Η ασθένεια είναι η υγρού τύπου ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (wAMD). Οφείλεται στην παθολογική δημιουργία αιμοφόρων αγγείων κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Οδηγεί σε θόλωμα ή απώλεια της όρασης στο κέντρο του οπτικού πεδίου, με συνέπεια δυσκολίες στην αναγνώριση προσώπων, την οδήγηση, την ανάγνωση και πολλές άλλες καθημερινές δραστηριότητες.
Όπως εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Αναστάσιος-Ιωάννης Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, η υγρού τύπου εκφύλιση της ωχράς αντιμετωπίζεται με εγχύσεις ειδικών φαρμάκων μέσα στο μάτι. Τα φάρμακα αυτά αναστέλλουν την δημιουργία νέων αγγείων και προκαλούν ατροφία στα υπάρχοντα παθολογικά.
Οι εγχύσεις γίνονται όσες φορές κρίνει ο γιατρός. Συνήθως γίνονται αρχικά μία φορά το μήνα για ένα τρίμηνο. Η συνέχεια της θεραπείας καθορίζεται κατά περίπτωση, αλλά αν χρειασθεί κάποια στιγμή επανάληψη της αγωγής συνήθως γίνεται κάθε 4-5 εβδομάδες.
Σε μορφή τζελ
Το νέο φάρμακο που λέγεται brolucizumab μπορεί να χορηγείται και με μεγαλύτερα μεσοδιαστήματα, ανάλογα με την ανταπόκριση των ασθενών. Σύμφωνα με την έγκριση από το FDA, οι ασθενείς το λαμβάνουν αρχικά μία φορά τον μήνα για τρεις μήνες. Ύστερα, η έγχυση μπορεί να γίνεται μία φορά κάθε 8-12 εβδομάδες.
«Το brolucizumab είναι ένα φάρμακο σε μορφή γέλης (τζελ) που φαίνεται να παρέχει ενεργή δράση στον αμφιβληστροειδή για χρονικό διάστημα πιθανόν και 3 μηνών», λέει ο δρ Κανελλόπουλος.
Το brolucizumab δοκιμάστηκε σε 1.459 πάσχοντες από υγρού τύπου ηλικιακή εκφύλιση ωχράς, ηλικίας 50 ετών και πάνω. Όπως φάνηκε ήταν εξίσου αποτελεσματικό με ένα προϋπάρχον στη βελτίωση της οπτικής οξύτητας έπειτα από 48 εβδομάδες θεραπείας. Παρείχε όμως μεγαλύτερες μειώσεις στην πάχυνση του κεντρικού τμήματος του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, όπου βρίσκεται η ωχρά κηλίδα. Επιπλέον, ο βαθμός αποξήρανσης του αμφιβληστροειδούς ήταν υψηλότερος.
«Η υγρού τύπου ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς εξαφανίζει σταδιακά την όραση και μαζί της χάνεται η σύνδεση των ασθενών με τον κόσμο», λέει ο ειδικός. «Κάθε νέα θεραπεία που συμβάλλει στη διατήρηση της όρασης και ταυτοχρόνως μειώνει την ταλαιπωρία των ασθενών και των φροντιστών τους, είναι ευπρόσδεκτη».
Και συνεχίζει: «Όσοι κάνουν εγχύσεις φαρμάκων μέσα στα μάτια τους, γνωρίζουν πως είναι από δυσάρεστες έως και επώδυνες μερικές φορές. Παρ’ όλα αυτά πρέπει να τις κάνουν για να διαφυλάξουν την όρασή τους. Επομένως είναι εξαιρετικά σημαντική γι’ αυτούς η προοπτική να κάνουν τις εγχύσεις σπανιότερα, εφόσον βέβαια το φάρμακο ενδείκνυται για την περίπτωσή τους και ανταποκρίνονται στη θεραπεία».
