Χρόνιες παθήσεις: Ελπίδες για καλύτερη αντιμετώπιση με θεραπείες με πεπτίδια

Ελπίδες για αποτελεσματική αντιμετώπιση πολλών χρόνιων παθήσεων δίνουν νέες θεραπείες που βασίζονται στα πεπτίδια, ένα είδος σύνθετων μορίων που αποτελούνται από δύο ή περισσότερα αμινοξέα τα οποία φυσιολογικά υπάρχουν στο σώμα και επιτελούν διάφορες βιολογικές λειτουργίες.

Δεκάδες φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν πεπτίδια έχουν εγκριθεί τα τελευταία χρόνια, ενώ πολλαπλάσια είναι όσα αξιολογούνται σε κλινικές μελέτες. Ωστόσο η ανακάλυψή τους δεν είναι νέα, αφού είναι γνωστά εδώ και σχεδόν 70 χρόνια.

Όπως εξηγεί η δρ Νικολέτα Κοΐνη, M.D., ιατρός Λειτουργικής, Προληπτικής, Αντιγηραντικής & Αναγεννητικής Ιατρικής, τα πεπτίδια είναι μικροσκοπικά μόρια, τα οποία ευνοούν την επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων. «Τα πεπτίδια έχουν το ρόλο του σηματοδότη και του μεταβιβαστή μηνυμάτων», λέει. «Μπορούν επίσης να  κινητοποιούν τα κύτταρα, προκειμένου αυτά να λειτουργούν πιο σωστά».

Πρόκειται για μόρια που μπορούν να συνδέονται απευθείας με τους υποδοχείς κυττάρων και δρουν επιλεκτικά και στοχευμένα. Γι’ αυτό το λόγο, τα πεπτίδια μπορούν να είναι ενεργά σε μικρές δόσεις και παρέχουν καλή αποτελεσματικότητα.

Σε ποιες παθήσεις χορηγούνται

Το πιο γνωστό πεπτίδιο είναι η ινσουλίνη, η οποία μάλιστα αποτελεί το πρώτο, παγκοσμίως, συνθετικό πεπτίδιο. Έχουν ανακαλυφθεί, όμως, πολλά και διαφορετικά άλλα.

Κάποια από αυτά συμβάλλουν στη ρύθμιση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Γι’ αυτό τον λόγο χορηγούνται συχνά για τη θεραπεία των αυτοάνοσων νοσημάτων, με ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Έχουν επίσης καλή επίδραση:

• Σε παθήσεις του θυρεοειδή αδένα
• Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα
• Στην ινομυαλγία
• Στις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου

Υπάρχουν επίσης πεπτίδια που χορηγούνται για:

• Την θεραπευτική αντιμετώπιση των νευροεκφυλιστικών παθήσεων
• Την αύξηση της ερωτικής επιθυμίας (libido)
• Τη μείωση του νευροπαθητικού άλγους (πόνου)
• Τη θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου
• Την αντιμετώπιση της αντίστασης στην ινσουλίνη
• Την αναγέννηση των κυττάρων

Η πρώτη πεπτιδική ορμόνη

Οι επιστήμονες άρχισαν πριν από δεκαετίες να στρέφουν το ενδιαφέρον τους στη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο επιδρούν τα πεπτίδια στον ανθρώπινο οργανισμό. Το 1953 μελετήθηκε από τον Vincent Du Vigneuad η οξυτοκίνη. Πρόκειται για μία ορμόνη που διαδραματίζει βασικό ρόλο στις διαδικασίες αναπαραγωγής όλων των έμβιων όντων.

Ο Du Vigneuad κατάφερε να απομονώσει την οξυτοκίνη και να καθορίσει τη χημική σύνθεσή της. Έτσι, δημιουργήθηκε η πρώτη πεπτιδική ορμόνη της οποίας προσδιορίστηκε η αλληλουχία των αμινοξέων. Για την εργασία του αυτή ο Du Vigneuad τιμήθηκε το 1955 με το Νόμπελ Χημείας.

Το επόμενο σημαντικό βήμα στην πορεία της Ιατρικής σημειώθηκε το 1965, όταν Κινέζοι επιστήμονες πέτυχαν την ολική σύνθεση της κρυσταλλικής βοείου ινσουλίνης (αρχικά, η ινσουλίνη λαμβανόταν κυρίως από το πάγκρεας βοοειδών).

Από τον Ιανουάριο του 2015, έχουν εγκριθεί από την αρμόδια ρυθμιστική Αρχή των ΗΠΑ (FDA) περισσότερα από 60 φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν πεπτίδια. Στο στάδιο των κλινικών δοκιμών εξ άλλου βρίσκονται τουλάχιστον 140 πεπτιδικά φάρμακα.

Τα πεπτίδια και ο θύμος αδένας

Όπως προαναφέρθηκε, ορισμένα πεπτίδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξισορρόπηση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Με αυτό τον τρόπο συμβάλλουν στην αντιμετώπιση αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως:

• Η ελκώδης κολίτιδα
• Η νόσος Crohn

Όπως εξηγεί η δρ Κοΐνη, σε όλους μας υπάρχει ο θύμος αδένας. Ο αδένας αυτός προάγει την εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Με την πάροδο του χρόνου, ο θύμος αδένας εμφανίζει μία τάση συρρίκνωσης. Σε περίπτωση που πυροδοτηθεί για οποιονδήποτε λόγο η έναρξη της αυτοανοσίας, οδηγεί στην αύξηση των Τ-βοηθητικών κυττάρων (θυμοκύτταρα). Τα κύτταρα αυτά εμπλέκονται στην κυτταρική ανοσία και, σε αντίδραση στην εισβολή παθογόνων οργανισμών, παράγουν κυτοκίνες που κατευθύνουν την ανοσολογική απόκριση.

Επιστήμονες που ερευνούν τη δράση των πεπτιδίων διαπίστωσαν ότι στο θύμο αδένα εντοπίζεται μία ορμόνη, γνωστή ως θυμοσίνη. Πέτυχαν, λοιπόν, να βρουν την κατάλληλη αλληλουχία αμινοξέων και να συνθέσουν δύο πεπτίδια, την θυμοσίνη Α-1 και την θυμοσίνη Β-4.  Τα πεπτίδια αυτά χρησιμοποιούνται σε πολλές χώρες για τη θεραπεία των αυτοάνοσων παθήσεων, καθώς συμβάλλουν στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού.

Ο ρόλος της ορμονικής ισορροπίας

Ωστόσο η δρ Κοΐνη τονίζει πως τα πεπτίδια δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις υπόλοιπες θεραπευτικές προσεγγίσεις στις οποίες συγκαταλέγονται:

• Η αντιμετώπιση νόσων στην οξεία φάση
• Η αποκατάσταση της ισορροπίας του ορμονικού συστήματος
• Η τροφοδότηση του οργανισμού με όλες τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες
• Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής του ασθενούς.

«Η θετική επίδραση των πεπτιδίων στη θεραπευτική αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων είναι μεγαλύτερη, όταν οι ασθενείς είναι ορμονικά ισορροπημένοι και διαθέτουν επάρκεια θρεπτικών συστατικών», λέει. «Όταν τα πεπτίδια χορηγούνται σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές μεθόδους, μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω τη βιοχημεία του κυττάρου, με σκοπό τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα προς όφελος του ασθενούς».