση, κάπνισμα, βάρος, ύπαρξη διαβήτη).

Τα διάφορα Framingham score αποτελούν σήμερα δείκτες εκτίμησης του καρδιαγγειακού κινδύνου δίνοντας ποσοστό εμφάνισης είτε καρδιαγγειακού συμβάντος είτε θανάτου σε βάθος χρόνου 10ετίες (και 2ετίας)

Δε μιλάμε για Υπερλιπιδαιμία αλλά για Δυσλιπιδαιμία

Η χοληστερόλη που μετράμε συνήθως στο αίμα δεν είναι ο ακριβής δείκτης κινδύνου γιατί δεν είναι αυτή καθ’ αυτή η υπερλιπιδαιμία που είναι επικίνδυνη (δηλαδή η παραπάνω χοληστερόλη) αλλά οι αναλογίες των λιποπρωτεινών, δηλαδή αυτό που ο κόσμος γνωρίζει ως καλή “HDL” και κακή “LDL” χοληστερίνη.

Αυτό συμβαίνει γιατί οι παραπάνω λιποπρωτείνες έχουν και διαφορετικό ρόλο Xοντρικά η καλή «διώχνει» τη χοληστερίνη από το να κλείσει τα αγγεία (να καθίσει στο τοίχωμα) ενώ η κακή κάνει ακριβώς το αντίθετο ευοδώνει την εναπόθεση και την δημιουργία αθηρωμάτων στα αγγεία όπως φαίνεται στις εικόνες παρακάτω.

Αυτό συμβαίνει γιατί πυροδοτείται ένας μηχανισμός «επούλωσης» σε αυτό που το αγγείο καταλαβαίνει για τραυματισμό, που οδηγεί στη δημιουργία μιας «πλάκας» -το αθήρωμα- που αποτελείται από λίπος, κύτταρα που προσπαθούν να διορθώσουν τη ζημιά, στοιχεία από το μηχανισμό πήξης του αίματος και σιγά σιγά η πλάκα αυτή «χτίζεται» με ασβέστιο.

Οι επιπλοκές προκύπτουν από τη στένωση του αυλού του αγγείου και την ισχαιμία που προκαλεί αυτή ή τη ρήξη της πλάκας και την εμβολή περιφερικά.

Έτσι πλέον μιλάμε για δυσλιπιδαιμία και τα παγκόσμια πλέον ιατρικά επιστημονικά πανελ έχουν δώσει ξεκάθαρες οδηγίες για την αντιμετώπισή της. (ΑΤΡΙΙΙ)

Οι οδηγίες αφορούν ουσιαστικά όχι μια αδρή ματιά στις παθολογικές τιμές που θα φέρει ένας ασθενής στο ιατρείο αλλά προϋποθέτουν:

– Να κατατάξει ο ιατρός τον ασθενή του σε ποια ομάδα καρδιαγγειακού κινδύνου ανήκει και

– Να του εξηγήσει το στόχο θεραπείας που εξατομικεύεται ανάλογα με την ομάδα κινδύνου

– Να επανεκτιμήσει την επίτευξη του στόχου (ανάλογα με την ομάδα) και να τροποποιήσει τις θεραπευτικές οδηγίες (διατροφή, άσκηση, φάρμακα)

– Να εκτιμήσει και να αντιμετωπίσει και τους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου

Κάπνισμα

Παχυσαρκία

Υπέρταση

Διαβήτη

– Να ξέρει τι να περιμένει από την κάθε παρέμβαση (δίαιτα, άσκηση, φάρμακα) στο ποσοστό μείωσης για την επίτευξη του στόχου, ώστε και να μη χάνεται χρόνος άσκοπα, αλλά και να μην υπερθεραπεύεται ο ασθενής.