Εγκέφαλοι ηλικίας 12.000 ετών αλλάζουν όσα πίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες

Επί αιώνες οι ειδικοί πίστευαν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα από τα πρώτα όργανα που αποσυντίθεται όταν πεθαίνουμε. Μία νέα έρευνα, όμως, αποκαλύπτει ότι διατηρείται τόσο καλά, ώστε έχουν βρεθεί ολόκληροι εγκέφαλοι ηλικίας έως 12.000 ετών!

Τη σχετική έρευνα, που είναι η μεγαλύτερη του είδους, πραγματοποίησαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Όπως αναφέρουν, η διατήρηση μαλακών ιστών μετά θάνατον είναι σπάνιο φαινόμενο. Εάν δεν γίνει σκόπιμη παρέμβαση (όπως η ταρίχευση) που θα σταματήσει τη διαδικασία της αποσύνθεσης, η επιβίωση ολόκληρων οργάνων είναι ιδιαιτέρως ασυνήθιστη.

Η αυτόματη διατήρηση του εγκεφάλου, όταν είχαν εξαφανιστεί όλοι οι άλλοι μαλακοί ιστοί του σώματος, ιστορικά εθεωρείτο ένα μοναδικό φαινόμενο.

Η νέα έρευνα, όμως, αποδεικνύει πως, όταν επικρατούν οι κατάλληλες συνθήκες, συμβαίνει πολύ συχνότερα απ’ ό,τι πίστευαν οι επιστήμονες.

Πόσοι εγκέφαλοι έχουν βρεθεί

Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην επιστημονική επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B. Την έρευνα πραγματοποίησε ομάδα επιστημόνων με επιβλέπουσα την Dr. Julie G. Cosmidis, αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωβιολογίας στο πανεπιστήμιο.

Οι επιστήμονες πραγματοποίησαν εκτεταμένη ανασκόπηση της αρχαιολογικής βιβλιογραφίας, αναζητώντας όλες τις αναφορές για ανεύρεση εγκεφάλων. Εντόπισαν τα αρχεία για 4.405 διατηρημένους ανθρώπινους εγκεφάλους. Είχαν βρεθεί σε 213 αρχαιολογικούς τόπους, σε όλες τις ηπείρους πλην της Ανταρκτικής.

Τα αρχεία είχαν γραφεί σε περισσότερες από 10 γλώσσες. Πολλοί από τους εγκεφάλους είχαν ηλικία έως 12.000 ετών. Βρέθηκαν σε αρχεία που χρονολογούνται έως και τα μέσα του 17ου αιώνα.

Οι εγκέφαλοι ανήκαν σε όλες τις φυλές και τις κοινωνικές τάξεις του κόσμου. Προέρχονταν από Αιγύπτιους βασιλείς και Βρετανούς και Δανούς μοναχούς, έως εξερευνητές του αρκτικού κύκλου και θύματα πολέμων.

Οι εγκέφαλοι εντοπίστηκαν σε ποικίλους αρχαιολογικούς τόπους. Ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται ενδεικτικά:

• Οι ακτές στην κοίτη μιας σουηδικής λίμνης της Λίθινης Εποχής
• Τα βάθη ενός αλατωρυχείου του 500 π.Χ. στο Ιράν
• Η κορυφή των ηφαιστείων των Άνδεων στο απόγειο της αυτοκρατορίας των Ίνκας

Σύγκριση με ιστορικά κλιματικά δεδομένα

Οι εγκέφαλοι είχαν διατηρηθεί με διάφορους τρόπους, στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν:

• Η αφυδάτωση
• Η κατάψυξη
• Η σαπωνοποίηση (είναι η μετατροπή του σωματικού λίπους σε κηρώδη ουσία ή αδιπόκηρο)
• Η φυσική μουμιοποίηση σε τύρφη

Οι ερευνητές δημιούργησαν μία βάση δεδομένων με τους εγκεφάλους που εντόπισαν. Ύστερα αντιστοίχισαν κάθε έναν από αυτούς με ιστορικά κλιματικά δεδομένα της περιοχής όπου εντοπίστηκε. Με αυτό τον τρόπο διαπίστωσαν ότι οι διάφοροι τρόποι με τους οποίους διατηρήθηκαν οι εγκέφαλοι συσχετίζονταν με μοναδικά μοτίβα στις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Οι πιο παλιοί εγκέφαλοι

Περισσότεροι από 1.300 από τους εγκεφάλους αποτελούσαν τον μοναδικό μαλακό ιστό που είχε διατηρηθεί στις σωρούς που εντοπίστηκαν. Παραδόξως, αυτοί οι εγκέφαλοι ήταν οι παλαιότεροι. Αρκετοί χρονολογούνται από την τελευταία εποχή των παγετώνων (ή τελευταία παγετωνική περίοδο).

Ο μηχανισμός διατήρησης αυτών των αρχαίων εγκεφάλων παραμένει άγνωστος. Οι ερευνητές όμως πιστεύουν πως είναι απόρροια πολύπλοκων μοριακών αλληλεπιδράσεων των βιολογικών ιστών, με μεταλλικά στοιχεία του περιβάλλοντος.

Η νέα βάση δεδομένων έχει μέγεθος 20πλάσιο από αυτές που υπήρχαν έως τώρα. Οι ερευνητές της Οξφόρδης ελπίζουν ότι θα βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερη την αρχαία υγεία και νόσηση, καθώς και την εξέλιξη της ανθρώπινης γνωστικής λειτουργίας και συμπεριφοράς.

Φωτογραφία: iStock