Διαβήτης: Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από το αυξημένο ζάχαρο, σύμφωνα με καθηγητές του ΕΚΠΑ

Ο διαβήτης (ή ζάχαρο, όπως συνηθίζει να τον αποκαλεί το ευρύ κοινό) είναι μία χρόνια πάθηση που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί το σώμα τη γλυκόζη (δηλαδή το σάκχαρο).

Η υψηλή συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές, οι οποίες επηρεάζουν πολλά συστήματα του σώματος και μπορεί να είναι σοβαρές εάν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως. Οι επιπλοκές αυτές μπορεί να είναι οξείες ή χρόνιες.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου) ο κ. Νικόλαος Τεντολούρης, καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ, υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείου Λαϊκό, και οι κυρίες Σταυρούλα Πάσχου (επίκουρη καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας ΕΚΠΑ, υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείου Αλεξάνδρα) και Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής ΕΚΠΑ) παρουσιάζουν τις κύριες επιπλοκές που έχει ο διαβήτης.

Οξείες επιπλοκές

Οι οξείες επιπλοκές που έχει ο διαβήτης σχετίζονται με τις απότομες αυξομειώσεις των επιπέδων σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα. Μπορεί να εκδηλωθούν οποιαδήποτε στιγμή. Οι δύο κύριες οξείες επιπλοκές είναι:

• Η υπογλυκαιμία: Πρόκειται για πτώση των επιπέδων γλυκόζης κάτω από τα φυσιολογικά όρια, συχνά λόγω υπερβολικής δόσης ινσουλίνης, έλλειψης τροφής ή υπερβολικής σωματικής άσκησης. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν τρόμο (τρέμουλο), εφίδρωση, ταχυκαρδία. Σε σοβαρές περιπτώσεις παρατηρείται απώλεια συνείδησης ή και επιληπτικές κρίσεις.
• Η διαβητική κετοξέωση:  Εμφανίζεται κυρίως σε πάσχοντες από διαβήτη τύπου 1. Αναπτύσσεται όταν το σώμα δεν έχει αρκετή ινσουλίνη και αρχίζει να χρησιμοποιεί τα λίπη για ενέργεια, παράγοντας κετόνες. Αυτό προκαλεί οξύτητα στο αίμα και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως το κώμα.

Χρόνιες επιπλοκές

Οι χρόνιες επιπλοκές που έχει ο διαβήτης είναι συνέπεια της μακροχρόνιας έκθεσης του οργανισμού σε υψηλά επίπεδα γλυκόζης. Αφορούν κυρίως το καρδιαγγειακό, το νευρικό και το νεφρικό σύστημα. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται:

1. Καρδιαγγειακές παθήσεις: Ο διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο (καρδιοπάθεια), έμφραγμα και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα προκαλούν βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία και αυξάνουν τη συσσώρευση αθηρωματικών πλακών. Η συνέπεια είναι απόφραξη των αρτηριών. «Σιωπηρό» έμφραγμα (δηλαδή έμφραγμα χωρίς πόνο) μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε. Σύμφωνα, όμως, με μελέτες, οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για «σιωπηρή» καρδιακή προσβολή.
2. Νεφροπάθεια: Η διαβητική νεφροπάθεια είναι η βλάβη των νεφρών λόγω των υψηλών επιπέδων σακχάρου. Μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια. Τα συμπτώματά της συνήθως εμφανίζονται σταδιακά. Συμπεριλαμβάνουν αυξημένη πρωτεΐνη στα ούρα και αυξημένη αρτηριακή πίεση. Η καλή ρύθμιση της γλυκόζης και της αρτηριακής πίεσης είναι κρίσιμη για την πρόληψη της νεφροπάθειας.
3. Νευροπάθεια: Ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα νεύρα, επηρεάζοντας διάφορα τμήματα του σώματος, όπως τα άκρα. Η διαβητική νευροπάθεια προκαλεί αίσθημα καύσου (κάψιμο), πόνο, μούδιασμα και αδυναμία. Η περιφερική νευροπάθεια είναι συχνή στα κάτω άκρα. Αυξάνει τον κίνδυνο για τραυματισμούς και έλκη, τα οποία δύσκολα επουλώνονται.
4. Αμφιβληστροειδοπάθεια: Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς του ματιού. Μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όρασης και, τελικά, σε τύφλωση. Η διατήρηση της γλυκόζης σε φυσιολογικά επίπεδα και οι τακτικοί οφθαλμολογικοί έλεγχοι είναι σημαντικοί για την πρόληψη αυτής της επιπλοκής.
5. Διαβητικό πόδι: Η βλάβη στα νεύρα και τα αγγεία στα πόδια μπορεί να οδηγήσει σε διαβητικά έλκη και λοιμώξεις, που δύσκολα επουλώνονται. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό. Η καλή φροντίδα των ποδιών και οι τακτικές επισκέψεις σε γιατρούς συμβάλλουν στην αποφυγή αυτής της επιπλοκής.

