Εξελιγμένη αγωγή με CAR T-λεμφοκύτταρα θεράπευσε τρία αυτοάνοσα νοσήματα

Μία εξελιγμένη μορφή ανοσοθεραπείας, κατά την οποία χορηγούνται στους ασθενείς τροποποιημένα T-λεμφοκύτταρα, μπορεί να θέτει σε μακροχρόνια ύφεση ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα, αναφέρουν επιστήμονες από τη Γερμανία.

Σε μικρή μελέτη που πραγματοποίησαν κατέγραψαν εντυπωσιακές ανταποκρίσεις στους ασθενείς που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά είναι γενετικά τροποποιημένα και προέρχονται από το ανοσοποιητικό σύστημα των ίδιων των ασθενών.

Αρχικά είχαν αναπτυχθεί για την αντιμετώπιση αιματολογικών κακοηθειών, όπως η λευχαιμία και το λέμφωμα. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια δοκιμάζονται ολοένα περισσότερο για αυτοάνοσα νοσήματα.

Όπως αναφέρουν η κυρία Μαρία Γαβριατοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Θεραπευτικής Ογκολογίας, και ο κ. Θάνος Δημόπουλος, τ. πρύτανης ΕΚΠΑ, καθηγητής Ογκολογίας – Αιματολογίας και διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα, ένας στους 10 ασθενείς παγκοσμίως πάσχει από αυτοάνοσο νόσημα.

Υπάρχουν αρκετές κλινικές δοκιμές εν εξελίξει με χρήση CD19 CAR T-λεμφοκυττάρων για τον συστηματικό ερυθηματώδη λύκο, ενώ αναμένεται να αρχίσουν σε ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση. Επιπλέον, μελετάται ο ρόλος τους σε ασθενείς με σκληρόδερμα και νόσο του Sjögren.

Η νέα μελέτη είναι η σημαντικότερη που έχει δημοσιευθεί έως σήμερα για το θέμα, επισημαίνουν οι δύο καθηγητές.

Στόχος τα κύτταρα του ανοσοποιητικού

Τα Τ-λεμφοκύτταρα που φέρουν χιμαιρικό υποδοχέα αντιγόνου (CAR T-cells) και έχουν ως κύρια θεραπευτική εφαρμογή τις αιματολογικές κακοήθειες, στοχεύουν τα καρκινικά Β-λεμφοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά φυσιολογικά ανήκουν στο ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά μετατρέπονται σε παθολογικά όταν υφίστανται μεταλλάξεις.

Διαβάστε ακόμα  CAR-T: Τι είναι οι «γενετικές θεραπείες» για λευχαιμία και λέμφωμα

Στα αυτοάνοσα νοσήματα φαίνεται πως αυτοενεργοποιημένα Β-λεμφοκύτταρα εμπλέκονται στην παθοφυσιολογία:

• Του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου
• Της ιδιοπαθούς φλεγμονώδους μυοσίτιδας
• Της συστηματικής σκλήρυνσης (λέγεται και συστηματικό σκληρόδερμα)

Τα νοσήματα αυτά χαρακτηρίζονται από χρόνια φλεγμονή, καταστροφή οργάνων και αυξημένη θνητότητα. Είναι επίσης αυτά στα οποία πραγματοποιήθηκε η παρούσα μελέτη.

Τα ευρήματα

Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine. Όπως εξηγούν οι δύο καθηγητές του ΕΚΠΑ, η θεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα έχει συνδεθεί με μακροχρόνια ανοσοκαταστολή. Στοχεύοντας τα Β-λεμφοκύτταρα έχει διαπιστωθεί έως τώρα αποτελεσματικότητα, αλλά οι ανταποκρίσεις δεν έχουν μακρά διάρκεια.

Οι συγγραφείς της νέας μελέτης υπέθεσαν πως η αποτελεσματική εξάλειψη των Β- λεμφοκυττάρων θα μπορούσε να εξασφαλίσει μακρά ανταπόκριση. Με αυτό το σκεπτικό επέλεξαν ως αντιγόνο επιφανείας το CD19, το οποίο εκφράζεται στην πλειονότητα των B-λεμφοκυττάρων και πλασμαβλαστών. Στη μελέτη τους ενέταξαν 15 ασθενείς, εκ των οποίων:

• Οι 8 έπασχαν από με σοβαρό συστηματικό ερυθηματώδη λύκο
• Οι 3 έπασχαν από ιδιοπαθή φλεγμονώδη μυοσίτιδα
• Οι 4 έπασχαν από συστηματική σκλήρυνση (συστηματικό σκληρόδερμα)

Όλοι τους έλαβαν μία και μοναδική έγχυση  CD19 CAR T-λεμφοκυττάρων, κατόπιν προετοιμασίας με χημειοθεραπεία (φλουδαραβίνη και κυκλοφωσφαμίδη).

Οι ερευνητές αξιολογούσαν την πορεία της υγείας τους επί δύο χρόνια, με βάση ορισμένα επιστημονικά κριτήρια. Όπως διαπίστωσαν, όλοι τους ανταποκρίθηκαν στη θεραπευτική αγωγή και διέκοψαν κάθε άλλη ανοσοκατασταλτική αγωγή που λάμβαναν.

Το προφίλ τοξικότητας της θεραπείας ήταν καλά ανεκτό. Σύνδρομο απελευθέρωσης κυτταροκινών βαθμού 1 παρατηρήθηκε σε 10 ασθενείς. Ένας ασθενής παρουσίασε βαθμού 2 σύνδρομο, ένας άλλος νευροτοξικότητα και ένας τρίτος λοίμωξη κατωτέρου αναπνευστικού που χρειάστηκε νοσηλεία.

«Συμπερασματικά, η νέα μελέτη προσφέρει καινοτόμα αποτελέσματα για μια πρωτοποριακή θεραπεία για αυτοάνοσα νοσήματα, που βεβαίως πρέπει να επιβεβαιωθούν σε προοπτικές μελέτες με μεγαλύτερο αριθμό ασθενών», καταλήγουν οι ειδικοί του ΕΚΠΑ.

Φωτογραφία: iStock