Πόσο απαραίτητος είναι ο ετήσιος ιατρικός έλεγχος στο δέρμα, για τον έγκαιρο εντοπισμό αλλοιώσεων που μπορεί να υποκρύπτουν έναν καρκίνο; Η απάντηση ως φαίνεται εξαρτάται από τον φορέα στον οποίο απευθύνεται το ερώτημα.
Στις αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της, η επιτροπή εμπειρογνωμόνων του αμερικανικού υπουργείου Υγείας αναφέρει πως δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα για να γνωμοδοτήσει υπέρ ή κατά του προληπτικού ελέγχου σε υγιή άτομα. Ωστόσο με την άποψη αυτή δεν συμφωνούν κατ’ ανάγκην οι επιστημονικοί δερματολογικοί οργανισμοί και οι γιατροί που αντιμετωπίζουν τον καρκίνο.
Ειδικότερα, η U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF) ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες ότι δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία ώστε να συστήσει προληπτικό έλεγχο στο δέρμα από τους γιατρούς της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Η σύσταση αυτή αφορά εφήβους και ενήλικες χωρίς συμπτώματα.
Η USPSTF είναι μία εθελοντική επιτροπή ειδικών, που έχει δημιουργήσει το αμερικανικό υπουργείο Υγείας για να γνωμοδοτεί για τις προληπτικές εξετάσεις και θεραπείες.
Δεδομένα από 20 μελέτες
Στην νέα γνωμοδότησή της κατέληξε αφού εξέτασε τα δεδομένα από 20 κλινικές μελέτες. Στις μελέτες είχαν ενταχθεί συνολικώς 6,053 εκατομμύρια ασυμπτωματικοί εθελοντές. Κατά την έναρξη των μελετών οι εθελοντές είχαν ηλικία 15 ετών και άνω. Οι μελέτες είχαν διεξαχθεί για να αξιολογήσουν:
- Τα άμεσα οφέλη που παρέχει ο προληπτικός ιατρικός έλεγχος στο δέρμα (τρεις μελέτες)
- Οι δυνητικοί κίνδυνοι από τον προληπτικό έλεγχο, όπως το στρες και οι αχρείαστες βιοψίες και ουλές (δύο μελέτες)
- Η δυνητική συσχέτιση του προληπτικού ιατρικού ελέγχου με το στάδιο ή το πάχος του καρκίνου του δέρματος (έξι μελέτες)
- Η δυνητική συσχέτιση του προληπτικού ελέγχου με το στάδιο του καρκίνου κατά την ανίχνευση και τη θνησιμότητα (εννέα μελέτες)
Η επιτροπή συμπεραίνει ότι ο προληπτικός έλεγχος στο δέρμα δεν παρέχει σε πληθυσμιακό επίπεδο όφελος στην θνησιμότητα μετά από 4-10 χρόνια παρακολούθησης. Επιπλέον, δεν είναι σαφή τα ευρήματα για τη συσχέτιση του τακτικού ιατρικού ελέγχου και τη βαρύτητα του μελανώματος. Ούτε οδηγούν οι τακτικοί έλεγχοι σε αυξημένη ανίχνευση του καρκίνου του δέρματος ή των πρόδρομων αλλοιώσεών του.
Βάσει αυτών των δεδομένων, η USPSTF τονίζει ότι είναι ανεπαρκή τα δεδομένα για να αξιολογήσει τα οφέλη έναντι των δυνητικών κινδύνων από τον προληπτικό έλεγχο στο δέρμα για ασυμπτωματικά άτομα.
Η USPSTF επισημαίνει επίσης ότι απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να εξακριβωθούν τα οφέλη του προληπτικού ελέγχου στο δέρμα έναντι των δερματικών καρκίνων, ιδίως του μελανώματος.
