Έχετε πίεση; Δείτε πως μπορεί να επηρεάσει τα μάτια σας

Η υπέρταση είναι γνωστή αιτία καρδιαγγειακών και νεφρικών προβλημάτων. Ωστόσο μπορεί να επηρεάσει και τα μάτια, ανοίγοντας το δρόμο στην ανάπτυξη προβλημάτων όπως η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια και χοριοειδοπάθεια, αλλά και η οπτική νευροπάθεια.

Αυτό τονίζει ένας καταξιωμένος Έλληνας καθηγητής, προσθέτοντας πως οι βλάβες της υπέρτασης στα μάτια αποτελούν «καμπανάκι» ότι η αυξημένη πίεση έχει αρχίσει να προκαλεί σοβαρά προβλήματα στον οργανισμό.

«Όταν στο ιατρείο εξετάζουμε με το οφθαλμοσκόπιο τα μάτια των ασθενών μας, δεν ελέγχουμε μόνο για τυχόν οφθαλμολογικά προβλήματα. Αναζητάμε και ενδείξεις βλάβης στο πολύπλοκο αγγειακό σύστημά τους που είναι χαρακτηριστικές της υπέρτασης», λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ιωάννης Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. «Μπορεί να δούμε, π.χ., ότι τα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδή έχουν γίνει λίγο πιο δύσκαμπτα από το φυσιολογικό. Ή ότι πιέζουν το ένα το άλλο και διασταυρώνονται, σαν να έχει περιοριστεί ο χώρος όπου βρίσκονται».

Στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις «βλέπουμε ότι αρχίζουν να έχουν κάποια διαφυγή αίματος, δηλαδή αιμορραγούν. Ή ακόμα μπορούμε να δούμε μικροσκοπικά ανευρύσματα, κηλίδες στον αμφιβληστροειδή ή οίδημα της ωχράς», συνεχίζει. «Όλ’ αυτά είναι ενδείξεις υπερτασικής αμφιβληστροειδοπάθειας, μίας πάθησης που προκαλείται από βλάβες στο αγγειακό σύστημα των ματιών εξαιτίας της αυξημένης αρτηριακής πίεσης».

Τα συμπτώματα

Οι βλάβες αυτές στα αρχικά στάδιά τους δεν προκαλούν συμπτώματα. Με το πέρασμα του χρόνου όμως συσσωρεύονται. Τελικά επιφέρουν αλλοιώσεις στον αμφιβληστροειδή, ο οποίος είναι ο φωτοευαίσθητος χιτώνας των ματιών.

Σε αυτό το στάδιο ο ασθενής συνήθως έχει πια σοβαρή υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια. Αυτή εκδηλώνεται με θόλωμα ή μείωση της όρασης. Τα συμπτώματα αυτά είναι ακόμα εντονότερα σε όσους, εκτός από υπέρταση, έχουν και σακχαρώδη διαβήτη. Ο πάσχων μπορεί επίσης να παραπονιέται για διπλωπία (βλέπει διπλά είδωλα) με πονοκεφάλους.

Αργότερα, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν συσσώρευση υγρού κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα. Η κατάσταση αυτή λέγεται χοριοειδοπάθεια και μπορεί:

• Να διαταράξει την όραση ή
• Να οδηγήσει στη δημιουργία ουλών που διαταράσσουν την όραση.

Τέλος, μπορεί να προκληθεί βλάβη στο οπτικό νεύρο (οπτική νευροπάθεια), από παρεμπόδιση της ροής του αίματος. Η παρεμπόδιση αυτή προκαλεί τον θάνατο των νευρικών κυττάρων και αιμορραγία μέσα στο μάτι, οδηγώντας σε απώλεια όρασης.

Καμπανάκι κινδύνου

Η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι πολύ συχνή. Σχεδόν το 10% των ενηλίκων χωρίς σακχαρώδη διαβήτη έχουν ενδείξεις της ήπιας μορφής της. Αυτό είναι αναμενόμενο, δεδομένου ότι σημαντικό ποσοστό των υπερτασικών ασθενών είναι αρρύθμιστοι ή νοσούν επί χρόνια δίχως να το γνωρίζουν, κατά τον κ. Κανελλόπουλο.

