Πολλά και σοβαρά προβλήματα στο στόμα μπορεί να δημιουργήσει ο σακχαρώδης διαβήτης στους ασθενείς, καθώς η αυξημένη γλυκόζη (σάκχαρο) στο αίμα δεν αφήνει ανεπηρέαστο κανένα σημείο του σώματος.
Στην πραγματικότητα, οι διαβητικοί ασθενείς διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν περιοδοντική νόσο, ξηροστομία, διάφορες λοιμώξεις και άλλα δεινά στο στόμα. Το πόσο σοβαρά θα είναι εξαρτάται από παράγοντες, όπως:
- Η ηλικία κατά την οποία εκδηλώθηκε ο διαβήτης
- Τα χρόνια που μεσολάβησαν από τη διάγνωση
- Ο βαθμός του γλυκαιμικού ελέγχου (πόσο καλά ρυθμίζουν οι πάσχοντες το σάκχαρό τους)
Μεγαλύτερη απώλεια δοντιών
Όπως εξηγεί η χειρουργός-οδοντίατρος Πελαγία Ασημάκη, η πιο σημαντική στοματική επιπλοκή του διαβήτη είναι η ανάπτυξη περιοδοντικής νόσου. «Ο όρος περιοδοντική νόσος ή περιοδοντίτιδα χρησιμοποιείται για λοιμώξεις που οφείλονται σε μικρόβια της χλωρίδας του στόματος», εξηγεί. «Τα μικρόβια αυτά προσβάλλουν τους ιστούς που περιβάλλουν και στηρίζουν τα δόντια».
Στην αρχή, η φλεγμονή περιορίζεται μόνο στα ούλα και ονομάζεται ουλίτιδα. Εάν η ουλίτιδα μείνει αθεράπευτη, είναι πιθανόν να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα. Κατ’ αυτήν, η φλεγμονή προχωρά σε μεγαλύτερο βάθος κάτω από τα ούλα, καταστρέφει τα οστά των γνάθων και οδηγεί προοδευτικά σε απώλεια στήριξης των δοντιών. «Το επακόλουθο της περιοδοντίτιδας είναι ότι τα δόντια γίνονται ευκίνητα και μπορεί να χαθούν», τονίζει η ειδικός.
Ο σακχαρώδης διαβήτης προδιαθέτει στην ανάπτυξή της περιοδοντικής νόσου και επιταχύνει την πρόκληση βλαβών από αυτήν. Γι’ αυτό τον λόγο οι ασθενείς συχνά εμφανίζουν μεγαλύτερη απώλεια δοντιών απ’ ό,τι ο γενικός πληθυσμός.
Ωστόσο η περιοδοντίτιδα αναπτύσσεται ταχύτερα και σε βαρύτερη μορφή σε ελλιπώς ή μη-ρυθμισμένους ασθενείς. Αντιθέτως, οι καλά ρυθμισμένοι δεν διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξής της σε σύγκριση με τους ανθρώπους χωρίς διαβήτη.
Η ξηροστομία
Ένα άλλο πρόβλημα είναι η ξηροστομία, δηλαδή η ενοχλητική αίσθηση της ξηρότητας στο στόμα. Αυτή προκαλείται από την ελάττωση της ροής του σάλιου μέσα σε αυτό.
Ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει μείωση της έκκρισης του σάλιου, καθώς και μεταβολές στη σύσταση του. Επακόλουθο της ξηροστομίας είναι:
- Η ελλιπής εφύγρανση και λίπανση του στοματοφάρυγγα
- Οι δυσκολίες στη μάσηση και στην πέψη των τροφών
- Διαταραχές στη γεύση
- Κακοσμία του στόματος
Σαν να μην ήταν αυτά αρκετά, η συνεχής ξηρότητα αυξάνει τις πιθανότητες μολύνσεων στο στόμα και τερηδόνας. Αυτό οφείλεται στο ότι «τα βακτήρια της οδοντικής πλάκας δρουν σε ένα περιβάλλον όπου λείπει η αντιμικροβιακή προστασία του σάλιου και τα επίπεδα της γλυκόζης είναι αυξημένα», εξηγεί η κυρία Ασημάκη.