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες και αντενδείξεις
Οι δοκιμές του brolucizumab έδειξαν ότι είναι εξίσου ασφαλές με τα υπάρχοντα φάρμακα για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες που παρατηρήθηκαν στο τουλάχιστον 5% των ασθενών ήταν:
- Θολωμένη όραση
- Καταρράκτης
- Αιμορραγία στον επιπεφυκότα
- Πόνος στο μάτι
- Εξιδρώματα υαλοειδούς
Σύμφωνα με την έγκριση από το FDA, το brolucizumab δεν πρέπει να χορηγείται σε ασθενείς με οφθαλμικές ή περιοφθαλμικές λοιμώξεις, ενεργή φλεγμονή μέσα στο μάτι ή με υπερευαισθησία σε αυτό.
Η ωχρά κηλίδα είναι μία περιοχή κοντά στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Ο αμφιβληστροειδής βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού, πολύ κοντά στο οπτικό νεύρο.
«Η ωχρά κηλίδα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στο φως και αποτελεί το κέντρο της όρασης, καθώς είναι υπεύθυνη για την ευκρινή όραση και την αντίληψη των χρωμάτων», λέει ο δρ Κανελλόπουλος. «Οποιαδήποτε αλλοίωσή της έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της κεντρικής όρασης και γίνεται αμέσως αντιληπτή με παραμορφώσεις και σκοτεινά σημεία».
Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς είναι μία πάθηση που αλλοιώνει εν μέρει ή πλήρως την ωχρά κηλίδα. Είναι πολύ συχνή και επηρεάζει τόσο τη μακρινή όσο και την κοντινή όραση.
Υπολογίζεται ότι παγκοσμίως 6,2 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από αυτήν. Η συχνότητά της αυξάνεται κατ’ αναλογία με την πρόοδο της ηλικίας. Έτσι, ενώ οι πάσχοντες υπολογίζονται στο περίπου 0,4% του πληθυσμού στις ηλικίες 50-60 ετών, το αντίστοιχο ποσοστό στις ηλικίες άνω των 80 ετών υπολογίζεται σε 12%.
Η απώλεια όρασης που προκαλεί η νόσος μπορεί να οδηγήσει σε κεντρικές παραμορφώσεις και πιο σκοτεινές περιοχές, χωρίς όμως να επηρεάζει τις πλαϊνές περιοχές του οπτικού πεδίου και επομένως την περιφερειακή όραση. Έτσι, ο ασθενής μπορεί π.χ. να βλέπει το περίγραμμα ενός ρολογιού, χωρίς όμως να μπορεί να πει τι ώρα είναι.
Αν και ο κύριος παράγοντας κινδύνου για την εκφύλιση της ωχράς είναι η προχωρημένη ηλικία, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο. Οι σημαντικότεροι είναι:
- Το κάπνισμα
- Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου
- Το οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
Η ξηρή και η υγρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να είναι ξηρού ή υγρού τύπου. Στην ξηρού τύπου η απώλεια της όρασης οφείλεται στη μακροχρόνια εναπόθεση πρωτεϊνών και λιπιδίων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα. Η ξηρού τύπου εκφύλιση της ωχράς αποτελεί το 80-90% των κρουσμάτων της νόσου. Είναι η μορφή της νόσου που τείνει να εξελίσσεται με αργό ρυθμό,
Ωστόσο στο 10-20% των περιπτώσεων, η ξηρού τύπου εκφύλιση εξελίσσεται σε υγρού τύπου. Σε αυτή τη μορφή, η απώλεια της όρασης οφείλεται στην μη φυσιολογική ανάπτυξη νέων αιμοφόρων αγγείων κάτω από τον αμφιβληστροειδή. Γι’ αυτό και αποκαλείται και νεοαγγειακή εκφύλιση της ωχράς.
«Παρότι η υγρού τύπου (ή εξιδρωματική) ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς αποτελεί την μειονότητα των κρουσμάτων, ευθύνεται για το σχεδόν 90% της σοβαρής απώλειας όρασης εξαιτίας της οφθαλμοπάθειας», διευκρινίζει ο δρ Κανελλόπουλος. «Και αυτό διότι τα νέα αιμοφόρα αγγεία είναι παθολογικά και έχουν την τάση να υφίστανται ρήξεις και διαρροές που προκαλούν βλάβες στην ωχρά, εξωθώντας την από την βάση της. Οι βλάβες αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε ταχεία και σοβαρή απώλεια της κεντρικής όρασης».