Δυστυχώς, «η ανάπτυξή της συχνά συμπίπτει χρονικά με την εκδήλωση προβλημάτων και σε άλλα εσωτερικά όργανα», προσθέτει. Τέτοια όργανα είναι:

• Η καρδιά (μπορεί π.χ. να παρατηρηθεί υπερτροφία της αριστεράς κοιλιάς)
• Οι νεφροί (μπορεί να αναπτυχθεί νεφρική νόσος)».

Η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί προειδοποιητική ένδειξη ότι απαιτείται άμεση ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Και αυτό, διότι μελλοντικά ο ασθενής κινδυνεύει από επιπλοκές όπως το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.

Ειδικά στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί παράγοντα κινδύνου για ανάπτυξη και εξέλιξη της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Αυτή είναι η πρόκληση πρόσθετων αλλοιώσεων στον αμφιβληστροειδή εξαιτίας της αυξημένης γλυκόζης (σακχάρου) αίματος.

Σωτήρια η έγκαιρη διάγνωση

«Όπως η υπέρταση, έτσι και η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα παρά μόνο όταν οι βλάβες της είναι πια εκτεταμένες», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος. «Αυτό συνήθως συμβαίνει δεκαετίες μετά την ανάπτυξή της. Σε αυτό το στάδιο όμως, η αντιμετώπιση της αιτίας της αλλά και των οφθαλμικών βλαβών είναι πιο δύσκολη».

Αντιθέτως, η έγκαιρη διάγνωσή της μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια για τους ασθενείς με υπέρταση, προσθέτει. Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο για όσους δεν γνωρίζουν ακόμα ότι πάσχουν από αυτήν ή έχουν αρρύθμιστη αρτηριακή πίεση.

Αν γνωρίζετε ότι πάσχετε από υπέρταση και ξαφνικά παρουσιάσετε αλλαγές στην όρασή σας, απευθυνθείτε αμέσως στον οφθαλμίατρό σας, συνιστά ο καθηγητής. Εκείνος θα σας υποβάλλει σε εξετάσεις (π.χ. οφθαλμοσκόπηση, φλουοροαγγειογραφία) για να δει τι συμβαίνει.

Η θεραπεία

Αν όντως έχετε υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια, η αντιμετώπισή της εστιάζεται κυρίως στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσής σας. Αυτό επιτυγχάνεται:

• Με μέτρα που αφορούν τον τρόπο ζωής (υγιεινοδιαιτητικά μέτρα) και
• Φαρμακευτική θεραπεία

Επομένως απαιτείται συνεργασία του οφθαλμιάτρου με τον οικογενειακό γιατρό σας. Στα πιθανά υγιεινοδιαιτητικά μέτρα που θα σας συστήσουν οι γιατροί συμπεριλαμβάνονται:

• Υγιεινή διατροφή
• Συστηματική φυσική δραστηριότητα
• Περιορισμός της κατανάλωσης άλατος, αλκοόλ και καφεΐνης
• Διακοπή του καπνίσματος
• Αν έχετε περιττά κιλά, λογικά σας συστήσουν να χάσετε βάρος.

Κατά περίπτωση θα προσαρμοστεί και η αντιυπερτασική φαρμακευτική αγωγή που θα σας χορηγηθεί.

Καλύτερη η πρόληψη

Πρέπει, όμως, να γνωρίζετε πως «αν η υπέρταση έχει προκαλέσει δομικές βλάβες στις αρτηρίες του αμφιβληστροειδούς και στον ίδιο τον χιτώνα, αυτές ίσως είναι μη αναστρέψιμες. Σε τέτοια περίπτωση, δεν θα μπορεί να βελτιωθεί η όρασή σας. Στόχος της θεραπείας θα είναι να μην επιδεινωθεί», επισημαίνει ο κ. Κανελλόπουλος.

Επομένως, η καλύτερη λύση είναι να αποφύγετε την υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια. Αυτό προϋποθέτει:

• Τακτική προληπτική μέτρηση της αρτηριακής πίεσης
• Άσκηση
• Υγιεινή διατροφή
• Αποφυγή του καπνίσματος

Και αν έχετε υπέρταση, προσπαθήστε να τη ρυθμίζετε όσο το δυνατόν καλύτερα, συνιστά.