Ποιους αφορούν
Τα συμπεράσματα της USPSTF δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας (JAMA). Όπως διευκρινίζει η επιτροπή, οι κατευθυντήριες οδηγίες της αφορούν μόνο τους ασυμπτωματικούς εφήβους και ενήλικες. Δεν αφορούν:
- Τα άτομα με ύποπτα συμπτώματα (π.χ. μία ύποπτη βλάβη στο δέρμα)
- Όσους βρίσκονται υπό παρακολούθηση διότι ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για καρκίνο στο δέρμα
- Όσους έχουν ατομικό ιστορικό προκαρκινικών ή καρκινικών αλλοιώσεων στο δέρμα
Αντιδράσεις
Οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της USPSTF απηχούν εκείνες που είχαν δημοσιευθεί το 2016. Τότε, φορείς όπως η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας (AAD) και η Αμερικανική Εταιρεία Δερματολογικής Χειρουργικής (ASDS) είχαν εκφράσει την απογοήτευσή τους για τα συμπεράσματα της επιτροπής.
Όπως τόνιζαν σε ανακοινώσεις τους, «οι δερματολόγοι γνωρίζουν καλά ότι ο προληπτικός έλεγχος στο δέρμα σώζει ζωές».
Τώρα, ο Dr. Terrence Cronin Jr., πρόεδρος της AAD, σε ανακοίνωσή του επισημαίνει ότι οι αναθεωρημένες οδηγίες δεν σημαίνουν πως δεν πρέπει να γίνεται προληπτικός ιατρικός έλεγχος στο δέρμα.
Ο Dr. Cronin τονίζει ότι οι δερματολόγοι είναι οι κορυφαίοι ειδικοί στην διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου του δέρματος. «Ο καρκίνος του δέρματος είναι σε υψηλό ποσοστό ιάσιμος εάν διαγνωσθεί νωρίς», επισημαίνει. «Το μελάνωμα προκαλεί την συντριπτική πλειονότητα των θανάτων από καρκίνο του δέρματος. Οι μη-μελανωματώδεις δερματικοί καρκίνοι μπορεί να έχουν δυνητικά καταστροφικές συνέπειες».
Μη-μελανωματώδεις δερματικοί καρκίνοι είναι το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Είναι οι πιο συχνοί καρκίνοι παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο όλων των καρκίνων που διαγιγνώσκονται ετησίως στον πλανήτη. Μόνο στις ΗΠΑ προκαλούν κάθε χρόνο 3 εκατομμύρια περιστατικά.
Στις δυνητικές συνέπειες αυτών των καρκίνων συμπεριλαμβάνονται, κατά τον Dr. Cronin:
- Σοβαρή απώλεια ιστών
- Μεταστάσεις
- Σπανιότερα απώλεια της ζωής
«Συνήγοροι της υγείας τους»
«Η AAD ενθαρρύνει τους πολίτες να λειτουργούν ως συνήγοροι της υγείας τους, κάνοντας συχνά αυτοεξέταση του δέρματος», τονίζει ο Dr. Cronin. «Όσοι παρατηρήσουν νέο σπίλο/σημάδι στο δέρμα τους, σπίλους που δείχνουν διαφορετικοί από τους άλλους ή οι οποίοι αλλάζουν, αιμορραγούν ή προκαλούν κνησμό, να απευθύνονται σε έναν δερματολόγο ιατρό».
Συνιστά επίσης στο κοινό να συμβουλευθεί τον δερματολόγο για να μάθει πόσο κινδυνεύει να εκδηλώσει δερματικό καρκίνο.
Αντίστοιχα, o αμερικανικός οργανισμός Skin Cancer Foundation συνιστά τον ετήσιο, προληπτικό έλεγχο στο δέρμα για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος.
Το ίδιο και το παγκοσμίου φήμης Κέντρο Καρκίνου Dana Farber, στη Βοστώνη, το οποίο συνιστά ετήσιο προληπτικό ιατρικό έλεγχο μετά τα 18 έτη.
Φωτογραφία: iStock