Μια βουτιά στο παγωμένο νερό τον χειμώνα θεωρείται από πολλούς εξαιρετική ιδέα, διότι νομίζουν ότι ενισχύει το ανοσοποιητικό και βελτιώνει την καρδιαγγειακή υγεία. Μάλιστα διάφοροι διάσημοι (όπως η τραγουδίστρια Νικόλ Σέρζινγκερ και ο ηθοποιός Κρις Χέμσγουωρθ) έχουν αρχίσει να προωθούν την παγοθεραπεία ως ελιξίριο νιότης και άριστης φυσικής κατάστασης.
Τα δεδομένα που υποστηρίζουν αυτές τις απόψεις, όμως, είναι ανεπαρκή, προειδοποιεί η Αμερικανική Εταιρεία Καρδιάς (AHA). Επιπλέον, το σοκ που υφίσταται ο οργανισμός όταν εκτεθεί στο κρύο νερό μπορεί να είναι για πολλούς ανθρώπους καταστροφικό, ακόμα κι αν η θερμοκρασία του είναι πολύ άνω του μηδενός.
Στην πραγματικότητα, το αμερικανικό Εθνικό Κέντρο Ασφαλείας στο Κρύο Νερό (NCCWS) προειδοποιεί ότι μία βουτιά σε θερμοκρασία κάτω από 15,5 βαθμούς Κελσίου μπορεί να σκοτώσει έναν άνθρωπο σε 1 λεπτό!
«Το σοκ για τον οργανισμό από το ψύχος είναι επικίνδυνο», ξεκαθαρίζει ο Dr. Jorge Plutzky, αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. «Το αν υπάρχουν οφέλη για την υγεία ή όχι δεν είναι σαφές, ούτε τεκμηριωμένο».
Πως αντιδρά ο οργανισμός
Όταν το ανθρώπινο σώμα πέσει μέσα στο παγωμένο νερό, προκαλείται απότομη επιτάχυνση της αναπνοής και του καρδιακού παλμού. Αυξάνεται επίσης η αρτηριακή πίεση, καθώς εκδηλώνεται η επονομαζόμενη «απόκριση του ψυχρού σοκ».
Η αντίδραση αυτή μπορεί να προκαλέσει τον πνιγμό του ατόμου μέσα σε δευτερόλεπτα, εάν ακούσια προσπαθήσει να πάρει ανάσα με το κεφάλι μέσα στο νερό. Το σοκ του ψύχους σημαίνει επίσης πρόσθετη πίεση για την καρδιά, η οποία αναγκάζεται να λειτουργεί πιο σκληρά για να προωθήσει ζεστό αίμα σε όλο το σώμα.
Καθώς περνούν τα λεπτά, η απώλεια θερμότητας αρχίζει να δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα. Το αίμα απομακρύνεται από τα άκρα και συσσωρεύεται στο εσωτερικό του σώματος, προσπαθώντας να διαφυλάξει τα ζωτικά όργανα. Το επακόλουθο είναι να μένουν χωρίς καλή κυκλοφορία τα χέρια και τα πόδια, με συνέπεια να χάνουν:
- Τη δύναμή τους
- Τον συντονισμό των κινήσεών τους
Η ταχεία απώλεια της θερμότητας μπορεί επίσης να οδηγήσει στην υποθερμία. Όταν αυτή αναπτυχθεί ο ασθενής δυσκολεύεται να σκεφτεί καθαρά ή να κινηθεί καλά.
Σημειώστε, δε, πως όταν το σώμα είναι βυθισμένο στο παγωμένο νερό, η υποθερμία εκδηλώνεται πολύ ταχύτερα απ’ όσο όταν εκτίθεται απλώς στον κρύο αέρα. Και αυτό διότι το νερό απομακρύνει από το σώμα τη θερμότητα 25 φορές πιο γρήγορα απ’ ό,τι ο αέρας!
Τι δείχνουν οι μελέτες
Η AHA αναφέρει πως όντως μερικές μελέτες δείχνουν μειωμένη φλεγμονή και λιγότερους καρδιαγγειακούς κινδύνους σε όσους έχουν συνηθίσει να εκτίθενται σε παγωμένο νερό. Άλλες μελέτες, όμως, έχουν δείξει πως άνθρωποι που συμμετέχουν σε αγώνες χειμερινής κολύμβησης, έχουν αυξημένα επίπεδα τροπονίνης.
