Περισσότερες από 7.000 πυρκαγιές έχουν ξεσπάσει εφέτος σε αγροτικές και δασικές περιοχές της χώρας, σύμφωνα με την Πυροσβεστική Υπηρεσία. Όπου υπάρχει φωτιά, όμως, υπάρχει και καπνός. Και ο καπνός αυτός μπορεί να επηρεάσει (και) τα μάτια.
Υπαίτιο είναι το τοξικό μίγμα των αερίων και των αιωρούμενων σωματιδίων από τα καμένα δέντρα, τα φυτά και άλλα υλικά.
Τις περισσότερες συνέπειες στην υγεία έχουν τα αιωρούμενα σωματίδια (PM) που περιέχει ο καπνός. Η αιτία ερεθισμού στα μάτια συνήθως είναι τα σωματίδια με διάμετρο 10 μm ή μεγαλύτερη. Τα σωματίδια αυτά είναι γνωστά ως PM10 και προκαλούν επίσης συμπτώματα από τη μύτη και το λαιμό.
Τα σωματίδια με μικρότερη διάμετρο (δηλαδή τα PM2,5) εισδύουν βαθιά στους πνεύμονες όπου προκαλούν αναπνευστικά προβλήματα.
Νέα και παλαιά προβλήματα
Όπως εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Αναστάσιος-Ιωάννης Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, οποιοσδήποτε εκτίθεται στον καπνό της δασικής πυρκαγιάς μπορεί να παρουσιάσει άμεσα ερεθισμό των ματιών του. Επιπλέον, τα άτομα που ήδη πάσχουν από προβλήματα όπως η ξηροφθαλμία, μπορεί να παρουσιάσουν επιδείνωση της κατάστασής τους.
Ο ερεθισμός των ματιών από τον καπνό μπορεί να εκδηλωθεί με δακρύρροια, κνησμό (φαγούρα) ή την αίσθηση ότι έχει μπει στα μάτια άμμος. Τα μάτια μπορεί επίσης να κοκκινίσουν.
Επειδή, εξάλλου, ο καπνός και τα αιωρούμενα σωματίδια παραμένουν στον αέρα επί πολλές μέρες ή και εβδομάδες μετά την κατάσβεση της φωτιάς, μπορεί κανείς να παρουσιάσει και πιο μακροπρόθεσμα προβλήματα στα μάτια. Μάλιστα δεν χρειάζεται να κατοικεί κοντά στην εστία της πυρκαγιάς για να τα εκδηλώσει. Μπορεί κάλλιστα να ζει πολλά χιλιόμετρα μακριά, αλλά να εκτεθεί στα μόρια του καπνού που μεταφέρονται με τον αέρα σε τεράστιες αποστάσεις.
Έτσι, πολλοί άνθρωποι εκδηλώνουν ξηροφθαλμία και αλλεργικές αντιδράσεις, με συμπτώματα όπως κοκκίνισμα, πρήξιμο και αίσθημα καύσου (κάψιμο) στα μάτια. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να παρουσιάσουν θολή όραση.
Αν, μάλιστα, εκτός από ξύλο καίγονται και άλλα υλικά, ο ερεθισμός των ματιών μπορεί να είναι ακόμα εντονότερος, κατά τον κ. Κανελλόπουλο.
«Η καύση της μπογιάς, των γυψοσανίδων, του υαλοβάμβακα, των μονωτικών υλικών, των υλικών στις στέγες κ.λπ. εκλύει στην ατμόσφαιρα πρόσθετους ρύπους», εξηγεί. «Οι ρύποι αυτοί μπορεί να προκαλέσουν επίμονα συμπτώματα στα μάτια».
Η αντιμετώπιση
Τα συμπτώματα στα μάτια από τους ρύπους στον καπνό μπορεί να είναι από ήπια έως έντονα. Τα καλά νέα είναι ότι συνήθως διαρκούν λίγο, αφού υποχωρούν μόλις καθαρίσει ο αέρας από τα σωματίδια.
Η αντιμετώπισή τους συνήθως γίνεται με μη συνταγογραφούμενα οφθαλμικά κολλύρια και τεχνητά δάκρυα ή με κρύα επιθέματα (κομπρέσες) στα μάτια. Όταν όμως δεν καταπραΰνονται με αυτά τα μέτρα και διαρκούν επί περισσότερο από δύο ημέρες, είναι απαραίτητη η αξιολόγηση από έναν οφθαλμίατρο.
«Μπορεί να χρειαστεί πιο επιθετική αγωγή, όπως σταγόνες για τα μάτια με στεροειδή ή αντιφλεγμονώδη», εξηγεί ο κ. Κανελλόπουλος. «Παρότι σπάνιο, εξ άλλου, υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο μιας εκδοράς στον κερατοειδή ή μιας μόλυνσης στο μάτι, αν π.χ. το τρίψει δυνατά ο ασθενής».
Πως να προστατεύσετε τα μάτια σας από τον καπνό
Ο κ. Κανελλόπουλος έχει μερικές συμβουλές για να προστατεύσετε τα μάτια σας από τον καπνό:
- Αν τις μέρες με τους αυξημένους ατμοσφαιρικούς ρύπους πρέπει να βγείτε έξω, μην ξεχάσετε να φορέσετε γυαλιά ηλίου. Μπορεί να μειώσουν την έκθεση των ματιών σας στους ρύπους.
- Να μένετε σε υπαίθριους χώρους όσο το δυνατόν λιγότερο, έως ότου καθαρίσει η ατμόσφαιρα.
- Όταν επιστρέφετε στο σπίτι, να κάνετε αμέσως μπάνιο για να απομακρύνετε όλα τα σωματίδια από το δέρμα σας. Να βάζετε επίσης αμέσως τα ρούχα σας για πλύσιμο.
- Να κρατάτε πόρτες και παράθυρα κλειστά στο σπίτι. Προσοχή όμως στους κινδύνους της ζέστης. Για να μην υπερθερμανθείτε, να χρησιμοποιείτε κλιματιστικό που ανακυκλώνει τον αέρα του σπιτιού.
- Αν τα μάτια σας είναι πολύ ξηρά, ίσως πρέπει να βάλετε έναν υγραντήρα στο σπίτι.
- Αν έχετε ήδη συμπτώματα από τα μάτια, δοκιμάστε συχνή χρήση τεχνητών δακρύων. Θα συμβάλλουν στην απομάκρυνση τυχόν ερεθιστικών μορίων και στην καταπολέμηση της ξηροφθαλμίας. Επίσης ένα οφθαλμικό αντιαλλεργικό κολλύριο μπορεί να καταπραΰνει την ήπια φλεγμονή στα μάτια.
- Αν χρησιμοποιείτε φακούς επαφής, ίσως πρέπει να τους βγάλετε για λίγες μέρες. Αν δεν θέλετε, να τηρείτε σχολαστικά όλους τους κανόνες ασφαλείας και υγιεινής κατά τη χρήση τους. Σε κάθε περίπτωση, όμως, μην κοιμάστε φορώντας τους. «Τα μικροσκοπικά σωματίδια του καπνού μπορεί να μπουν κάτω από τον φακό, προκαλώντας σοβαρό ερεθισμό ή ακόμα και απώλεια της όρασης», προειδοποιεί ο κ. Κανελλόπουλος.