Η κατάσταση αυτή μπορεί να επιδεινωθεί με την ηλικία, αλλά και με την ταυτόχρονη λήψη ορισμένων φαρμάκων όπως:
- Αντιυπερτασικά
- Διουρητικά
- Αντικαταθλιπτικά
- Αγχολυτικά
- Αντιισταμινικά κ.λπ.
Λοιμώξεις στο στόμα από βακτήρια, μύκητες, ιούς
Οι ασθενείς με αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη είναι ευάλωτοι στην ανάπτυξη λοιμώξεων στο στόμα. Εμφανίζουν επίσης μειωμένη ικανότητα των ιστών για επούλωση.
Οι επιπτώσεις αυτές οφείλονται στην μικροαγγειοπάθεια του διαβήτη, τις διαταραχές του ανοσοποιητικού και τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, καθώς και στα σωματικά υγρά που ευνοούν την ανάπτυξη των μικροβίων. Έτσι, «συχνά συναντούμε σε διαβητικούς ασθενείς μας λοιμώξεις μικροβιακής, ιογενούς ή μυκητιασικής αιτιολογίας», αναφέρει η κυρία Ασημάκη.
Στις μικροβιακές λοιμώξεις της στοματικής κοιλότητας συγκαταλέγονται:
- Τα περιοδοντικά αποστήματα
- Τα οδοντοφατνιακά αποστήματα
- Τα αποστήματα των μαλακών μορίων
- Η ελκονεκρωτική ουλίτιδα
Στις λοιμώξεις ιογενούς αιτιολογίας στο στόμα συμπεριλαμβάνεται η ερπητική ουλοστοματίτιδα. Προκαλείται από τον ιό του απλού έρπητα και προσβάλλει τον στοματικό βλεννογόνο. Τα συμπτώματά της είναι:
- Γενικευμένος πόνος
- Φυσαλιδοποίηση
- Λεμφαδενοπάθεια
- Πυρετός
Μια άλλη εκδήλωση που συναντάται στο στόμα των ασθενών με διαβήτη, είναι οι μυκητιασικές λοιμώξεις, για τις οποίες συνήθως ευθύνεται ο μύκητας Candida Albicans.
Η αποίκηση του στοματικού βλεννογόνου από την Candida ονομάζεται καντιντίαση. Η καντιντίαση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε επιφάνεια του στόματος. Χαρακτηρίζεται από λευκωπές βλάβες που σχηματίζουν πλάκες και καλύπτονται από κρεμώδες επίχρισμα ή από επώδυνες ερυθηματώδεις βλάβες στις γωνίες των χειλιών και πολύ συχνά κάτω από τις τεχνητές κινητές οδοντοστοιχίες, εξαιτίας κακής εφαρμογής και πλημμελούς υγιεινής της οδοντοστοιχίας.
Στον σακχαρώδη διαβήτη, η καντιντίαση ευνοείται από την αυξημένη συγκέντρωση γλυκόζης στο σάλιο.
Μειωμένη επούλωση και πόνος στο στόμα
Στην επούλωση των ιστών, σημαντικό ρόλο παίζει ο γλυκαιμικός έλεγχος. Στους αρρύθμιστους ή ελλιπώς ρυθμισμένους διαβητικούς ασθενείς η επούλωση των τραυμάτων παρατείνεται επί μακρύτερο χρονικό διάστημα σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς διαβήτη. Έχει επίσης δυσμενή αποτελέσματα στην αποκατάσταση του οστού μετά από εξαγωγές δοντιών.
Οι ασθενείς με διαβήτη παρουσιάζουν επίσης συχνά γλωσσοδυνία και στοματοδυνία. Πρόκειται για επώδυνες καταστάσεις που εντοπίζονται στα ούλα, τα χείλη και τη γλώσσα και χαρακτηρίζονται από έντονο αίσθημα καύσου (κάψιμο).
