Δερματικές παθήσεις: Ποιο είναι το κατάλληλο αντηλιακό για κάθε περίπτωση

Η επιλογή του κατάλληλου αντηλιακού είναι καθοριστική για την υγεία του δέρματος. Πόσο μάλλον όταν κάποιος πάσχει από κάποια χρόνια δερματική πάθηση, που μπορεί να επιδεινωθεί ή να παρουσιάσει έξαρση εξαιτίας του ηλίου. Ποια αντηλιακά, όμως, είναι πιο κατάλληλα για παθήσεις, όπως η ακμή, η ψωρίαση ή ο λύκος;

«Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Ένα αντηλιακό που ταιριάζει στον έναν, δεν καλύπτει τον άλλον», απαντά ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Χρήστος Στάμου. «Ειδικά τα άτομα που πάσχουν από ορισμένες δερματικές παθήσεις, χρειάζονται καθοδήγηση, για να επιλέξουν το αντηλιακό που θα αποτρέψει περαιτέρω βλάβη ή επιδείνωση των συμπτωμάτων τους».

Μεταξύ των πιο συνηθισμένων χρόνιων παθήσεων του δέρματος που χρειάζονται ιδιαίτερη προστασία στον ήλιο συμπεριλαμβάνονται:

• Η ακμή
• Η δερματική φωτοευαισθησία
• Ο λύκος
• Η λεύκη
• Η ψωρίαση

Η ακμή

Για τους πάσχοντες από ακμή η έκθεση στον ήλιο είναι συνήθως ευεργετική όταν δεν είναι υπερβολική. Υπάρχει όμως ένα ποσοστό πασχόντων που παραπονιούνται για επιδείνωση των συμπτωμάτων τους.

Οι αιτίες αυτού του φαινομένου είναι πολλές. Έχουν ενοχοποιηθεί, μεταξύ άλλων, ορισμένες χημικές ουσίες που περιέχονται σε κάποια αντηλιακά και προϊόντα περιποίησης του δέρματος. Όταν η χρήση τους προηγείται της έκθεσης στον ήλιο μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός είδους ακμής που ονομάζεται θερινή ακμή (acne aestivalis).

Επιπλέον, ο ήλιος «στεγνώνει» το δέρμα και οι σμηγματογόνοι αδένες υπερπαράγουν σμήγμα, βασικό αίτιο εμφάνισης της πάθησης. Η ξηρότητα παρεμποδίζει τη φυσική διαδικασία με την οποία αποβάλλονται τα νεκρά κύτταρα, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται φαγέσωρες (λευκά στίγματα). Τέλος, άτομα με ακμή ή ουλές ακμής είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε υπερχρωματισμό. Αυτός προκαλείται από την υπερβολική και χωρίς την κατάλληλη προστασία έκθεση στον ήλιο.

Για όλους αυτούς τους λόγους η επιλογή του ενδεδειγμένου αντηλιακού είναι απολύτως απαραίτητη. «Στο εμπόριο κυκλοφορούν αντηλιακά προϊόντα ειδικά σχεδιασμένα για τα δέρματα με ακμή», λέει ο κ. Στάμου. «Τα προϊόντα αυτά δεν φράσσουν τους πόρους και δεν επιδεινώνουν το πρόβλημα, διότι έχουν ρυθμιστικούς παράγοντες λιπαρότητας/σμήγματος. Έχουν την ένδειξη «μη φαγεσωρογόνα»  (non-comedogenic) και η υφή τους είναι ελαφριά ή έχουν τη μορφή τζελ. Παρέχουν υψηλή προστασία, η οποία είναι απαραίτητη σε όλους τους τύπους δέρματος και ιδιαίτερα σε όσους ακολουθούν θεραπείες κατά της ακμής».

Η φωτοευαισθησία

Το ποσοστό των ατόμων που αναπτύσσουν φωτοευαισθησία, όταν εκτίθενται στον ήλιο, είναι υψηλό. Η φωτοευαισθησία απαιτεί μεγάλη προσοχή, διότι μπορεί να προκαλέσει μόνιμη δερματική βλάβη. Μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος, ακόμα και όταν η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι περιορισμένη.

Υψηλότερο κίνδυνο φωτοευαισθησίας διατρέχουν:

• Όσοι λαμβάνουν συγκεκριμένα φάρμακα (π.χ. αντιβιοτικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, φαινοθειαζίνες)
• Όσοι έχουν κάποια αυτοάνοση πάθηση (π.χ. λύκο)
• Όσοι χρησιμοποιούν προϊόντα που περιέχουν συστατικά τα οποία είναι γνωστό ότι αλληλεπιδρούν με τον ήλιο (π.χ. ρετινόλες, γλυκολικό οξύ, υπεροξείδιο του βενζολίου).

Λύκος

Σοβαρό πρόβλημα φωτοευαισθησίας αντιμετωπίζουν όσοι υποφέρουν από συστηματικό ερυθηματώδη λύκο. Υπολογίζεται ότι περίπου τα δύο τρίτα των πασχόντων είναι ευαίσθητα στο φυσικό και τεχνητό υπεριώδες φως.