Η τροπονίνη είναι σύμπλεγμα τριών πρωτεϊνών, οι οποίες υπάρχουν στα κύτταρα του μυοκαρδίου. Η αύξηση των επιπέδων της υποδηλώνει βλάβη του καρδιακού μυός. Επομένως, το κολύμπι σε παγωμένο νερό μπορεί να οδηγεί σε τέτοιου είδους βλάβη.
«Θα αποθάρρυνα κάθε ασθενή με καρδιολογικό ιστορικό να βουτήξει σε παγωμένο νερό», τονίζει ο Dr. Plutzky. «Πόσο μάλλον που οι καρδιοπαθείς συχνά λαμβάνουν φάρμακα, όπως οι β-αποκλειστές, που μειώνουν την πίεση και τον καρδιακό παλμό. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει την προσαρμογή του σώματος στο ψύχος».
Τα απαραίτητα μέτρα προστασίας
Την «απόκριση του ψυχρού σοκ» μπορεί να αμβλύνει κανείς προσαρμόζοντας σταδιακά το σώμα του, σε βάθος χρόνου. Όπως εξηγεί ο κ. Lee Hill, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Κέντρο Υγείας του Πανεπιστημίου McGill, στον Καναδά, όσοι συνηθίζουν να κολυμπούν σε παγωμένο νερό ακολουθούν μια σειρά μέτρων ασφαλείας.
«Σε όσους δεν είναι συνηθισμένοι, θα συνιστούσα να αρχίσουν με αργό ρυθμό», λέει. Μια καλή ιδέα θα ήταν να κολυμπούν σε υπαίθριους χώρους από το καλοκαίρι και να συνεχίσουν αδιάκοπα το φθινόπωρο και προς τον χειμώνα. Αν δεν υπάρχουν παρακείμενοι χώροι για υπαίθριο κολύμπι, συνιστά να κάνουν μπάνιο με ολοένα πιο κρύο νερό στο σπίτι. Πρέπει επίσης να γυμνάζονται σε υπαίθριους χώρους.
«Εκθέστε τους πνεύμονές σας στον κρύο αέρα», συνιστά. «Βρέξτε με κρύο νερό τον αυχένα σας. Προετοιμάστε το νευρικό σύστημα σας ώστε να αναμένει το ψυχρό σοκ».
Σημαντικό είναι επίσης να γνωρίζει κανείς πότε είναι πιο επικίνδυνη η βουτιά. Όπως εξηγεί ο κ. Hill, τα πρώτα 10 δευτερόλεπτα έως 1 λεπτό είναι τα πιο επικίνδυνα, διότι τότε προσπαθεί να θέσει την αναπνοή του υπό έλεγχο. Μετά από αυτά, ένας άνθρωπος που έχει συνηθίσει να κολυμπά στα κρύα νερά, μπορεί να αντέξει έως μία ώρα εφ’ όσον δεν μένει ακίνητος. Ένας άλλος, όμως, που δεν είναι συνηθισμένος, κινδυνεύει πάρα πολύ.
Ποτέ μόνοι
Ο κίνδυνος υποθερμίας συνεχίζεται και μετά την έξοδο από το νερό. «Είναι απαραίτητο να απομακρυνθεί το άτομο αμέσως από τον κρύο νερό και από τα βρεγμένα ενδύματα/μαγιό και να ντυθεί ζεστά. Πρέπει επίσης να καθίσει δίπλα σε θερμαντικό σώμα και να πιει ένα ζεστό ρόφημα», τονίζει ο κ. Hill.
Τέλος, δεν πρέπει ποτέ να βουτάει κανείς σε παγωμένο νερό χωρίς να έχει άμεση πρόσβαση:
- Σε ιατρικό προσωπικό
- Στις απαιτούμενες προμήθειες που επιτρέπουν άμεση θέρμανση του σώματος
«Ποτέ, μα ποτέ μην πηγαίνετε μόνοι για μπάνιο σε παγωμένο νερό. Κάτι τέτοιο αποτελεί συνταγή σίγουρης καταστροφής», τονίζει.
Φωτογραφία: iStock