Ο διαβήτης εμπλέκεται σε τέτοιου είδους καταστάσεις λόγω της περιφερικής νευροπάθειας που προκαλεί. Στις περιπτώσεις αυτές, η έναρξη του πόνου είναι αιφνίδια, εμφανίζεται κατά τις πρωινές ώρες και εντείνεται στη διάρκεια της ημέρας.
Ο πόνος μπορεί να διαρκέσει για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Εκτός από τις καυσαλγίες (επώδυνο κάψιμο), η περιφερική νευροπάθεια του διαβήτη μπορεί να εκδηλωθεί και με διαφόρου βαθμού παραισθησίες, μούδιασμα στην κορυφή της γλώσσας και διαταραχές της γεύσης.
Και ομαλός λειχήνας
Υπάρχει συσχέτιση του ομαλού λειχήνα με τον σακχαρώδη διαβήτη. Πρόκειται για μια χρόνια νόσο που προσβάλλει το δέρμα και τους βλεννογόνους. Στο στόμα εμφανίζεται πιο συχνά στις παρειές, στα ούλα και στη γλώσσα.
Ο ομαλός λειχήνας χαρακτηρίζεται από ένα δίκτυο λευκών γραμμών που δίνουν την εντύπωση δαντέλας (δικτυωτή μορφή) ή από πολύ επώδυνες διαβρώσεις και έλκη (διαβρωτική μορφή). Οι βλάβες αυτές παρουσιάζουν διαστήματα με υφέσεις και εξάρσεις και παραμένουν άγνωστης αιτιολογίας.
Τι μπορείτε να κάνετε
Ο τακτικός οδοντιατρικός έλεγχος μπορεί να συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των προβλημάτων της στοματικής κοιλότητας από τον σακχαρώδη διαβήτη. Μάλιστα συχνά οι παρατηρήσεις του οδοντιάτρου συμβάλλουν στη διάγνωση του ίδιου του διαβήτη, δεδομένου ότι πολλοί ασθενείς δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από αυτόν.
Η καλή στοματική υγεία πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο για κάθε διαβητικό ασθενή, τονίζει η κυρία Ασημάκη. Οι παθολογικές εκδηλώσεις στην στοματική κοιλότητα είναι δυνατόν να επηρεάσουν και να επιδεινώσουν την ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτη.
«Αυτό συμβαίνει διότι κάθε φλεγμονή μέσα στο στόμα, έχει ως αποτέλεσμα να απελευθερώνονται ουσίες που μειώνουν την ικανότητα δέσμευσης της ινσουλίνης από τους υποδοχείς στην επιφάνεια των κυττάρων. Έτσι, αυξάνονται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και απορρυθμίζεται ο διαβήτης» εξηγεί.
Επιπλέον, όταν αναπτύσσονται χρόνιες παθήσεις στο στόμα λόγω του διαβήτη, προκαλείται δυσφαγία. Η δυσκολία στην κατανάλωση τροφής επηρεάζει δυσμενώς την δίαιτα και τους διατροφικούς στόχους του διαβητικού ασθενούς.
Επιπλέον, η δυσμορφία των ούλων εξαιτίας της περιοδοντίτιδας και η αντιαισθητική εικόνα των δοντιών εξαιτίας της τερηδόνας έχουν συναισθηματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις στην υγεία του ασθενούς.
«Ο οδοντιατρικός έλεγχος συνιστάται δύο φορές το χρόνο για τους ενόδοντες ασθενείς και τουλάχιστον μια φορά για όσους έχουν χάσει τα δόντια τους. Ο καλός γλυκαιμικός έλεγχος σε συνδυασμό με τον τακτικό οδοντιατρικό έλεγχο και τις σωστές συνήθεις στοματικής υγιεινής και φροντίδας αποτελούν ασπίδα για την υγεία του διαβητικού», καταλήγει η κυρία Ασημάκη.
Φωτογραφία: iStock