Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στα μάτια, οι οποίες είναι μη αναστρέψιμες και μπορεί να επηρεάσουν σοβαρά την όραση. Μολονότι, όμως, αυτές οι βλάβες είναι συχνές, πολλοί ασθενείς δεν γνωρίζουν ότι κινδυνεύουν διότι δεν ελέγχονται προληπτικά γι’ αυτές.
Υπολογίζεται ότι ένας στους τέσσερις πάσχοντες από τύπου 2 διαβήτη έχει βλάβες στα μάτια λόγω της υψηλής συγκέντρωσης σακχάρου στον οργανισμό του. Ωστόσο το 50% αυτών των ασθενών δεν είναι ενήμεροι για την κατάστασή τους, αναφέρει ο χειρουργός οφθαλμίατρος Παντελής Παπαδόπουλος, συντονιστής διευθυντής της Α’ Οφθαλμολογικής Κλινικής στο νοσοκομείο Metropolitan Hospital.
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, όπως ονομάζεται η πάθηση, αποτελεί μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη. Οφείλεται στις βλάβες που προκαλεί το αυξημένο σάκχαρο στα αιμοφόρα αγγεία των ματιών. Διακρίνεται σε δύο τύπους:
- Την μη παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια. Η μορφή αυτή μπορεί να εμφανίζεται σε ήπιο, μέτριο ή σοβαρό βαθμό. Κατ’ αυτήν, επηρεάζονται αρχικά τα μικρά αγγεία του αμφιβληστροειδούς. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα τριχοειδή αποφράσσονται, προκαλώντας ισχαιμία. Τα μεγαλύτερα αγγεία αποκτούν βλάβες στα τοιχώματα τους, προκαλώντας μικροαιμορραγίες, μικροανευρύσματα και εξιδρώματα. Αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση της όρασης, λόγω συσσώρευσης υγρών στην περιοχή της ωχράς κηλίδας (η πάθηση λέγεται διαβητικό οίδημα ωχράς).
- Την παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια. Σε αυτό τον τύπο, εμφανίζονται παθολογικά αγγεία (λέγονται νεοαγγεία) λόγω της εκτεταμένης ισχαιμίας στα μάτια. Εάν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως, τα νεοαγγεία μπορεί να προκαλέσουν απότομη μείωση της όρασης. Αυτή μπορεί να οφείλεται σε αιμορραγία, ελκτική αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς ή ακόμα και στην αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης (νεοαγγειακό γλαύκωμα).
Οι παράγοντες κινδύνου
Η ανάπτυξη της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας σχετίζεται με ορισμένους παράγοντες κινδύνου, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται:
- Η διάρκεια του σακχαρώδους διαβήτη
- Η μη ικανοποιητική ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στον οργανισμό. Ο ασθενής θα έχει γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (συμβολίζεται HbA1c) πάνω από 6,5%
- Η υπέρταση
- Το κάπνισμα
- Η υπερλιπιδαιμία (αυξημένη χοληστερόλη, τριγλυκερίδια)
- Η πρωτεϊνουρία (αποβολή πρωτεϊνών στα ούρα)
- Η εγκυμοσύνη
Λιγοστά ύποπτα συμπτώματα
Στα πρώιμα στάδιά της, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δεν προκαλεί συμπτώματα στην όραση. Ακόμα και όταν υπάρχουν σοβαρές αλλαγές στα μάτια λόγω μη παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας, ο ασθενής μπορεί να μην τις αντιλαμβάνεται. Και αυτό, διότι δεν θα νιώθει πόνο ούτε θα επηρεάζεται η όραση του, αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος.
Οι πρώτες ενδείξεις ότι μειώνεται η όραση θα παρουσιαστούν όταν θα επηρεαστεί η ωχρά κηλίδα, δηλαδή η κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς όπου βρίσκονται οι σημαντικότεροι φωτο-υποδοχείς. Όταν συμβεί αυτό, όμως, η αμφιβληστροειδοπάθεια θα είναι προχωρημένη.
Σε τέτοια περίπτωση, τα αιμοφόρα αγγεία μπορεί να παρουσιάζουν «διαρροή» στην ωχρά κηλίδα, οπότε μπορεί να βλέπετε αιωρούμενα σκοτεινά σημάδια στο οπτικό πεδίο σας. Μπορεί επίσης να μειώνεται σταδιακά, σε βάθος χρόνου η όρασή σας. Αν εκδηλωθεί αιμορραγία λόγω των νεοαγγείων, μπορεί να υπάρξει απότομη μείωση της όρασης. Αν αναπτυχθεί νεοαγγειακό γλαύκωμα, η μείωση της όρασης μπορεί να συνοδεύεται και από πόνο.
Εν τούτοις, «ακόμα και σε προχωρημένες περιπτώσεις, η νόσος μπορεί να εξελίσσεται για αρκετό χρονικό διάστημα χωρίς συμπτώματα», τονίζει ο ειδικός. «Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τη σημασία που έχει η τακτική οφθαλμολογική παρακολούθηση των πασχόντων από διαβήτη».
Στην πραγματικότητα, οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να εξετάζουν μία φορά τον χρόνο τα μάτια τους, εάν δεν έχουν ενδείξεις διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Αν εμφανίσουν τέτοιες ενδείξεις, τότε η παρακολούθηση πρέπει να γίνεται συχνότερα, αναλόγως με την βαρύτητα της αμφιβληστροειδοπάθειας..
Πότε να αρχίζει ο προληπτικός έλεγχος
Τα μάτια σας πρέπει να αρχίσετε να ελέγχετε προληπτικά σύντομα μετά τη διάγνωση του διαβήτη σας. Ειδικότερα, η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας συνιστά τα εξής:
- Αν έχετε σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι: Να πηγαίνετε στον οφθαλμίατρο για έλεγχο κάθε χρόνο, αρχίζοντας 5 χρόνια μετά τη διάγνωση.
- Αν έχετε σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ: Να πάτε αμέσως για οφθαλμολογικό έλεγχο. Να τον επαναλαμβάνετε μία φορά τον χρόνο.
- Αν είστε έγκυος και έχετε σακχαρώδη διαβήτη: Να ελέγξετε τα μάτια σας μία φορά στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της κυήσεως.
Φωτογραφία: iStock