Άλλες συχνές επιπλοκές

Ο διαβήτης σχετίζεται επίσης με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και άνοιας. Μάλιστα, καθώς μειώνονται οι θανατηφόρες επιπλοκές από το καρδιαγγειακό σύστημα, οι δύο παθήσεις αρχίζουν να αποτελούν σημαντικά προβλήματα στους ασθενείς με διαβήτη, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση στην ιατρική επιθεώρηση Nature Reviews Endocrinology.

Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, ο σακχαρώδης διαβήτης σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα για ανάπτυξη διαφόρων ειδών καρκίνου. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται:

• Καρκίνοι του γαστρεντερικού συστήματος
• Γυναικολογικές κακοήθειες

Οι ασθενείς διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο εισαγωγής στο νοσοκομείο και θανάτου από λοιμώξεις, όπως:

• Η COVID-19
• Η πνευμονία
• Οι λοιμώξεις στους νεφρούς και στα κάτω άκρα

Οι γνωσιακές και οι κινητικές δυσλειτουργίες, το μη αλκοολικό λιπώδες ήπαρ, η αποφρακτική άπνοια ύπνου και η κατάθλιψη είναι επίσης συχνά νοσήματα στους πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη.

Καλύτερη θεραπεία η πρόληψη

Για να αποφευχθούν οι επιπλοκές που προκαλεί ο διαβήτης, η καλύτερη στρατηγική είναι η ακολούθηση ορισμένων βασικών κανόνων. Συνιστώνται:

• Η συνεχής, αποτελεσματική διαχείριση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα
• Η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
• Η καθημερινή σωματική δραστηριότητα
• Η αποφυγή του καπνίσματος

Οι τακτικές επισκέψεις στον γιατρό είναι απαραίτητες για την παρακολούθηση του χρόνιου αυτού νοσήματος και των επιπλοκών του. Επιπλέον, η ολιστική προσέγγιση με εξειδικευμένες εξετάσεις από ειδικούς γιατρούς, μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των επιπλοκών σε πρώιμο στάδιο, επιτρέποντας την έγκαιρη παρέμβαση. Οι εξετάσεις αυτές αφορούν:

• Την καρδιά
• Τους νεφρούς
• Τα μάτια
• Τα πόδια

«Οι επιπλοκές του διαβήτη είναι σοβαρές, αλλά η ενημέρωση, η πρόληψη και η έγκαιρη θεραπευτική αντιμετώπιση μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να ζήσουν χωρίς επιπλοκές, ο σακχαρώδης διαβήτης να αντιμετωπίζεται με επιτυχία και να διασφαλίζεται η διατήρηση του μέγιστου προσδόκιμου επιβίωσής τους», καταλήγουν οι καθηγητές του ΕΚΠΑ.

Φωτογραφία: iStock