Ο χρόνιος πόνος είναι μία από τις συχνότερες αιτίες επίσκεψης στον ιατρό, αφού ταλαιπωρεί το 11% έως και 40% του πληθυσμού παγκοσμίως. Πότε θεωρείται όμως ο πόνος χρόνιος, πού οφείλεται και πώς αντιμετωπίζεται;
Όπως αναφέρει η αναισθησιολόγος κυρία Χρυσάνθη Μπατιστάκη, υπεύθυνη του Ιατρείου Πόνου του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, ως χρόνιος πόνος ορίζεται κάθε άλγος που επιμένει πέρα από το χρονικό όριο που αναμένεται να σταματήσει ή να επουλωθεί μια κάκωση ή μια νόσος. Συνήθως η διάρκειά του υπερβαίνει τους τρεις μήνες.
Ο χρόνιος πόνος μπορεί να αφορά όλα τα μέρη του σώματος, να είναι καλοήθης ή κακοήθης και να έχει ως αφετηρία κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή και όχι. Στην πραγματικότητα, μπορεί να σχετίζεται με κάποια πραγματική ή δυνητική ιστική βλάβη. Αυτό σημαίνει ότι την αρχική βλάβη μπορεί να μην έχουμε πια τη δυνατότητα να την εντοπίσουμε ή να την θυμηθούμε.
«Ο χρόνιος πόνος συνιστά ασθένεια και όχι απλό σύμπτωμα μιας νόσου. Κι αυτό γιατί συνοδεύεται από μόνιμες μεταβολές στο περιφερικό και κεντρικό νευρικό σύστημα, που απαιτούν εξειδικευμένη θεραπεία για να αναστραφούν. Οι περισσότεροι ασθενείς θεωρούν ότι είναι αναμενόμενο και φυσιολογικό να πονά κανείς, αλλά δεν είναι έτσι. Όταν ο πόνος γίνεται χρόνιος, χρειάζεται πάντοτε αντιμετώπιση», τονίζει η κυρία Μπατιστάκη.
Όπως γνωρίζουν καλά όσοι τον βιώνουν, η ζωή με τον χρόνιο πόνο δεν είναι καθόλου εύκολη. Σταδιακά επιβαρύνεται:
- Η καθημερινότητα του πάσχοντος
- Η δυνατότητα για εργασία
- Ο ύπνος
- Η ψυχική υγεία
- Η ποιότητα ζωής
«Η βασική αρχή είναι ότι όταν ο πόνος μένει αθεράπευτος, τότε εντείνεται, χρονίζει και γίνεται ανθεκτικότερος στη θεραπεία. Γι’ αυτό και η παρέμβασή μας πρέπει να είναι έγκαιρη», υπογραμμίζει η ειδικός.
Το Ιατρείο Πόνου
To Ιατρείο Πόνου αποτελεί το χώρο στον οποίο πραγματοποιείται διάγνωση και αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου και ανακούφιση των συμπτωμάτων που τον συνοδεύουν. Η διερεύνηση συμπεριλαμβάνει εξειδικευμένες ερωτήσεις για τη φύση του πόνου και τους παράγοντες που τον επηρεάζουν, καθώς και κλινική εξέταση και εξετάσεις που πραγματοποιούνται κατά περίπτωση.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα νοσημάτων στα οποία μπορεί να οφείλεται ο χρόνιος πόνος και για τα οποία πρέπει κάποιος να απευθυνθεί στο Ιατρείο Πόνου είναι:
- Πόνος κακοήθους αιτιολογίας (καρκινικός πόνος)
- Χρόνια οσφυαλγία
- Πόνος μετά από έρπητα ζωστήρα
- Χρόνιος πόνος μυών και περιτονιών
- Χρόνιες νευραλγίες (π.χ. νευραλγία τριδύμου)
- Επώδυνη περιφερική νευροπάθεια (σε ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη ή έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία κ.ά.)
- Πόνος μέλους «φάντασμα» (μετά από ακρωτηριασμό άκρου)
- Πόνος οστεοαρθρίτιδας
- Πόνος ρευματολογικών νοσημάτων
- Χρόνιος πόνος μετά από χειρουργικές επεμβάσεις
- Χρόνιος πόνος κεφαλής – τραχήλου
- Χρόνια επώδυνα περιοχικά σύνδρομα (CRPS, αλγοδυστροφία)
Η αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση είναι πολυπαραγοντική. Συμπεριλαμβάνει συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής με επικουρικές θεραπείες (λ.χ. φυσικοθεραπεία, βελονισμό κ.ά.) και επεμβατικές τεχνικές, αναλόγως της εκάστοτε πάθησης.
Τα φάρμακα που μπορεί να χορηγηθούν κυμαίνονται από απλά αναλγητικά και αντικαταθλιπτικά έως ασθενή και ισχυρά οπιοειδή. Οι επεμβατικές τεχνικές επιταχύνουν πολύ την ανακούφιση του πόνου, διότι παρεμβαίνουν άμεσα στο πρόβλημα χωρίς να έχουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμακευτικών θεραπειών.
Πραγματοποιούνται υπό ακτινοσκοπική ή υπερηχογραφική καθοδήγηση και βοηθούν αποτελεσματικά σε πληθώρα παθήσεων. Παραδείγματα επεμβατικών τεχνικών είναι η εφαρμογή επισκληρίδιας έγχυσης (για χρόνια οσφυαλγία με ριζιτιδική συνδρομή), η εφαρμογή ενδοαρθρικών εγχύσεων, η διενέργεια νευρικών αποκλεισμών σε επώδυνες νευροπάθειες κ.λπ.
«Η αντιμετώπιση του πόνου πρέπει να είναι πάντα ολιστική. Αυτό σημαίνει ότι στοχεύουμε στη διαχείριση της βιολογικής αιτίας του πόνου, της ψυχικής συνιστώσας με την κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη, αλλά και στην κοινωνική αποκατάσταση του πάσχοντος με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Αυτό πραγματοποιείται με συνεργασία με τις κατάλληλες ειδικότητες που θα υποστηρίξουν τον ασθενή. Η αναλυτική συζήτηση και διερεύνηση της ιδιαιτερότητας του κάθε ασθενούς θα οδηγήσουν στην εξατομικευμένη θεραπεία που του αρμόζει, πάντα με σεβασμό στην προσωπικότητά του ασθενούς και στις ιδιαιτερότητες κάθε πάθησης», καταλήγει η κυρία Μπατιστάκη.
Φωτογραφία: iStock