Πολλοί βιώνουν επιδείνωση των συμπτωμάτων του λύκου όταν εκτίθενται στον ήλιο. Είναι συχνή, λ.χ., η εμφάνιση πυρετού, πόνου στις αρθρώσεις ή ακόμη και φλεγμονής οργάνων. Εμφανίζουν επίσης δερματικό εξάνθημα στη μύτη και τα μάγουλα.

Οι οδηγίες προστασίας για τους συγκεκριμένους ασθενείς είναι πολύ αυστηρές και η αποφυγή του ήλιου είναι επιβεβλημένη, τονίζει ο κ. Στάμου. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό για πρακτικούς λόγους (π.χ. μετακινήσεις) πρέπει, όπως όλοι οι άνθρωποι που έχουν φωτοτοξικές ή φωτοαλλεργικές αντιδράσεις, να περιορίζουν στο ελάχιστο τον χρόνο έκθεσής τους στον ήλιο. Επιπλέον πρέπει:

• Να παραμένουν όσο περισσότερο μπορούν στη σκιά
• Να φορούν πλατύγυρο καπέλο
• Να καλύπτουν όλο το δέρμα τους με ελαφρά και δροσερά ρούχα
• Να χρησιμοποιούν αντηλιακά ευρέος φάσματος με SPF τουλάχιστον 30 σε όλο το εκτεθειμένο δέρμα

«Όταν βρίσκονται στον ήλιο, ιδιαίτερα στη θάλασσα, οι επαλείψεις με παχύ στρώμα αντηλιακού πρέπει να είναι συχνές», τονίζει ο κ. Στάμου. Πρέπει ακόμα να επισκέπτονται τον δερματολόγο τους τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο για έλεγχο και ενημέρωση των φαρμάκων που λαμβάνουν, τα οποία μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο ή την ένταση της φωτοευαισθησίας. «Καλό είναι να ελέγχουν και τα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό τους», συνιστά.

Η λεύκη

Οι ίδιες οδηγίες ισχύουν και για τα άτομα που πάσχουν από λεύκη. Κατ’ αυτήν, καταστρέφονται τα εξειδικευμένα δερματικά κύτταρα (μελανοκύτταρα) που παράγου την χρωστική του δέρματος (μελανίνη). Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται σε ορισμένα σημεία του σώματος σχηματίζοντας λευκότερες κηλίδες.

Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) αποτελεί τρόπο θεραπείας της λεύκης, υπό την προϋπόθεση ότι εφαρμόζεται βάσει των οδηγιών του δερματολόγου ιατρού. Ωστόσο ο χρόνος παραμονής των ασθενών στον ήλιο πρέπει να αυξάνεται σταδιακά, έως ότου οι αποχρωματισμένες επιφάνειες εμφανίσουν ένα ροζ χρώμα.

Η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο απαγορεύεται. Διαφορετικά, τα ηλιακά εγκαύματα που ενδεχομένως προκύψουν μπορεί να επιδεινώσουν τη λεύκη. Μακροπρόθεσμα μπορεί επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος.

Συνιστάται τους πάσχοντες από λεύκη, ιδίως σε όσους έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα, να χρησιμοποιούν ανελλιπώς αντηλιακά που περιέχουν τουλάχιστον 5% οξείδιο του ψευδαργύρου. Τα αντηλιακά αυτά μπορεί να προστατεύσουν  το δέρμα τους από τα εγκαύματα και τις μακροχρόνιες βλάβες.

Ψωρίαση

Τα άτομα με ψωρίαση συχνά παρατηρούν ότι τα συμπτώματά τους βελτιώνονται το καλοκαίρι. Αυτό όμως συμβαίνει μόνο όταν λαμβάνουν τις απαιτούμενες προφυλάξεις.

Όπως εξηγεί ο κ. Στάμου, οι ακτίνες UV ασκούν ανοσοκατασταλτική δράση, με τις ακτίνες UVB να επιβραδύνουν την ταχεία ανάπτυξη των δερματοκυττάρων. Η υπερανάπτυξη των δερματοκυττάρων δημιουργεί τις χαρακτηριστικές πλάκες της ψωρίασης.

Το όφελος αυτό προκύπτει όταν η έκθεση στον ήλιο γίνεται σταδιακά, προκειμένου να αποφευχθούν βλάβες που ενδεχομένως να προκαλέσουν φλεγμονή. Τα αντηλιακά που περιέχουν οξείδιο του ψευδαργύρου ή διοξείδιο του τιτανίου (φυσικά φίλτρα) θεωρούνται ασφαλή και αποτελεσματικά για τους ασθενείς με ψωρίαση. Είναι επίσης λιγότερο πιθανό να ερεθίσουν το δέρμα τους.

Οι ασθενείς με ψωρίαση πρέπει επίσης να επιλέγουν αντηλιακά που παρέχουν προστασία ευρέος φάσματος και έχουν δείκτη προστασίας (SPF) 30 ή υψηλότερο. Θα πρέπει ακόμα να είναι αδιάβροχα και να προορίζονται για ευαίσθητα δέρματα ή να έχουν τη σήμανση «υποαλλεργικό».